Μόλις τρεις εβδομάδες από την έναρξη του προγράμματος ποσοτικής χαλάρωσης που είχε στόχο την αναθέρμανση του πληθωρισμού μέσω των αγορών ομολόγων (QE) και τη συνεπακόλουθη ένεση ρευστότητας στην οικονομία, ο πρόεδρος της ΕΚΤ έχει ήδη τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Οι αποδόσεις των ομολόγων έχουν υποχωρήσει, το ευρώ έχει υποτιμηθεί και τα χρηματιστήρια έχουν σημειώσει άνοδο. Οι εξελίξεις στην αγορά έχουν αιφνιδιάσει όσους υποστήριζαν πως η ποσοτική χαλάρωση δεν πρόκειται να βοηθήσει στην Ευρώπη, καθώς η οικονομία της εξαρτάται από τη χρηματοδότηση μέσω τραπεζών και έχει περιορισμένη έκθεση σε μετοχές και στις ήδη χαμηλές αποδόσεις των ομολόγων. Οπως επισήμαναν προ ημερών οικονομολόγοι της Deutsche Bank, «το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ επηρέασε τις αγορές περισσότερο από όσο προβλεπόταν και βοήθησε να μειωθεί ο κίνδυνος ενός αποπληθωριστικού σπειροειδούς». Σύμφωνα μάλιστα με τον Μάικλ Σόντερς, οικονομολόγο της Citigroup, «η επίθεση της ΕΚΤ είχε μεγαλύτερο αντίκτυπο στις αγορές από εκείνον ανάλογων προγραμμάτων της Federal Reserve και άλλων κεντρικών τραπεζών».
Ας πάρουμε τα ομόλογα. Σε σύγκριση με 50 ημέρες πριν από την ανακοίνωση του προγράμματος αγοράς ομολόγων, ο Σόντερς υπολογίζει πως η μέση απόδοση δεκαετών κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης έχει υποχωρήσει κατά περίπου 80 μονάδες βάσης. Τα επιτόκια ανάλογων τίτλων σε ΗΠΑ και Βρετανία σημείωναν άνοδο επί 100 ημέρες μετά την ανακοίνωση των αντίστοιχων προγραμμάτων ποσοτικής χαλάρωσης, ενώ στην Ιαπωνία παρέμειναν αμετάβλητα. Σε ό,τι αφορά τις μετοχές, τα κέρδη ύψους 22% που σημείωσε ο δείκτης Euro Stoxx 50 υπερέβησαν τα κέρδη κατά μέσο όρο 10% ώς 15% που σημείωσαν αντίστοιχοι δείκτες σε ΗΠΑ και Βρετανία. Η υποχώρηση της σταθμισμένης ισοτιμίας του ευρώ κατά 9% είναι πολύ μεγαλύτερη από την υποχώρηση του δολαρίου και της στερλίνας.
Η συλλογιστική της Citigroup είναι η εξής: το πρόγραμμα της ΕΚΤ είναι μεγαλύτερο από τα ομόλογα που εκκρεμούν σε σύγκριση με πριν τα επίπεδα χρέους πριν το πρόγραμμα και τα αρνητικά επιτόκια στις καταθέσεις των τραπεζών στην ΕΚΤ μεγιστοποιούν το αποτέλεσμα. Μέχρι τις 23 Μαρτίου η ΕΚΤ είχε αγοράσει κρατικά ομόλογα αξίας 26,3 δισ. ευρώ. Ο Σόντερς επισημαίνει πως ο Ντράγκι υποβοηθάται από τη Fed, που προετοιμάζοντας τις αγορές για μια αύξηση των επιτοκίων του δολαρίου ενθαρρύνει την πτώση του ευρώ, αλλά και από το φθηνό πετρέλαιο που προσφέρει περαιτέρω τόνωση στην οικονομία. Οποια κι αν είναι η αιτία, οι οικονομολόγοι εκτιμούν πως οι κινήσεις της αγοράς θα βοηθήσουν στην τόνωση της οικονομίας. Η Citigroup προβλέπει πως το επόμενο έτος η ανάπτυξη θα φθάσει στα επίπεδα του 2010 που ήταν η υψηλότερη από το 2007 και ο πληθωρισμός θα επιταχυνθεί στο 1,5% από το 0,2% στο οποίο βρίσκεται φέτος.
Ολα αυτά θα έχουν, βέβαια, κάποιο τίμημα. Αν ο πληθωρισμός επιταχυνθεί περισσότερο από όσο προβλέπει η ΕΚΤ ίσως δεχθεί πιέσεις να περιορίσει τις αγορές ομολόγων. Μολονότι ο Ντράγκι υποστηρίζει πως πρόθεση της ΕΚΤ είναι να ολοκληρώσει το πρόγραμμα ύψους 1,1 τρισ. ευρώ μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2016, δύο άλλα μέλη του Δ.Σ. της Τράπεζας, ο Γάλλος Κριστιάν Νουαγιέ και ο Σλοβένος Μποστιάν Ζάζμπεκ, έχουν δηλώσει πως ίσως οι αγορές ομολόγων διακοπούν κάποια στιγμή. Σύμφωνα με τους Ντάνιελ Λεντζ και Φέλιξ Χέρμαν, αναλυτές της DZ Bank AG, «το σημείο καμπής στην πορεία των αποδόσεων των ομολόγων της Ευρωζώνης μπορεί να εμφανισθεί μέσα στο τέταρτο τρίμηνο, οπότε να αρχίσουν οι συζητήσεις για τον περιορισμό του προγράμματος».