Η ιαπωνική κυβέρνηση έκανε κάτι περίεργο την περασμένη εβδομάδα, αλλά με την καλή έννοια. Διόρισε ως μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Τράπεζας της Ιαπωνίας ένα πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος από τον επιχειρηματικό κόσμο της χώρας. Πρόκειται για τον 68χρονο Γιοκιτόσι Φούμο που ήταν επικεφαλής των δραστηριοτήτων της Toyota στη Βόρεια Αμερική. Ακόμη πιο εκπληκτικό είναι ότι ο κ. Φούμο αντικαθιστά τον Γιοσιχίσα Μοριμότο που ήταν, παρομοίως, πρώην διευθύνων σύμβουλος της Tokio Electric Power Co.
Θα έβαζα στοίχημα ότι θα προκαλούσε μεγάλη έκπληξη στον μέσο πολίτη εάν γνώριζε πως εκείνοι που αποφασίζουν για τα επιτόκια στο στεγαστικό του δάνειο ή στο δάνειο του αυτοκινήτου του δεν έχουν υπάρξει στελέχη σε επιχειρήσεις.
Αντ’ αυτού, τα διοικητικά συμβούλια των κεντρικών τραπεζών είναι γεμάτα από οικονομολόγους και ακαδημαϊκούς που ουδέποτε είχαν την ευθύνη για τους μισθούς εργαζομένων σε μια εταιρεία ή βρέθηκαν στο δίλημμα μαζικών απολύσεων σε περιόδους κρίσης. Με λίγα λόγια, η νομισματική πολιτική χαράσσεται από επιστήμονες που δεν είχαν καθημερινή τριβή στον πραγματικό κόσμο.
Μοναδική βιομηχανία όπου έχουν «φοιτήσει» αξιωματούχοι σε κεντρικές τράπεζες είναι η τραπεζική. Στην Goldman Sachs έχουν εργαστεί αρκετοί κεντρικοί τραπεζίτες, συμπεριλαμβανομένου του Μάριο Ντράγκι, προέδρου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), και του Μαρκ Κάρνεϊ, διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας. Οσο, ωστόσο, σημαντικός και αν είναι ο ρόλος του χρηματοπιστωτικού κλάδου στην οικονομία, δεν δικαιολογείται εύκολα αυτή η πληθώρα στελεχών στις υψηλές βαθμίδες της άσκησης νομισματικής πολιτικής. Είναι οφθαλμοφανής ο κίνδυνος της συσχέτισης των θέσεών τους με τα προηγούμενα καθήκοντά τους.
Παρ’ όλα αυτά, είναι φυσιολογικό για τους οικονομολόγους που εργάζονται σε κεντρικές τράπεζες να προτιμούν να εργάζονται με άτομα που έχουν ανάλογες εμπειρίες και κουλτούρα. Με μια αναδρομή στα βιογραφικά υψηλών αξιωματούχων καταλήγει, ωστόσο, κανείς στο συμπέρασμα ότι υπάρχουν αισθητές εξαιρέσεις στον κανόνα. Ο Εντουαρντ Κέλεϊ ήταν υπεύθυνος της μεταποιητικής εταιρείας του πατέρα του επί δύο δεκαετίες, ανέλαβε το 1981 καθήκοντα σε μια επενδυτική εταιρεία και επί μία 14ετία ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Fed μέχρι το 2001 που αποσύρθηκε. Ο Ντέιβιντ Λίλι, ο οποίος υπηρέτησε στη Fed την περίοδο 1976-78, υπήρξε πρόεδρος της Toro Co. που παράγει κηπευτικά εξαρτήματα και σχετικό εξοπλισμό. Ο Γουέιν Εϊντζελ που εντάχθηκε το 1986 στο δυναμικό της Fed ήταν αγρότης στις αρχές της δεκαετίας του ’70, προσφέροντας την εμπειρία του στις αγορές αγροτικών εμπορευμάτων. Είχε, ωστόσο, αποκτήσει διδακτορικό στα Οικονομικά τη δεκαετία του ’50 και κατέληξε στην Bear Sterns πριν ιδρύσει τη δική του εταιρεία οικονομικών προβλέψεων. Στη Βρετανία, ο Κρις Λάμπερτ αναρριχήθηκε στην ιεραρχία των Financial Times για να τον αποσπάσει η Τράπεζα της Αγγλίας στην επιτροπή νομισματικής πολιτικής το 2003. Αν και ουδέποτε ανέλαβε διοικητικά καθήκοντα σε μια εταιρεία, είχε την ευκαιρία να γνωρίσει εκατοντάδες διευθύνοντες συμβούλους ως δημοσιογράφος και συνέχισε ως επικεφαλής της Συνομοσπονδίας Βρετανών Βιομηχάνων.
Στην Ιαπωνία είναι πολύ πιθανό να αποδειχθεί ότι ο κ. Φούμο δεν έχει το ένστικτο για να αναγνωρίσει τις ανάγκες της ιαπωνικής οικονομίας. Αλλά είναι αρκετά προτιμότερο να του δοθεί μια ευκαιρία στον στίβο της νομισματικής πολιτικής παρά να αναλάβει τη θέση του ακόμη ένας οικονομολόγος που γνωρίζει τα πάντα για τους συντελεστές μιας φόρμουλας αλλά τίποτα για τη διοίκηση μιας μονάδας παραγωγής.