Φιλόδοξο επενδυτικό σχέδιο ύψους 315 δισ. ευρώ για την επόμενη τριετία παρουσίασε, την Τετάρτη, ο πρόεδρος της Κομισιόν Ζαν-Κλοντ Γιουνκέρ. Στόχος του σχεδίου είναι να αναζωογονήσει τις επενδύσεις και σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν να δημιουργήσει 1,3 εκατομμύριο νέες θέσεις εργασίας και να αυξήσει το ευρωπαϊκό ΑΕΠ κατά 1% τον χρόνο. Ωστόσο η επιτυχία του σχεδίου δεν είναι επ’ ουδενί εξασφαλισμένη. Θα εξαρτηθεί από την ανταπόκριση των ιδιωτών επενδυτών, που καλούνται να βάλουν και την πλειονότητα των χρημάτων.
Το καθήκον του κ. Γιουνκέρ δεν ήταν καθόλου εύκολο: έπρεπε να παρουσιάσει ένα μεγάλο επενδυτικό σχέδιο, αλλά χωρίς να ζητήσει επιπλέον χρήματα από τα κράτη-μέλη, αφού η Γερμανία επιμένει ότι πρέπει να μειωθεί το δημόσιο χρέος και παράλληλα η Βρετανία και πολλά ακόμη κράτη-μέλη δεν συζητούν καν το ενδεχόμενο να αυξηθεί ο ευρωπαϊκός προϋπολογισμός. Συνεπώς η μοναδική διέξοδος για τον κ. Γιουνκέρ ήταν να προσπαθήσει να προσελκύσει ιδιωτικές επενδύσεις. «Αν η Ευρώπη επενδύσει περισσότερο, τότε θα έχουμε περισσότερη ευημερία και θα δημιουργήσουμε περισσότερες θέσεις εργασίας, είναι τόσο απλό», είπε ο κ. Γιουνκέρ. Το κρίσιμο ερώτημα είναι αν η πρόταση θα προσελκύσει το ενδιαφέρον των ιδιωτών επενδυτών, διότι από αυτό θα εξαρτηθεί και η επιτυχία του σχεδίου, αν και ένα παρεμφερές σχέδιο του 2012 απέτυχε παταγωδώς.
Η πρόταση Γιουνκέρ προβλέπει τη δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων, το οποίο θα λάβει 21 δισ. ευρώ σε ευρωπαϊκούς πόρους (16 δισ. από ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και 5 δισ. από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων). Αυτά τα χρήματα θα λειτουργήσουν ως εγγύηση προς την ΕΤΕπ, η οποία και θα τα τριπλασιάσει μέσω μόχλευσης και θα προσφέρει στους ιδιώτες επενδυτές προϊόντα όπως μακροπρόθεσμα δάνεια υψηλής εξασφάλισης για έργα με μεγαλύτερο ρίσκο, δάνεια χαμηλής εξασφάλισης, μετοχικές συμμετοχές σε έργα κ.ά.
Οι αρχικοί πόροι θα μοχλευθούν κατά 15 φορές, ελπίζει η Κομισιόν. «Το νέο ταμείο θα λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής. Κάθε ευρώ δημοσίων πόρων που θα προσφέρει το ταμείο θα γεννήσει περίπου 15 ευρώ επενδύσεων, που αλλιώς δεν θα υπάρξουν», διαβεβαίωσε ο Κίρκι Κατάινεν, αντιπρόεδρος της Κομισιόν. Επιπλέον, τα κράτη-μέλη θα μπορούν να συνεισφέρουν δικά τους χρήματα στο ταμείο, τα οποία μάλιστα δεν θα υπολογίζονται στο δημοσιονομικό έλλειμμα και στο δημόσιο χρέος. Τον Δεκέμβριο η Κομισιόν σε συνεργασία με την ΕτΕπ θα παρουσιάσει έναν πρώτο κατάλογο έργων στους ιδιώτες επενδυτές, διαδικασία που δεν φαίνεται να έχει προχωρήσει μέχρι τώρα. Τα έργα που τελικά θα επιλεγούν θα χρηματοδοτηθούν με όρους καλύτερους από τους ισχύοντες στην αγορά. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η δομή του ταμείου και το γεγονός ότι ασφαλίζει τους ιδιώτες επενδυτές έναντι των πρώτων οικονομικών απωλειών θα προσελκύσει επενδυτές που προτιμούν μακροπρόθεσμες επενδύσεις, όπως ασφαλιστικές εταιρείες και συνταξιοδοτικά ταμεία.
Η Κομισιόν υπολογίζει ότι οι ευρωπαϊκές επενδύσεις έχουν υποχωρήσει κατά 15% από το 2007. Εχει δημιουργηθεί ένας φαύλος κύκλος, όπου υπάρχει χαμηλή εμπιστοσύνη στην ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία προκαλεί χάσμα που υπολογίζεται μεταξύ 230 και 370 δισ. ευρώ σε σχέση με την τάση που υπήρχε από το 1999. Η έλλειψη επενδύσεων επηρεάζει αρνητικά την ανάπτυξη και την απασχόληση, στοιχεία που ανατροφοδοτούν τον φαύλο κύκλο. «Ενώ οι επενδύσεις αυξάνονται στις ΗΠΑ, η Ευρώπη μένει πίσω. Γιατί; Διότι οι επενδυτές δεν έχουν εμπιστοσύνη, αξιοπιστία και πίστη», είπε ο κ. Γιουνκέρ. Θα μπορούσε όμως να προσθέσει ότι οι επενδυτές δεν έχουν εμπιστοσύνη στην ευρωπαϊκή οικονομία διότι βλέπουν την Ευρωζώνη να βρίσκεται στο χείλος της τρίτης ύφεσης από το 2008 και επιπλέον να απειλείται με αποπληθωρισμό.
Ενα τελευταίο κρίσιμο στοιχείο του σχεδίου είναι πού θα γίνουν οι επενδύσεις. Σύμφωνα με την Επιτροπή, η Ελλάδα και οι υπόλοιπες χώρες του Νότου έχουν πληγεί ιδιαίτερα από τη φυγή επενδύσεων. Δυστυχώς, μέχρι σήμερα, η ΕτΕπ απέφευγε να χρηματοδοτεί έργα στην Ελλάδα, την Πορτογαλία, την Ιταλία εξαιτίας του επενδυτικού ρίσκου και της εμμονής της με την πιστοληπτική της αξιολόγηση. Ας ελπίσουμε ότι το νέο ταμείο θα κατευθύνει τις επενδύσεις εκεί όπου χρειάζονται περισσότερο.