Εχοντας ευνοηθεί από μια άκρως ευνοϊκή συγκυρία, τη μεγάλη διεθνή ζήτηση για τα προϊόντα της σε εποχές υψηλών τιμών, τη χαλαρή νομισματική πολιτική στις ΗΠΑ και τον εντοπισμό πλούσιων κοιτασμάτων πετρελαίου στην επικράτειά της, η Βραζιλία γνώρισε καλπάζουσα ανάπτυξη μόλις πριν από λίγα χρόνια. Μια ανάπτυξη που κάμφθηκε στην παγκόσμια οικονομική κρίση, αλλά γονάτισε όταν ανετράπη η ευνοϊκή συγκυρία. Σήμερα η οικονομία της βρίσκεται κυριολεκτικά σε Συμπληγάδες, εγκλωβισμένη ανάμεσα σε έναν καλπάζοντα πληθωρισμό και μια οικονομία στα πρόθυρα της ύφεσης. Στις ίδιες Συμπληγάδες και η κυβέρνηση της Ντίλμα Ρούσεφ, που αγωνίζεται να διατηρήσει κάποιες από τις δημοφιλείς πολιτικές του προκατόχου της, ενώ παράλληλα εξωθείται σε μια πολιτική δημοσιονομικής λιτότητας, προσπαθώντας να διατηρήσει το ενδιαφέρον των επενδυτών.
Ζήτηση
Η ανεξάντλητη ζήτηση για το σιδηρομετάλλευμά της και τη σόγια της από την ιλιγγιωδώς αναπτυσσόμενη Κίνα, σε μια εποχή υψηλών τιμών των εμπορευμάτων, οδήγησε την οικονομία της Βραζιλίας σε μια δυναμική ανάπτυξη της τάξης του 4% ετησίως από το 2002 μέχρι και το 2008. Ηταν, άλλωστε, η εποχή που ο τότε πρόεδρος της αμερικανικής Federal Reserve, Αλαν Γκρίνσπαν, είχε επιλέξει την πολιτική των χαμηλών επιτοκίων, οδηγώντας τεράστιες ροές κεφαλαίων στη Βραζιλία. Δόθηκε τότε στον προκάτοχο της σημερινής προέδρου η δυνατότητα να εφαρμόσει μια σειρά μέτρων στήριξης των φτωχότερων στρωμάτων, όπως ήταν η μηνιαία άμεση επιδότηση κάθε παιδιού πολύ φτωχής οικογένειας, η κατά 50% αύξηση των μισθών των εργαζομένων και τα δάνεια προς νοικοκυριά που δεν είχαν τραπεζικό λογαριασμό. Η πολιτική αυτή, που ενέγραψε στο ιστορικό του τότε προέδρου μια πρωτοφανή επιτυχία στη μείωση της φτώχειας, απογείωσε την κατανάλωση που με τη σειρά της ενίσχυσε περαιτέρω την ανάπτυξη και διεύρυνε τη μεσαία τάξη.
Μεσολάβησε, όμως, η αντιστροφή της συγκυρίας, με τις τιμές των εμπορευμάτων να έχουν μειωθεί στις διεθνείς αγορές όπως, άλλωστε, και η ζήτηση από την επιβραδυνόμενη οικονομία της Κίνας, ενώ η προσδοκία για μια αύξηση των επιτοκίων στις ΗΠΑ έχει αντιστρέψει τις ροές των κεφαλαίων που εγκατέλειψαν τη Βραζιλία. Η χώρα γνωρίζει, άλλωστε, για δεύτερη φορά το ίδιο πλήγμα, καθώς οι εκροές των ξένων κεφαλαίων άρχισαν ήδη από την άνοιξη του 2013, όταν η Fed άφησε για πρώτη φορά να εννοηθεί ότι θα περιορίσει και τελικά θα καταργήσει το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων που είχε διοχετεύσει άφθονο χρήμα στις αγορές. Σε ό,τι αφορά την αγορά εργασίας, η ανεργία παραδόξως δεν αυξανόταν τα τελευταία χρόνια, καθώς η έλλειψη νέων θέσεων εργασίας εξισορροπείτο από την τάση όλο και περισσότερων νέων να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους. Τελευταία, όμως, παρουσιάζει αύξηση και οι προβλέψεις μιλούν για περαιτέρω επιδείνωση μέσα στο τρέχον έτος, κάτι που αναμφίβολα θα πλήξει καίρια την κατανάλωση. Μια κατανάλωση που έχει ήδη πληγεί, καθώς η ευημερία και ο καταναλωτισμός των περασμένων ετών οδήγησαν στην υπερχρέωση μεγάλη μερίδα της νεοπαγούς μεσαίας τάξης.
Πληθωρισμός
Την ίδια στιγμή και ενώ η χώρα οδεύει ολοταχώς προς μια ύφεση, με τις εκτιμήσεις να μιλούν για συρρίκνωση 1,1% μέσα στο τρέχον έτος, η κεντρική τράπεζα επιχειρεί να τιθασεύσει τον πληθωρισμό που καλπάζει σε επίπεδα άνω του 8% και να κρατήσει τους επενδυτές αυξάνοντας διαρκώς τα επιτόκια. Μέσα στους τελευταίους έξι μήνες, δηλαδή από την επανεκλογή της Ρούσεφ τον Οκτώβριο, η κεντρική τράπεζα έχει αυξήσει τα επιτόκια συνολικά κατά 225 μονάδες βάσης φέρνοντάς τα προ 10 ημερών στο 13,25%, που είναι τα υψηλότερα επίπεδα από τον Δεκέμβριο του 2008. Και ταυτοχρόνως η κυβέρνηση Ρούσεφ προσπαθεί να επιτύχει πρωτογενές πλεόνασμα 1,2% και να αποφύγει μια ακόμη υποβάθμιση του χρέους της χώρας, καθώς η Standard & Poor’s την υποβάθμισε πέρυσι σε μια βαθμίδα πάνω από τα ομόλογα «σκουπίδια». Εχει, έτσι, καταφύγει σε μια πολιτική λιτότητας με περικοπές στα επιδόματα ανεργίας και στις συντάξεις, που κάθε άλλο παρά ανάπτυξη αναμένεται να φέρουν.