Οι πιέσεις προς την αμερικανική μεσαία τάξη αποτελούν και το δυσκολότερο τεστ, στο οποίο καλούνται να δοκιμαστούν οι πολιτικοί ηγέτες των Ηνωμένων Πολιτειών και, για να είμαστε ειλικρινείς, θα είναι ένα τεστ στο οποίο πρόκειται να αποτύχουν. Αυτό θα συμβεί, επειδή το πρόβλημα δεν λύνεται με μια εφάπαξ λύση. Αντιθέτως, προϋποθέτει ένα πλήθος μικρότερων παρεμβάσεων και λύσεων, οι οποίες να συνδέονται και να συνδυάζονται μεταξύ τους, αν και στην Ουάσιγκτον μια τέτοια συνοχή στρατηγικής σημασίας δεν θεωρείται αυτονόητη.
Βέβαια, αυτό δεν δικαιολογεί την απραξία. Ακόμη και η διακεκομμένη πρόοδος είναι μια πρόοδος. Στην πράξη της εφαρμοσμένης πολιτικής, είναι σημαντικό να μην αφήσει κανείς το καλύτερο να γίνει εχθρός του καλού.
Ενα καλό παράδειγμα του τι ακριβώς συμβαίνει όταν αγνοείς τη συγκεκριμένη συμβουλή είναι αυτό που διαδραματίζεται σήμερα στο Κογκρέσο και στον Λευκό Οίκο. Επί σειρά μηνών, ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ζητούσε από το Κογκρέσο να του παραχωρήσει αρμοδιότητες ταχείας διαπραγμάτευσης, ούτως ώστε να είναι σε θέση να μπορεί να ολοκληρώσει τις συνομιλίες σχετικά με τη Συμφωνία Συνεργασίας των Κρατών του Ειρηνικού (ΤΡΡ). H εν λόγω συμφωνία αποτελεί μεγαλόπνοο σχέδιο προώθησης του εμπορίου μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και έντεκα εκ των εμπορικών τους εταίρων. Πολλοί στο Καπιτώλιο και κυρίως οι ομοϊδεάτες Δημοκρατικοί του Μπαράκ Ομπάμα φέρεται να αντιτίθενται τόσο στην ταχεία διαδικασία όσο και στην ίδια την ΤΡΡ, την οποία θεωρούν νέα απειλή στο βιοτικό επίπεδο των Αμερικανών εργαζομένων.
Με τόσες ενστάσεις είναι ασαφές το εάν αυτή η συμφωνία, καθώς και άλλες σε εκκρεμότητα, μπορούν να ευοδωθούν συνολικά. Εάν δεν μπορούν, τότε αυτό θα είναι δυστύχημα, επειδή οι ανοιχτοί ορίζοντες είναι αναντικατάστατη προϋπόθεση του εμπορίου και της οικονομικής ανάπτυξης, η οποία είναι αναγκαία για μια φιλοπρόοδη και σταθερά πιο ευημερούσα μεσαία τάξη.
Αυτό δεν σημαίνει πως η απόρριψη της ΤΡΡ και άλλων νέων διακανονισμών, οι οποίοι τονώνουν το εμπόριο, θα μεταφραστεί σε καταστροφή. Οι ΗΠΑ θα εξακολουθήσουν να είναι μία από τις πιο ανοικτές, οπότε και από τις πιο ανταγωνιστικές και παραγωγικές οικονομίες στον κόσμο.
Η παρεμπόδιση της ΤΡΡ απλώς θα υπονομεύσει την άριστη ευκαιρία των τελευταίων πολλών ετών να κτίσουμε πάνω σε αυτήν τη δύναμη της αμερικανικής οικονομίας, προωθώντας έτι περαιτέρω την οικονομική ενοποίηση. Βέβαια, για να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο αυτήν την ευκαιρία, θα πρέπει να γίνουν και άλλα βήματα.
