Η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου αλλάζει την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας. Προς το παρόν, οι επενδυτές φαίνεται ότι ανησυχούν αρκετά σχετικά με τις προσωρινές αρνητικές παρενέργειες, πράγμα μάλλον ακατανόητο.
Για τις χώρες που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες πετρελαίου, δηλαδή για το μεγαλύτερο μέρος του κόσμου, το φθηνό πετρέλαιο αποτελεί το καλύτερο πιθανό νέο. Είναι η λύση, όχι το πρόβλημα. Η πτώση του κόστους της ενέργειας αφήνει τους καταναλωτές με περισσότερα χρήματα, που μπορούν να τα καταναλώσουν για άλλα αγαθά. Αν οι τιμές του πετρελαίου παραμείνουν στα σημερινά επίπεδα, η επιπλέον αγοραστική δύναμη και το μειωμένο κόστος παραγωγής των επιχειρήσεων θα πρέπει να ενισχύσει τη ζήτηση χοντρικά κατά 1,5% του ΑΕΠ στις ΗΠΑ, στην Ευρωζώνη και τη Βρετανία για τα επόμενα τέσσερα με έξι τρίμηνα. Αυτή είναι η δημοσιονομική ενίσχυση που ζητούσαν διάφοροι για την Ευρωζώνη και άλλες δυτικές οικονομίες. Είναι μεγάλη, δεν προκαλεί αύξηση του πληθωρισμού και την πληρώνει κάποιος άλλος. Οπότε γιατί ανησυχούν οι επενδυτές; Οπως συμβαίνει πάντοτε στη ζωή, έτσι και εδώ υπάρχουν κερδισμένοι και χαμένοι, κάποιες εταιρείες θα πρέπει να επικεντρωθούν σε διαφορετικές αγορές και κάποιοι επενδυτές ίσως πανικοβληθούν και αρχίσουν να πωλούν όλα τα περιουσιακά στοιχεία που σχετίζονται με αναδυόμενες αγορές.
Ομως κανένα από τα προηγούμενα στοιχεία δεν είναι σε θέση να εξουδετερώσει επί μακρόν τις θετικές επιπτώσεις από την υποχώρηση του πετρελαίου. Οι ζημίες από την πτώση του πετρελαίου θα πλήξουν κατά κύριο λόγο τις πετρελαιοπαραγωγούς χώρες, τους πιστωτές τους και όσες εταιρείες πλούτισαν πουλώντας τους αστραφτερά αυτοκίνητα, μηχανήματα και είδη πολυτελείας. Τα οφέλη από την υποχώρηση της τιμής του πετρελαίου μοιράζονται πολύ ευρύτερα σε όλους τους καταναλωτές πετρελαίου στον κόσμο. Οποιαδήποτε μεγάλης κλίμακας αναδιανομή εισοδήματος μπορεί να προκαλέσει πολιτικές εντάσεις. Η ενίσχυση των ΗΠΑ, Ευρώπης, Ιαπωνίας, Κίνας και Ινδίας και η εξασθένηση των Ρωσίας, Ιράν, Σαουδικής Αραβίας και Βενεζουέλας το πιθανότερο είναι ότι στο τέλος θα καταστήσει τον κόσμο ασφαλέστερο. Φυσικά η μεγάλη απειλή για την παγκόσμια ειρήνη και τις οικονομικές προοπτικές της Ευρώπης θα ήταν αν μια πληγωμένη και στριμωγμένη «ρωσική αρκούδα» γίνει περισσότερο επιθετική. Ομως το φθηνό πετρέλαιο δεν σπρώχνει την Ευρωζώνη στον αποπληθωρισμό;
Πράγματι ο πληθωρισμός πιθανότατα θα είναι σε σημαντικό βαθμό αρνητικός στις αρχές του 2015 εάν οι τιμές παραμείνουν σε χαμηλό επίπεδο. Αλλά δεν πρόκειται για το επικίνδυνο είδος αποπληθωρισμού. Οι καταναλωτές δεν θα καθυστερήσουν την αγορά ενός αυτοκινήτου ή άλλου αγαθού εξαιτίας του φθηνότερου πετρελαίου. Για τις εταιρείες, τo φθηνότερο πετρέλαιο και η μεγαλύτερη αγοραστική δύναμη θα αυξήσουν τη ζήτηση και ελαφρώς το περιθώριο κέρδους τους. Για τους οφειλέτες το μειωμένο κόστος της ενέργειας θα σημάνει ευκολότερη εξυπηρέτηση του χρέους τους. Για την ΕΚΤ η υποχώρηση του πληθωρισμού θα τη βοηθήσει να «πουλήσει» ευκολότερα στη γερμανική κοινή γνώμη την ανάγκη για μαζικές αγορές περιουσιακών στοιχείων, πιθανότατα περιλαμβανομένων κρατικών ομολόγων, στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου. Η κάπως λιγότερο διστακτική νομισματική πολιτική θα μπορούσε να ενισχύσει την οικονομική εμπιστοσύνη και θα μπορούσε να συμβάλει στον περιορισμό των κινδύνων από ένα δυνητικό ελληνικό ατύχημα ή από την παρούσα αναταραχή στις αγορές. Συνοψίζοντας, η φθηνότερη τιμή του πετρελαίου αποτελεί μέρος της λύσης και όχι μέρος του προβλήματος.
* Επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank