H Eυρωπαϊκή Επιτροπή επανέφερε χθες στην επικαιρότητα την πρόταση του νέου προέδρου της, Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ, για τη δημιουργία επενδυτικών ταμείων 300 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ευρωζώνη, με την κινητοποίηση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων σε βάθος τριετίας. Ωστόσο, όσο περισσότερες λεπτομέρειες αποκαλύπτονται για τα σχέδια της Κομισιόν, τόσο περισσότερα ερωτήματα προκύπτουν για την πρακτική εφαρμογή τους. Ολοι συμφωνούν πως η πρωτοβουλία είναι πολύτιμη και αξιοσέβαστη σε μια περίοδο που οι περισσότερες κυβερνήσεις στην Ευρωζώνη εφαρμόζουν πολιτικές λιτότητας και άρα δεν διαθέτουν πόρους για ανάπτυξη. Αντιστοιχεί, όμως, μόλις στο 0,8% του ΑΕΠ της Ευρωζώνης.
Η υλοποίηση των σχεδίων αυτών μοιάζει με «χρηματοοικονομικό πείραμα», όπως αναφέρεται από το πρακτορείο Reuters.
Βασικός στόχος της Κομισιόν είναι, θεωρητικά, η προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων για τη συγχρηματοδότηση έργων υποδομής με δημόσια κεφάλαια που θα προέρχονται είτε από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., είτε από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Κεντρική ιδέα είναι ότι η «πρώτη δόση» για τη δημιουργία αυτών των νεοσύστατων επενδυτικών οχημάτων να προέρχεται, σε κάθε περίπτωση, από ευρωπαϊκά κεφάλαια. Με βάση πληροφορίες της βρετανικής εφημερίδας Financial Times, η Ε.Ε. αναλαμβάνει τον μεγαλύτερο κίνδυνο και αφήνει στους ιδιώτες μεγαλύτερες πιθανότητες για κέρδη. Τα κεφάλαια θα διατίθενται με συγκεκριμένο προφίλ κινδύνου. Εκτός των επενδυτικών κεφαλαίων, τα ταμεία των 300 δισ. ευρώ θα απαρτίζονται από πρόγραμμα τεχνικής υποστήριξης ώστε να μπορέσουν οι υποψήφιες χώρες να προσελκύσουν ιδιώτες επενδυτές. Θα παρέχεται, επιπροσθέτως, οδικός χάρτης όπου θα προσδιορίζονται «αρνητικοί» κανόνες που στο παρελθόν στάθηκαν εμπόδιο για την αποπεράτωση ανάλογων επενδύσεων.
«Σκοπός είναι να επενδυθούν (μέσω μόχλευσης) ιδιωτικά κεφάλαια σε μεγάλα έργα υποδομής στην ενέργεια, στις μεταφορές, στα ευρυζωνικά δίκτυα ή στην έρευνα και στον τομέα έρευνας και ανάπτυξης (R&D)», δήλωσε ο Γίρκι Κατάινεν, αντιπρόεδρος της Κομισιόν, στο Reuters. Εξωτερικοί παρατηρητές αναρωτιούνται, ωστόσο, εάν η Ε.Ε. θα επενδύσει νέα κεφάλαια ή θα ανακυκλωθούν ήδη υπάρχοντα που δεν αξιοποιήθηκαν από προηγούμενα προγράμματα. Το πιο σημαντικό ζήτημα, ωστόσο, είναι το μέγεθος της μόχλευσης, δηλαδή το ύψος των δημόσιων κεφαλαίων που θα χρησιμοποιηθούν για την άντληση ιδιωτικών κεφαλαίων μέσω πιστώσεων. Η προσφορά και μόνον ενός χαμηλού κόστους δανεισμού από την ΕΤΕπ, για παράδειγμα, δεν θα είχε νόημα σε μια περίοδο που, ούτως ή άλλως, τα επιτόκια κυμαίνονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Αυτό, όμως, που θα έπειθε τους επενδυτές είναι η μεγαλύτερη δέσμευση των Ευρωπαίων εταίρων. Ειδάλλως, «εάν αυτά τα επενδυτικά κεφάλαια χρηματοδοτηθούν μόνο μέσω μόχλευσης τότε θα ήταν μια απογοήτευση», επισημαίνει ο Κάρστεν Μπρέτσκι, οικονομολόγος της τράπεζας ING στη Φρανκφούρτη.
Μια αποτυχία των επενδυτικών ταμείων των 300 δισ. ευρώ, ωστόσο, θα εξέθετε ξανά την ανεπάρκεια της Ε.Ε. να εφαρμόσει άμεσα και αποτελεσματικά μέτρα για την ενίσχυση της αναιμικής ανάπτυξης στην Ευρωζώνη. Θα εξέθετε, επίσης, τον νέο πρόεδρο της Κομισιόν που έχει επενδύσει πολιτικά στην επιτυχία του σε μια περίοδο που δέχεται τα πυρά της Βρετανίας για τη φορολογική πολιτική που ακολουθούσε ως πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου. Ας μη λησμονείται ο εκμηδενισμός του συμφώνου για την ανάπτυξη και την απασχόληση με εκτιμώμενους πόρους 120 δισ. ευρώ που είχε ανακοινωθεί στις αρχές του 2012. Ούτε απέτρεψε την ύφεση στην Ευρωζώνη, ούτε ανέκοψε τη διετή υποχώρηση των επενδύσεων.
Οι πρακτικές αδυναμίες στην πρωτοβουλία των 300 δισ. για την απασχόληση και την ανάπτυξη είναι ήδη αρκετές, ξεκινώντας από την άρνηση της Γερμανίας να αξιοποιηθεί ο ESM με το επιχείρημα ότι «αποστολή» του είναι αποκλειστικά η διάσωση κρατών στα πρόθυρα χρεοκοπίας, αλλά και την αδιαλλαξία του Βερολίνου να ξοδέψει περισσότερους κρατικούς πόρους για την Ευρωζώνη. «Θα είναι μια μεγάλη δοκιμασία αξιοπιστίας», δήλωσε στην FT ανώνυμη πηγή από τις Βρυξέλλες.