Ο εντεινόμενος ανταγωνισμός μέσω του εμπορίου, όπως και κάθε άλλη μορφή ανταγωνισμού, σημαίνει νέα και καλύτερα προϊόντα σε χαμηλότερες τιμές. Αυτή η εξέλιξη είναι ευνοϊκή και για τη μεσαία τάξη και για τον καθένα. Εντούτοις, η όλη διαδικασία είναι επώδυνη. Ορισμένοι εργαζόμενοι βλέπουν τους μισθούς να μειώνονται και άλλοι χάνουν τις θέσεις εργασίας τους. H αναστάτωση αυτή μπορεί να μετριαστεί, όχι όμως και να εκμηδενιστεί. Ο μετριασμός της έγκειται στο εξής: εάν η εγχώρια ζήτηση είναι αρκετά δυναμική και μπορεί να κρατήσει συνεκτική την αγορά εργασίας, τότε εργαζόμενοι, που αφοπλίστηκαν λόγω αυξημένων εμπορικών συναλλαγών, θα βρουν άλλη δουλειά πιο εύκολα. Οι καλύτερες ευκαιρίες κατάρτισης ή επανακατάρτισης για νέες δουλειές θα βοηθούσαν την κατάσταση όπως και το να περιοριστούν τα κωλύματα για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων. Επιπλέον, ευμενώς θα λειτουργούσε ένα δίχτυ ασφαλείας, ώστε να προστατεύονται οι άνθρωποι και να μην εξωθούνται εκτός των ορίων της αγοράς απασχόλησης. Πιθανώς να υπάρχουν και άλλα μέτρα προς αυτήν την κατεύθυνση.
Δημιουργική καταστροφή
Οπως γίνεται αντιληπτό, δεν μπορούν όλα να συμβούν μεμιάς και το να επιμένει κανείς ότι η δημιουργική καταστροφή των δυνάμεων της αγοράς πρέπει να παύσει στο ενδιάμεσο διάστημα, θα ήταν μια συνταγή στασιμότητας. Τα συμφέροντα των Αμερικανών της μεσαίας τάξης θα εξυπηρετούνταν καλύτερα με τη διεύρυνση του εμπορίου –όπερ σημαίνει επιχειρείν και φιλοδοξίες σε παγκόσμια κλίμακα– παρά με την αναδίπλωση. Σε επίπεδο πολιτικής, κάποιος σημειώνει πρόοδο όταν και όπου μπορεί. Εχεις μία ευκαιρία να τονώσεις το εμπόριο και τον ανταγωνισμό; Τότε, άδραξέ την. Μετά κινήσου μαλακά στην ευρύτερη ατζέντα και δράσε να προωθήσεις την απασχόληση, να επεκτείνεις τις ευκαιρίες και την ευημερία. Ιδανικό θα ήταν να γίνουν όλα τα παραπάνω. Ρεαλιστικά μιλώντας, κάνε κάτι από τα παραπάνω. Είναι προτιμότερο από την πλήρη απραξία.
Ενδείξεις κάμψης της οικονομίας
Η αμερικανική οικονομία εμφανίζει σημάδια επιβράδυνσης, με τη μεταποίηση να υποχωρεί στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 14 μηνών, ενώ το αμερικανικό ΑΕΠ επιβραδύνθηκε απότομα στο 0,2%, στη διάρκεια του πρώτου τριμήνου. Επιπλέον, οι επενδυτές εγκαταλείπουν τη Wall Street με προορισμό τα ευρωπαϊκά χρηματιστήρια. Ο λόγος για τη «μεγάλη φυγή» είναι τα μάλλον απογοητευτικά στοιχεία που δημοσιεύονται για την αμερικανική οικονομία, αλλά και η υψηλή ισοτιμία του αμερικανικού δολαρίου. Σύμφωνα με έκθεση της Bank of America, οι διεθνείς επενδυτές είχαν τοποθετήσει στον δείκτη S&P, τον Απρίλιο, λιγότερα κεφάλαια από τον αρχικό τους σχεδιασμό κατά 12%. Τον Μάιο, το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σε 19%. Πρόκειται για τη μικρότερη έκθεση που έχουν διεθνείς επενδυτές στον S&P 500 τα τελευταία επτά χρόνια.
Ενας λόγος που διώχνει τους διεθνείς επενδυτές από τα αμερικανικά χρηματιστήρια είναι ότι εκτιμούν πως έχει καθυστερήσει περισσότερο από το προβλεπόμενο η πρώτη αύξηση των επιτοκίων δανεισμού από την αμερικανική Ομοσπονδιακή Τράπεζα (Fed).