Η Ιταλία, ιδρυτικό μέλος της Ευρωζώνης και μέλος της Ομάδας των Επτά βιομηχανικών κρατών, βουλιάζει συνέχεια στο χρέος, ώστε η δανειοληπτική της αξιοπιστία να απέχει μία μόλις βαθμίδα από το να καταταγεί στην κατηγορία των ομολόγων – σκουπιδιών.
Την ίδια στιγμή, το κόστος δανεισμού για την κυβέρνηση του Ματέο Ρέντσι είναι το χαμηλότερο στη σύγχρονη Ιστορία. Αυτή η αντίφαση είναι που φανερώνει και το αίνιγμα, το οποίο καλείται να λύσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, ενόσω αποπειράται να αναζωογονήσει την αδρανή οικονομία της Ευρωζώνης.
Η υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ιταλίας από τον διεθνή οίκο αξιολόγησης της Standard & Poor’s αιτιολογήθηκε ως εξής: «Οι εξασθενημένες οικονομικές προοπτικές, τόσο οι πραγματικές όσο και οι ονομαστικές, έχουν υπονομεύσει τη δυναμική περικοπής του δημοσίου χρέους». Κατά τον εν λόγω διεθνή οίκο, η οικονομία της γειτονικής χώρας αναμένεται να αναπτυχθεί μόλις 0,2% το προσεχές έτος εν συγκρίσει με τις προηγούμενες εκτιμήσεις του για 1,1%. Σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, έως το 2017 η χώρα θα οφείλει περισσότερα από 2,25 τρισ. ευρώ, δηλαδή σχεδόν 127% του Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος.
Πάντως, δεν σημαίνουν όλα αυτά πως η Ιταλία δεν καταβάλλει προσπάθειες.
Ο πρωθυπουργός της προωθεί σημαντικές μεταρρυθμίσεις, οι οποίες αφορούν την αγορά εργασίας και σχετίζονται με το πώς θα κοστίζουν λιγότερο οι προσλήψεις για τις επιχειρήσεις και πώς θα καταστούν ευκολότερες οι απολύσεις όσων δεν είναι αποδοτικοί στη δουλειά τους. Επιπροσθέτως, ο Ματέο Ρέντσι έχει «παγώσει» τους μισθούς στον δημόσιο τομέα. Ωστόσο, σε ένα οικονομικό περιβάλλον, όπως εκείνο της Ευρωζώνης, όπου ο πληθωρισμός τείνει πλέον να απουσιάσει εντελώς, ενώ οι μισθοί στον ιδιωτικό τομέα εξακολουθούν να εμφανίζουν αύξηση, φθίνει η ανταγωνιστικότητα της Ιταλίας, εάν αντιπαραβληθεί με την αντίστοιχη των εταίρων της. Εν τω μεταξύ, το γεγονός ότι αποτελεί χώρα-μέλος της Ζώνης του Ευρώ αποκλείει το ενδεχόμενο να υποτιμήσει το νόμισμά της, ευελπιστώντας να ενδυναμώσει την αύξηση των εξαγωγών.
Είναι αυτού του είδους η κατάσταση, την οποία θα μπορούσε κανείς να περιμένει ότι θα την εκμεταλλευθούν για να κερδοσκοπήσουν οι επενδυτές της αγοράς ομολόγων, ωθώντας σε ψηλότερα επίπεδα τις αποδόσεις τους και εξαναγκάζοντας την κυβέρνηση να δραστηριοποιηθεί έτι περαιτέρω.
Εντούτοις, με ολοένα και περισσότερες πιθανότητες να προχωρήσει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε αγορές ομολόγων, αυτές οι κυρώσεις, τις οποίες «επιβάλλουν» οι διεθνείς κεφαλαιαγορές, δεν πρόκειται να πραγματοποιηθούν. Οσο περισσότερο παρεμβαίνει η ΕΚΤ και ο πρόεδρός της Μάριο Ντράγκι, τόσο λιγότερες θα είναι οι πιέσεις οι οποίες θα ασκούνται στις κυβερνήσεις των χωρών-μελών της Ευρωζώνης και ειδικά της Γερμανίας. Με την ΕΚΤ να επωμίζεται το βάρος του να ανατροφοδοτήσει την ευρωπαϊκή οικονομία, η Γερμανία μπορεί να εστιάσει την προσοχή της στο να κρίνει τους γείτονές της για την αμέλεια που δείχνουν ως προς τη δημοσιονομική πειθαρχία και να αγνοεί τον σαφή και παρόντα κίνδυνο του αποπληθωρισμού. Οπως ο συνεργάτης μου, στη στήλη Bloomberg View, Jim O’Neill είχε επισημάνει τον προηγούμενο μήνα, η Γερμανία χρειάζεται να χαλαρώσει και σε επίπεδο δημοσιονομικής ευελιξίας και πληθωρισμού, ώστε να διασώσει τους χρεωμένους της εταίρους, αποζημιώνοντάς τους για την πρόοδό τους και συνδράμοντάς τους να αναπτυχθούν ταχύτερα.