Στην αρχή του 2015 δύο γνώριμα θέματα κυριαρχούν στην παγκόσμια οικονομική ατζέντα: η συνεχιζόμενη αναταραχή στις χρηματοπιστωτικές αγορές και η σχετική δύναμη της αμερικανικής οικονομικής ανάκαμψης.
Ωστόσο μια πτυχή της αμερικανικής υπεροχής έχει περάσει σχετικά απαρατήρητη και αυτή είναι η σημαντική μείωση του εξωτερικού ελλείμματος των ΗΠΑ. Η μείωση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών από σχεδόν 6% του ΑΕΠ το 2006 στο 2,3% το 2013 θα έπρεπε να αποτελεί μεγάλη είδηση. Να έχετε κατά νου ότι η μείωση επιτεύχθηκε παρά την ισχυρότερη εσωτερική ζήτηση στις ΗΠΑ σε σχέση με την Ευρώπη ή την Ιαπωνία και παρά την πρόσφατη ενίσχυση του δολαρίου. Πριν από δέκα χρόνια πολλοί οικονομολόγοι πίστευαν ότι το εξωτερικό έλλειμμα των ΗΠΑ θα υπήρχε μέχρι να υποχωρήσει η εσωτερική ζήτηση ή να καταρρεύσει το δολάριο (ή και τα δύο). Σήμερα ανησυχώ ότι απειλείται αυτή η απαρατήρητη αλλά πολύ σημαντική προσαρμογή.
Μια κρίσιμη παράμετρος είναι η τιμή του πετρελαίου. Οι ΗΠΑ αποτελούν καθαρό εισαγωγέα πετρελαίου, οπότε η κατάρρευση της τιμής του περιόρισε το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών. Βραχυπρόθεσμα αυτό θα συνεχιστεί. Μακροπρόθεσμα όμως θα μπουν στο παιχνίδι και άλλες δυνάμεις. Το φθηνό πετρέλαιο θα ενισχύσει το εισόδημα των Αμερικανών καταναλωτών επιτρέποντάς τους να δαπανήσουν περισσότερα χρήματα σε εισαγόμενα προϊόντα. Επιπλέον αν η τιμή του πετρελαίου παραμείνει χαμηλά, η πρόσφατη αύξηση των επενδύσεων στο αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο μπορεί να μειωθεί ακόμη και να αντιστραφεί. Ενας δεύτερος σημαντικός παράγοντας είναι η ενίσχυση του δολαρίου.
Στη διάρκεια του περασμένου έτους το δολάριο ανατιμήθηκε έναντι σχεδόν όλων των βασικών νομισμάτων. Ακόμη και αν η σύνδεση δεν είναι ακόμη προφανής η ενίσχυση του δολαρίου θα επιβραδύνει τη μείωση του αμερικανικού εξωτερικού ελλείμματος. Από τη μια πλευρά αν το δολάριο ενισχυθεί το 2015 όσο ενισχύθηκε το 2014, τότε θα αυξηθεί η εσωτερική ζήτηση αφού θα έχουν αυξηθεί τα πραγματικά εισοδήματα, κάτι που θα υποστηρίξει την ανάκαμψη της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά η μειούμενη ανταγωνιστικότητα των Αμερικανών παραγωγών στις εσωτερικές και στις ξένες αγορές πιθανότητα θα αντισταθμίσει αυτό το πλεονέκτημα. Οι εξαγωγές θα μειωθούν και οι εισαγωγές θα αυξηθούν. Είναι πολύ πιθανό ότι ο συνδυασμός φθηνού πετρελαίου και ισχυρού δολαρίου θα ενισχύσει περισσότερο την Ευρώπη και την Ιαπωνία παρά τις ΗΠΑ. Αν ήμουν Αμερικανός αξιωματούχος θα ανησυχούσα για αυτή την εξέλιξη. Αν ήμουν διοικητής της αμερικανικής Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) μπορεί να ανησυχούσα τόσο πολύ ώστε θα άρχιζα να αναρωτιέμαι αν η ενίσχυση του δολαρίου, στην ουσία μια απρογραμμάτιστη συρρίκνωση της νομισματικής πολιτικής, θα πρέπει να οδηγήσει σε αναβολή της απόφασης για την πρώτη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού μετά την παγκόσμια κρίση. Είναι αλήθεια ότι το ισχυρό δολάριο θα συγκρατήσει τον εισαγόμενο πληθωρισμό, μόνο που ο πληθωρισμός δεν αποτελεί ακόμη λόγο ανησυχίας.
Εν τω μεταξύ η περαιτέρω ενίσχυση του δολαρίου θα μπορούσε να προκαλέσει μόνιμη διαρθρωτικής φύσεως βλάβη στην αμερικανική οικονομία διακόπτοντας την πρόσφατη αναβίωση της αμερικανικής μεταποίησης. Και δεν είναι μόνο αυτό. Εσχάτως το κινεζικό νόμισμα, σε αντίθεση με όλα τα υπόλοιπα βασικά νομίσματα, ενισχύθηκε παράλληλα με το δολάριο. Κάποια στιγμή οι αξιωματούχοι του Πεκίνου είναι πιθανό να αναλάβουν δράση ώστε να αποτρέψουν την απώλεια ανταγωνιστικότητας. Πράγμα που θα πίεζε και άλλο την αμερικανική οικονομία. Πολλοί θα υποστηρίξουν ότι οι ΗΠΑ δεν μπορούν να κάνουν πολλά σχετικά με την πτώση των τιμών του πετρελαίου και την ενίσχυση του δολαρίου και θα είχαν δίκιο. Ακόμη και έτσι όμως θα ήθελα οι Αμερικανοί αξιωματούχοι να μιλήσουν στους ξένους ομολόγους τους και να τους πιέσουν να μην επιλύσουν τα δικά τους προβλήματα εις βάρος των ΗΠΑ.