Η θριαμβευτική νίκη του Ντέιβιντ Κάμερον στις βουλευτικές εκλογές της περασμένης εβδομάδας επανέφερε στο προσκήνιο το ενδεχόμενο αποχώρησης της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Στη νικητήρια ομιλία του ο κ. Κάμερον επανέλαβε ότι θα οργανώσει δημοψήφισμα για την παραμονή ή όχι της Βρετανίας στην Ε.Ε. το αργότερο μέχρι το 2017. Στο μεσοδιάστημα ο υπουργός Οικονομικών Τζορτζ Οσμπορν θα προσπαθήσει να αποσπάσει από τους «27» παραχωρήσεις που θα ενισχύσουν τα (μάλλον αδύναμα) επιχειρήματα των Συντηρητικών υπέρ της παραμονής στην Ενωση.
Με την Ελλάδα στα πρόθυρα της έξωσης από την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. και τη Βρετανία να απαιτεί παραχωρήσεις για να παραμείνει, το λιγότερο που μπορεί κανείς να σκεφτεί είναι ότι η Ενωση δεν διαθέτει πια ούτε την πολιτική ούτε την οικονομική συνεκτική δύναμη που χαρακτήριζε την πορεία της τις τελευταίες δεκαετίες.
Το κόστος
Ηδη οικονομικοί και πολιτικοί αναλυτές προσπαθούν να υπολογίσουν το κόστος που θα έχει ενδεχόμενη αποχώρηση της Βρετανίας από την Ε.Ε. Οπως και στην περίπτωση της Ελλάδας είναι σχετικά εύκολο να υπολογιστούν οι άμεσες οικονομικές ζημίες και για τις δύο πλευρές, αλλά πολύ δυσκολότερο να υπολογιστούν οι έμμεσες, αυτές που θα ακολουθήσουν μετά το πρώτο σοκ. Ακόμη πιο δύσκολο είναι να υπολογιστεί ο πολιτικός αντίκτυπος που θα έχει η έξοδος της Βρετανίας. Μπορεί η Βρετανία να μην είναι πια αυτοκρατορία, αλλά παραμένει η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ε.Ε. μετά τη Γαλλία και το δεύτερο μέλος της Ενωσης στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ. Ενδεχόμενη αποχώρησή της θα είναι οδυνηρή πρωτίστως για την ίδια τη Βρετανία που θα χάσει τη διαπραγματευτική ισχύ που της δίνει η Ε.Ε. και το κυριότερο την ελεύθερη πρόσβαση την κοινή αγορά των 500 εκατομμυρίων καταναλωτών.
Στη χειρότερη περίπτωση η Βρετανία θα μπορούσε να χάσει το 14% του ΑΕΠ της ή πάνω από 300 δισ. ευρώ μέχρι το 2030, σύμφωνα με μελέτη των γερμανικών ινστιτούτων Bertelsmann Stiftung και ifo. Σε αυτό το ενδεχομένως ακραίο σενάριο προβλέπεται ότι η Βρετανία χάνει κάθε προνομιακή πρόσβαση στην κοινή ευρωπαϊκή αγορά. Σοβαρή αρνητική επίπτωση θα έχει στη βρετανική οικονομία η μείωση των εμπορικών συναλλαγών με την Ε.Ε. και η επιβολή δασμών.
Αυτό που πραγματικά είναι πολύ υψηλό είναι το έμμεσο κόστος που θα υποστεί η βρετανική οικονομία εξαιτίας της απομόνωσης από την κοινή αγορά. Η διακοπή των προνομιακών εμπορικών σχέσεων και ο περιορισμός του εμπορίου μεταξύ των δύο πλευρών θα πλήξει την ανάπτυξη της βρετανικής παραγωγικότητας εξαιτίας της μείωσης του ανταγωνισμού, της φυγής των μεταναστών από χώρες της Ε.Ε. και της φυγής επενδύσεων εξαιτίας των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων. Υπενθυμίζεται ότι περισσότερο από το 50% των βρετανικών εξαγωγών έχει προορισμό χώρες της Ε.Ε., ενώ περισσότερο από το 50% των προϊόντων που εισάγει η Βρετανία επίσης προέρχεται από την Ε.Ε. Είναι αλήθεια ότι το σενάριο της απομόνωσης της Βρετανίας από την Ε.Ε. είναι ακραίο. Παρ’ όλα αυτά τα δύο γερμανικά ινστιτούτα υπολογίζουν ότι το βρετανικό ΑΕΠ θα μειωθεί κατά σχεδόν 3% μέχρι το 2030, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη το έμμεσο κόστος. Στην περίπτωση του «καλού» σεναρίου, στο πλαίσιο του οποίου η Βρετανία συνάπτει γρήγορα εμπορικές συμφωνίες με τις χώρες της Ε.Ε. και άλλες μεγάλες οικονομίες, οι απώλειες της χώρας υπολογίζονται στο 0,6% του ΑΕΠ μέχρι το 2030. Η βρετανική βιομηχανία χημικών θα υποστεί τη μεγαλύτερη ζημία, αφού προβλέπεται ότι θα απολέσει το 11% της προστιθέμενης αξίας των προϊόντων της. Στη χρηματοπιστωτική βιομηχανία η απώλεια της προστιθέμενης αξίας υπολογίζεται στο 5% περίπου.
Οι επιπτώσεις
Ζημία από ενδεχόμενη αποχώρηση της Βρετανίας θα έχουν και οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης, πρωτίστως η Ιρλανδία και γενικότερα χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά. Σύμφωνα με το «κακό» σενάριο η Ιρλανδία θα μπορούσε να χάσει μέχρι και το 2,66% του πραγματικού κατά κεφαλήν ΑΕΠ της, ενώ στην περίπτωση του Λουξεμβούργου με τον υπερμεγέθη χρηματοπιστωτικό τομέα η ζημία θα μπορούσε να φτάσει μέχρι το 0,80% του ΑΕΠ του. Η Γερμανία θα έχανε υπό αυτό το σενάριο το 0,33% του ΑΕΠ και αν ληφθούν υπόψη όλες οι αρνητικές συνέπειες τότε η ζημία θα μπορούσε να φτάσει το 2% του γερμανικού ΑΕΠ. Η Ε.Ε. των 27 πλέον κρατών-μελών θα έχανε μέχρι το 0,36% του ΑΕΠ της. Τα εναπομείναντα μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να επωμιστούν το αυξημένο κόστος συμμετοχής στον προϋπολογισμό της Ενωσης, το οποίο στην περίπτωση της Γερμανίας θα έφτανε τα 2,5 δισ. ευρώ τον χρόνο.