Η επιστροφή της ιδέας εξόδου της Ελλάδας από την Ευρωζώνη (Grexit), είτε ως φοβήτρου είτε ως πραγματικής απειλής, συμβαίνει σε μια ιδιαίτερα δύσκολη στιγμή, περιπλέκοντας επικίνδυνα την ήδη φορτισμένη υιοθέτηση προγράμματος αγοράς κρατικών ομολόγων στην Ευρωζώνη.
Πέρα από τις σημαντικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Ελλάδα, αν κερδίσει ο ΣΥΡΙΖΑ τις εκλογές, οι οποίες αν χρειαστεί θα γίνουν στα τέλη Ιανουαρίου ή στις αρχές Φεβρουαρίου, σύντομα θα αρχίσει διαπραγματεύσεις, πιθανώς και να συγκρούεται, με την τρόικα σχετικά με τους όρους της οικονομικής διάσωσης. Αυτές σε καμία περίπτωση δεν χρειάζεται να καταλήξουν με έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ, αλλά από την ίδια του τη φύση ο όρος και η ιδέα του Grexit θα χρησιμοποιηθεί πολύ με προβλέψιμα αποτελέσματα.
Οπως και αν το εξετάσει κανείς η Ελλάδα, με ανεργία στο 25% και έχοντας χάσει το 25% του ΑΕΠ της, δύσκολα μπορεί να σηκώσει το βάρος του χρέους της. Αν και ο ΣΥΡΙΖΑ υπαναχώρησε από τη θέση περί εξόδου από το ευρώ, τον περασμένο Μάιο ζήτησε τη διαγραφή σχεδόν του 1/3 του ελληνικού χρέους και τον Σεπτέμβριο αναδιάρθρωση του χρέους, ενδεχομένως μέσω της αντικατάστασης των εκδοθέντων ομολόγων με νέα που θα είναι συνδεδεμένα με την ανάπτυξη του ΑΕΠ.
Κατ’ αρχάς, σε κάθε διαπραγμάτευση τέτοιου είδους θα χρησιμοποιηθεί ως τακτική η απειλή της εξόδου ή της χρεοκοπίας. Θα έχει την προβλεπόμενη επίπτωση στις παγκόσμιες κεφαλαιαγορές, όχι μόνο καθιστώντας δυσκολότερη την κατάσταση για την Ελλάδα, αλλά δυνητικά επηρεάζοντας αρνητικά τα κρατικά ομόλογα και των υπολοίπων αδύναμων χωρών της περιφέρειας. Φυσικά, αν είναι να μειωθεί το ελληνικό χρέος με κάποιον τρόπο, οι υπάρχοντες κάτοχοί του θα πρέπει να αποφασίσουν ποιος θα χάσει. Αναλογιστείτε τώρα τη θέση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.
Αντιμέτωπη με την πραγματική απειλή του αποπληθωρισμού, η ΕΚΤ προσπάθησε σκληρά μετά την πρόσφατη συνεδρίαση του διοικητικού της συμβουλίου να πείσει ότι «έχει την πρόθεση» να επεκτείνει τον ισολογισμό της στα 3 τρισ. ευρώ και ότι θα «επανεκτιμήσει» τη νομισματική της πολιτική το 2015. Επιπλέον, ο πρόεδρος της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι δήλωσε, παρά τις ευρέως γνωστές αντιρρήσεις της Γερμανίας, ότι δεν απαιτείται ομοφωνία ώστε να προχωρήσει με τις αγορές κρατικών ομολόγων. Ο Ντράγκι προσπάθησε σκληρά την περασμένη Πέμπτη να δικαιολογήσει την ποσοτική χαλάρωση και έκανε τους παρατηρητές να πιστέψουν ότι αυτή βρίσκεται καθ’ οδόν.
Μία από τις ενστάσεις των Γερμανών όσον αφορά τις αγορές κρατικών ομολόγων είναι ότι αυτές αποτελούν άμεση χρηματοδότηση των κρατών-μελών από την ΕΚΤ. Εδώ περιπλέκονται τα πράγματα. Αν είναι η Ελλάδα να αποσπάσει μια καλύτερη συμφωνία από την τρόικα, η ΕΚΤ θα πρέπει να προσυπογράψει κάποιου είδους αναδιάρθρωση χρέους είτε επεκτείνοντας τη διάρκεια αποπληρωμής είτε μειώνοντας το επιτόκιο δανεισμού. Πράγμα που σημαίνει ότι η ΕΚΤ θα έχει ζημία. Επίσης καθίσταται ευάλωτη σε μία ακόμη κατηγορία περί άμεσης χρηματοδότησης κρατών, αν και δεν είναι καθόλου σαφές ότι θα αποτελούσε κάτι τέτοιο αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους με τη συμμετοχή της ΕΚΤ.
Με άλλα λόγια, αν η τρόικα αναδιαρθρώσει το ελληνικό χρέος οι αντίπαλοι της ποσοτικής χαλάρωσης θα αποκτήσουν νέα επιχειρήματα. Η πρώτη ψηφοφορία για την εκλογή Προέδρου στην Ελλάδα θα γίνει την ερχόμενη εβδομάδα, αλλά η διαδικασία πιθανότατα δεν θα ολοκληρωθεί παρά μόνο λίγο πριν από το τέλος της χρονιάς. Η επόμενη συνεδρίαση του Δ.Σ. της ΕΚΤ θα γίνει τον Ιανουάριο, ενδεχομένως λίγο πριν από τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών στην Ελλάδα. Αν η ΕΚΤ θέλει να προχωρήσει με την αγορά κρατικών ομολόγων, μάλλον έχει ένα νέο λόγο να βιαστεί.