Επί μια 30ετία, ο Μπράιαν Πίντο εργαζόταν ως οικονομολόγος της Παγκόσμιας Τράπεζας και παρουσίασε μια σειρά προτάσεων για την ανάπτυξη. Ορισμένες ήταν επιτυχημένες, ορισμένες τέθηκαν στο περιθώριο. Στο βιβλίο του με τίτλο «Πώς μπορεί να αναπτυχθεί η οικονομία μου; Οικονομικές συμβουλές μέσα από αφηγήματα» αναλύει τα διδάγματα που αποκόμισε μετά τόσα χρόνια εμπειρίας. Μην παραπλανηθείτε από αυτόν τον φαντασιόπληκτο τίτλο. Είναι μια σοβαρή και απόλυτα διαφωτιστική εργασία.
Δεν είναι βέβαιο εάν ο Πίντο είναι συντηρητικά αισιόδοξος ή ένας απαισιόδοξος που εύκολα μπορεί να «αλλαξοπιστήσει» προς μια πιο θετική αντιμετώπιση των πραγμάτων. Το βιβλίο αυτό επικεντρώνεται στα προγράμματα οικονομικών μεταρρυθμίσεων που εφαρμόστηκαν στην Ινδία, την Πολωνία, τη Ρωσία και την Κένυα. Φαίνεται, λοιπόν, ότι μπορεί να επιτευχθεί ραγδαία ανάπτυξη, αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο. Εάν οι ηγέτες της χώρας είναι διεφθαρμένοι, ανίκανοι ή αποσπάται εύκολα η προσοχή τους, τότε ξεχάστε το.
Η φόρμουλα επιτυχίας του κ. Πίντο, υποθέτοντας πως μια κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να την εφαρμόσει, έχει τρία βασικά χαρακτηριστικά. Συνδυάζει μικροοικονομικά και μακροοικονομικά. Οι βασικές ιδέες δεν είναι καινοτόμοι. Ασυνήθιστη είναι η φόρμουλα του κ. Πίντο στο περιεχόμενο και στη λεπτομέρεια.
Πρώτον, η διαχείριση των πόρων του Δημοσίου θα πρέπει να είναι άρτια. Η άρτια διαχείριση δεν κρίνεται από ένα συγκεκριμένο στόχο για τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος ή του δημόσιου χρέος εντός ασφυκτικού χρονοδιαγράμματος. Αφορά πάνω απ’ όλα τη δυνατότητα μιας κυβέρνησης να πείσει τους πιστωτές της ότι δεν υπερβαίνει τις οικονομικές της δυνατότητες και είναι ικανή να είναι συνεπής στις υποχρεώσεις της σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα.
Δεύτερον, ο κ. Πίντο αναφέρεται σε μια τριπλή φόρμουλα μικροοικονομικής πολιτικής. Αυτή η φόρμουλα απαρτίζεται από τα εξής: αυστηρές προθεσμίες για την εκπλήρωση των στόχων του προϋπολογισμού (π.χ. συνέπεια των εταιρειών στην πληρωμή εισφορών και φόρων), χαμηλά εμπόδια στο εμπόριο ώστε η ανταγωνιστικότητα από τις εισαγωγές να δημιουργεί κίνητρα για την ενίσχυση της παραγωγικότητας και κατάλληλη ισοτιμία στην εγχώρια οικονομία (χωρίς να υπάρχει «μαύρη» αγορά συναλλάγματος).
Τρίτον, κάθε χώρα χρειάζεται τα κατάλληλα εφόδια για να είναι θωρακισμένο το χρηματοπιστωτικό της σύστημα και να υπομείνει την υψηλή μεταβλητότητα των αγορών – ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ξαφνική μεταβολή των ροών κεφαλαίου. Η μαζική φυγή χρημάτων από τις ασιατικές οικονομίες στα τέλη της δεκαετίας του ’90 προκάλεσε μια κρίση που οδήγησε χρόνια πίσω τις χώρες. Το 2013, όταν είχαν σταλεί σαφή μηνύματα από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) για άνοδο των επιτοκίων στην αμερικανική οικονομία με υποσχόμενες υψηλές αποδόσεις, οι ίδιες ασιατικές οικονομίες ήταν πολύ καλύτερα θωρακισμένες. Η αντοχή του χρηματοπιστωτικού συστήματος μιας οικονομίας έχει, επίσης, διάφορα συστατικά: άρτια κεφαλαιοποιημένες τράπεζες, αποτελεσματικό πλαίσιο για την εποπτεία των αγορών και –εάν κριθεί αναγκαίο– συνετοί έλεγχοι στην κίνηση των κεφαλαίων.
Στο βιβλίο του, ο κ. Πίντο τονίζει ότι αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές, όσο σημαντικές και αν είναι, κρίνονται από την εφαρμογή τους. Και η επιτυχημένη εφαρμογή τους εξαρτάται από τη βαθιά γνώση με τις συνθήκες και τα χαρακτηριστικά μιας συγκεκριμένης οικονομίας. Εκτός από τη θεωρία, είναι αναγκαία λεπτομερή δεδομένα για την κατάσταση κάθε οικονομίας.
Το βιβλίο του κ. Πίντο εμπεριέχει αρκετές περιπτώσεις από συγκεκριμένες χώρες. Για παράδειγμα, είναι το αυξανόμενο έλλειμμα στον προϋπολογισμό μιας χώρας σημάδι κακής δημοσιονομικής διαχείρισης;
Εξαρτάται. Εάν η αιτία είναι η υποχώρηση των φορολογικών εσόδων από τη μείωση των δασμών στις εισαγωγές, τότε θα υπάρξουν μακροπρόθεσμα οφέλη από την αύξηση του ανταγωνισμού και της παραγωγικότητας, διευρύνοντας τη φορολογική βάση για την άντληση περισσότερων εσόδων στο μέλλον.
Στην καρδιά του ζητήματος είναι να εστιάζεται μια κυβέρνηση στην ενίσχυση της ανάπτυξης. Στην περίπτωση της Ρωσίας χάθηκαν προοπτικές για την οικονομία διότι ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δίνει μεγαλύτερο βάρος στην τιμή μιας χώρας, έτσι όπως ο ίδιος την αντιλαμβάνεται, σε βάρος της ανάπτυξης. Οι ηγέτες των φτωχών χωρών έχουν άλλους στόχους πλην της ανάπτυξης – να παραμείνουν στην εξουσία.