Δεν γνωρίζουμε ακόμη ποιος πλήρωσε 179,4 εκατ. δολάρια ή 157,8 εκατ. ευρώ για να αποκτήσει έναν πίνακα του Πικάσο στη δημοπρασία της περασμένης Δευτέρας ή ποια είναι η πηγή αυτών των χρημάτων ή τι παρακίνησε τον αγοραστή ή τους αγοραστές να καταβάλουν το υψηλότερο αντίτιμο στην ιστορία της αγοράς τέχνης μέχρι σήμερα σε δημοπρασία.
Ενα είναι βέβαιο: «Η αστρονομική αύξηση των τιμών στα πιο εξεζητημένα έργα τέχνης στο διάστημα της τελευταίας 15ετίας αποδίδεται κατά ένα μεγάλο μέρος στην αυξανόμενη ανισότητα σε ό,τι αφορά την κατανομή πλούτου σε όλη την παγκόσμια οικονομία. Αυτό εξηγείται με μια απλή μαθηματική εξίσωση. Η προσφορά έργων του Πικάσο ή γλυπτών του Τζιακομέτι (ένα από τα οποία πουλήθηκε αντί 141 εκατ. δολαρίων σε δημοπρασία μία εβδομάδα πριν) είναι προκαθορισμένη. Αλλά ο αριθμός των ανθρώπων με τη διάθεση και τους πόρους να αγοράσουν τα πιο διάσημα έργα τέχνης αυξάνεται χάρη στην άνιση κατανομή πλούτου, με μια μικρή ομάδα των πιο εύπορων να αποσπά το μεγαλύτερο κομμάτι της πίτας. Οσο μεγαλύτερος πλούτος συγκεντρώνεται από τους πιο ευκατάστατους του κόσμου, τόσο επαναλαμβάνονται ορισμένες τάσεις στην κατανάλωση των πιο ακριβών αγαθών. Τα εισοδήματα των συνεταίρων σε δικηγορικά γραφεία που εντάσσονται στο 1% των πιο ακριβοπληρωμένων αυξάνονται ταχύτερα συγκριτικά με το 10% των πιο επιτυχημένων οδοντιάτρων. Αντιστοίχως, τα εισοδήματα διευθυνόντων συμβούλων σε μεγάλες εταιρείες που κατατάσσονται στο 0,1% των πλουσιότερων στελεχών αυξάνονται σε υψηλότερους ρυθμούς συγκριτικά με με τους συνεταίρους δικηγορικών γραφείων. Οι επικεφαλής κεφαλαίων αντιστάθμισης κινδύνου (hedge funds) βρίσκονται στους 0,01% πλουσιότερους και κερδίζουν ακόμη περισσότερα από τους διευθύνοντες συμβούλους.
Εκείνοι που μπορούν με άνεση να πληρώνουν εννιαψήφια ποσά για έναν Πικάσο και ανήκουν στο 0,001% των πλουσιότερων τα καταφέρνουν ακόμη καλύτερα από όλες τις προαναφερόμενες κατηγορίες επαγγελματιών. Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η έρευνα των οικονομολόγων Τομά Πικετί και Εμανουέλ Σάεζ. Μπορεί, όμως, ο οποιοσδήποτε να καταλήξει σε αυτό το συμπέρασμα εάν παρακολουθήσει προσεκτικά τη ζήτηση για τα έργα ενός συγκεκριμένου Ισπανού ζωγράφου. Ας υποθέσουμε, για ένα λεπτό, ότι κανένας δεν θα ξόδευε πάνω από το 1% του συνολικού πλούτου του για την αγορά ενός συγκεκριμένου πίνακα. Με αυτήν την υπόθεση, ο αγοραστής του πίνακα με τίτλο «Les Femmes d’ Alger (Version O)» διαθέτει περιουσία τουλάχιστον 17,9 δισ. δολαρίων ή 15,73 δισ. ευρώ. Με βάση τη λίστα του περιοδικού Forbes υπάρχουν, τουλάχιστον, 50 πιθανοί αγοραστές αυτού του πίνακα. Αυτό το σενάριο, βέβαια, είναι θεωρητικό επειδή είναι πιθανό να επιθυμεί κανείς να δαπανήσει πάνω από το 1% της περιουσίας του για να αποκτήσει έναν τόσο πολύτιμο πίνακα. Ο μεγιστάνας των καζίνο, Στιβ Γουάιν, δήλωσε στο πρακτορείο Bloomberg ότι προσέφερε 125 εκατ. δολάρια για τον πίνακα του Πικάσο, ένα ποσό που αντιστοιχεί στο 3,7% των περιουσιακών στοιχείων που διαθέτει συνολικά.
Είναι γεγονός, ωστόσο, ότι ο αριθμός των ατόμων που μπορούν με άνεση να αγοράσουν τον πίνακα του Πικάσο αντί 179 εκατ. δολαρίων είναι τετραπλάσιος από την τελευταία φορά που πουλήθηκε το 1997.
Προσαρμόζοντας τις σημερινές αξίες στο 1997, ένας υποψήφιος αγοραστής θα έπρεπε να διαθέτει περιουσία 12,3 δισ. δολαρίων για να μπορεί να αγοράσει τον πίνακα του Πικάσο. Το ύψος της συναλλαγής στη δημοπρασία είναι 462% υψηλότερο από το 1997 όταν πουλήθηκε τελευταία φορά. Μέσα στο ίδιο χρονικό διάστημα, δηλαδή από το 1997 μέχρι σήμερα, ο αμερικανικός χρηματιστηριακός δείκτης έχει αποδώσει 215%. Οι καιροί, όμως, αλλάζουν. Δεν είναι βέβαιο ότι αυτός που πούλησε τον Πικάσο θα είχε ανάλογα κέρδη στο μέλλον.