Ορισμένοι αναγνώστες μού υπενθύμισαν πρόσφατο άρθρο μου με τίτλο «Γιατί η Ευρώπη θα υποχωρήσει στην Ελλάδα», τονίζοντας πως εν τέλει συνέβη το αντίθετο. Δεν έχουν άδικο, εφόσον τα πράγματα δεν πήγαν, όπως περίμενα, όταν έγραφα το άρθρο μου στα τέλη Ιανουαρίου. Μπορείς να βασίζεσαι στη δυσλειτουργία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά πολύ σπάνια σε τέτοιο βαθμό. Παρά ταύτα, είναι πολύ νωρίς να αποφανθεί κανείς ποιος υποχώρησε έναντι ποιου. Το περισσότερο, που μπορεί να ισχυριστεί επί του παρόντος, είναι ότι αυτός δεν είναι τρόπος να διοικείται μία νομισματική ένωση. Η έκβαση των διαπραγματεύσεων είχε σκιαγραφηθεί στα τέλη της περασμένης εβδομάδας από τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών, Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος είχε πει πως ζητεί από την Ευρώπη να τον συναντήσει όχι στα μισά του δρόμου αλλά στο ένα πέμπτο του. Αυτά συνέβησαν, αλλά για να κρίνουμε ποιος έκανε συμβιβασμό και μέχρι ποιου σημείου, πολλά εξαρτώνται από τι πραγματικά διακυβευόταν.
Πριν φθάσει στο τωρινό αδιέξοδο, η Ελλάδα ήδη υπαναχώρησε των αιτημάτων της για άμεση διαγραφή του χρέους, απαλλαγή από την «Τρόικα» (την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ) και μία ξεκάθαρη έξοδο από το πρόγραμμα σωτηρίας. Aυτά όλα συνιστούν ενός είδους συνθηκολόγηση, αλλά όχι τόσο σπουδαία, επειδή είχε περισσότερο να κάνει με εγκατάλειψη πολιτικών θέσεων παρά με ουσιώδεις συμβιβασμούς. Κι αυτό σημαίνει πως καίριοι συμβιβασμοί έγιναν λιγότεροι από όσους φαντάζεστε. Πλήρης διαγραφή χρέους; Θα ήταν καλύτερο, εάν οι πιστωτές την παραχωρούσαν και πιθανώς στο τέλος να το πράξουν. Εντούτοις, στο μεσοδιάστημα υπάρχουν άλλοι τρόποι να παράσχεις ανακούφιση (π.χ. παράταση της διάρκειας των ομολόγων, χαμηλότερα επιτόκια, αποδόσεις συνδεδεμένες με το ΑΕΠ και ούτω καθεξής).
Οχι άλλη τρόικα; Οι προτάσεις της Δευτέρας όντως υποβλήθηκαν στους «Θεσμούς», αλλά ακόμα κι εδώ θα πρέπει να επισημάνουμε πως η σχετική επιστολή Βαρουφάκη αναφέρεται στο να προωθηθούν μεταρρυθμίσεις σε συμφωνία με τους θεσμούς και όχι στο να γίνουν αποδεκτές οι οδηγίες τους. Λίγο καιρό νωρίτερα είχε πει τα εξής: «Οι Ελληνες πολίτες έχουν απορρίψει τον ρόλο της "τρόικας" στη χώρα. Η κυβέρνησή μας, ωστόσο, θα κρατήσει τον διάλογο και θα συνεχίσει να συνεργάζεται πλήρως με την Επιτροπή, την ΕΚΤ και το ΔΝΤ ως μέλος της Ε.Ε.». Επιπλέον, ούτε οι θεσμοί είναι ικανοποιημένοι. Αποδέχθηκαν την άνευ περιεχομένου γλώσσα της ανακοίνωσης του Eurogroup, ώστε να αντιμετωπίσουν τον άμεσο κίνδυνο. Η ανακοίνωση αναφέρει συγκεκριμένα πως, «η τελευταία ελληνική πρόταση είναι επαρκώς διεξοδική, ώστε να αποτελέσει ένα έγκυρο σημείο εκκίνησης για την επιτυχημένη ολοκλήρωση της έκθεσης», πλην όμως έχει μεγάλες επιφυλάξεις. Κατά το ΔΝΤ, η Ελλάδα δεν έχει δώσει σαφείς διαβεβαιώσεις ότι σκοπεύει να αναλάβει τις δεσμεύσεις, που προβλέπονται στο Μνημόνιο.
Μήπως αυτό σημαίνει ξεκάθαρη έξοδο από το Μνημόνιο; Εξαρτάται από το τι εννοεί κανείς ξεκάθαρη. Από σήμερα και μέχρι το νέο πρόγραμμα της Ελλάδας, αυτό που μετράει για τη Βαρουφάκης και Σία είναι πως δεν δεσμεύονται από την κάθε υπόσχεση των προκατόχων της και πως μπορούν να βρουν το ρευστό για την κάλυψη των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας τους προσεχείς μήνες. Στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας η Ελλάδα απειλήθηκε με διακοπή της ρευστότητας, εκτός εάν δεχόταν άνευ όρων το υφιστάμενο πρόγραμμα. Μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ότι κανείς δεν υποχώρησε έναντι κανενός, εφόσον τίποτε δεν αποφασίστηκε. Το βασικό σημείο είναι το εξής: η κρίση παραμένει άλυτη και αυτό είχε φανεί εξαρχής πως είναι και η βούληση των Ευρωπαίων ηγετών. Θα μπορούσε με ηρεμία να δοθεί προ εβδομάδων στην Ελλάδα χρόνος να ανασάνει δημοσιονομικά και να διαπραγματευτεί το διάδοχο πρόγραμμα. Πρόκειται για κακοδιαχείριση σε μέγιστο βαθμό. Δεν καταλαβαίνω τι είναι ικανοί να κάνουν οι Ευρωπαίοι ηγέτες.