Ξέρετε τι κοινό θα έχουν ο Βλαντιμίρ Πούτιν, η τιμή του πετρελαίου και η αξία του ρουβλίου το 2015; Θα είναι 63! Αυτό είναι το ανέκδοτο που κυκλοφορεί στο Κρεμλίνο τελευταία, καθώς αρχίζει να φαίνεται ρεαλιστική η προοπτική να φτάσει όντως η τιμή του πετρελαίου σε αυτά τα επίπεδα μέσα στο επόμενο έτος, όταν ο Ρώσος πρόεδρος θα κλείνει τα 63 του χρόνια και το ρούβλι θα συνεχίζει την κατρακύλα του, συμπαρασύροντας τη ρωσική οικονομία και όχι μόνον αυτήν. Παρά τον εγγενή κίνδυνο που εγκυμονούν οι προβλέψεις –ας μην ξεχνάμε την παταγώδη διάψευση όσων προεξοφλούσαν ιλιγγιώδη άνοδο του πετρελαίου στα 200 δολάρια το βαρέλι το 2011– τόσο η επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ όσο και ο ΟΟΣΑ μιλούν για τον ευεργετικό αντίκτυπο που συνεπάγεται το φθηνό πετρέλαιο για την παγκόσμια οικονομία. Δεδομένου, όμως, ότι η παγκόσμια οικονομία δεν είναι ενιαία, το φθηνό πετρέλαιο τη χωρίζει αναπόφευκτα σε κερδισμένους και χαμένους και παράλληλα εξακολουθεί να δίνει τροφή σε κάθε είδους σενάρια, με ανοικτά πολλά ενδεχόμενα κοινωνικών ταραχών και πολιτικών ανατροπών σε χώρες που πλήττονται. Οπως, όμως, σχολίασε προσφάτως ο Αντριου Κένινγχαμ, αναλυτής της Capital Economics, «για κάθε 10 δολάρια πτώσης στην τιμή του πετρελαίου μεταφέρεται το αντίστοιχο του 0,5% του παγκόσμιου ΑΕΠ από τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες στις χώρες που εισάγουν και καταναλώνουν πετρέλαιο».
Εκτός από τους καταναλωτές του δυτικού κόσμου, που λογικά αναμένεται να επωφεληθούν πληρώνοντας πολύ φθηνότερη τη θέρμανση αλλά και το πετρέλαιο κίνησης, εύλογο είναι πως η φθηνή ενέργεια θα ωφελήσει τις χειμαζόμενες οικονομίες ανεπτυγμένων χωρών. Αυτή είναι η εκτίμηση της κ. Λαγκάρντ, που προεξοφλεί τόνωση όσων οικονομιών έχουν καθηλωθεί σε αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης, ενώ σε ό,τι αφορά ειδικότερα την αμερικανική οικονομία υπολογίζει ότι θα τονωθεί η ανάπτυξή της, φθάνοντας στο 3,5% το επόμενο έτος. Για τον ΟΟΣΑ η πρόβλεψη αφορά το σύνολο της παγκόσμιας οικονομίας, καθώς εκτιμά πως μια πτώση 20 δολαρίων στην τιμή του πετρελαίου ισοδυναμεί με μια ενίσχυση του ρυθμού ανάπτυξης κατά 0,4% σε παγκόσμιο επίπεδο και σε διάστημα δύο ετών.
Οι επιπτώσεις είναι αυτονόητες για χώρες που αντλούν καθοριστικό τμήμα των εσόδων τους από τις εξαγωγές ενέργειας, όπως η Ρωσία, που ήδη διολισθαίνει σε ύφεση, καθώς οι υδρογονάνθρακες αντιπροσωπεύουν το 68% των εξαγωγών της και το 50% του προϋπολογισμού της. Εξίσου πλήττεται η Βενεζουέλα, καθώς τα έσοδα από το πετρέλαιο αντιπροσωπεύουν το 95% των εξαγωγών της, αλλά όπως και το Ιράν, βρισκόταν ήδη σε δεινή θέση προτού αρχίσει η ελεύθερη πτώση του «μαύρου χρυσού». Μοιραία πολλοί αναλυτές σπεύδουν να παραλληλίσουν το πλήγμα που δέχεται τώρα η Ρωσία με εκείνο μιας άλλης πτώσης του «μαύρου χρυσού» προ τριάντα ετών, που οδήγησε στην κρίση του Μεξικού και στην αρχή του τέλους για τη Σοβιετική Ενωση, ενώ άλλοι επιχειρούν υποθέσεις για μια αλλαγή στη στάση του Ιράν σε ό,τι αφορά το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Το βαρύτερο τίμημα του φθηνού πετρελαίου θα κληθούν, όμως, να πληρώσουν οι πετρελαιοπαραγωγοί χώρες της Αφρικής, οι αδιαμφισβήτητα φτωχότερες μεταξύ όλων των πετρελαιοπαραγωγών χωρών του κόσμου, καθώς τα έσοδά τους προέρχονται σε συντριπτικά ποσοστά από το πετρέλαιο και σε αυτά βασίζονται οι δημόσιες δαπάνες για κοινωνικά προγράμματα και έργα υποδομής. Σχετική μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας συμπεραίνει πως ο αντίκτυπος της πτώσης του πετρελαίου για τη Μαύρη Ηπειρο θα είναι σαφώς μεγαλύτερος από εκείνον της επιδημίας του Εμπολα. Ηδη η πρώτη σε παραγωγή πετρελαίου αφρικανική χώρα, η Νιγηρία, διαπιστώνει συρρίκνωση της οικονομίας της κατά 40 δισ. δολ., όταν ο απολογισμός της επιδημίας για όλη τη ζώνη της υποσαχάριας Αφρικής δεν υπερβαίνει τα 32 δισ. δολ.