Παρά τις καθησυχαστικές δηλώσεις των ρυθμιστικών αρχών ότι είναι διαχειρίσιμο το περιθώριο δανεισμού στα χρηματιστήρια της Κίνας, ο συνολικός δανεισμός ενδέχεται να φθάνει στα 645 δισ. δολάρια, μεγεθύνοντας τον κίνδυνο όχι μόνον για τους επενδυτές αλλά και για τον επιχειρηματικό τομέα. Η έκταση του δανεισμού στις κινεζικές αγορές αποτελεί μείζονα λόγο ανησυχίας για τους διεθνείς επενδυτές. Πολλοί επενδυτές τον θεωρούν σοβαρότερο κίνδυνο από την κρίση της Ελλάδας, καθώς μια κατάρρευση των κινεζικών χρηματιστηρίων θα αποσταθεροποιήσει τη δεύτερη οικονομία στον κόσμο.
Το θέμα είναι το λεγόμενο περιθώριο δανεισμού, που δημιουργείται όταν οι επενδυτές τοποθετούν μόνον ένα τμήμα του κόστους των μετοχών και το οποίο έχει διπλασιασθεί από τις αρχές του έτους. Αυτή η ραγδαία αύξηση της αγοράς μετοχών με δανεισμό βρέθηκε στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος την περασμένη εβδομάδα. Ο βασικός δείκτης του χρηματιστηρίου της Κίνας, ο CSI 300 έκανε ελεύθερη πτώση 14% και ενέπνευσε ανησυχία για το ενδεχόμενο να υποκινήσει ευρύτερη αστάθεια στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Ωστόσο, τα επίσημα στοιχεία δεν λένε όλη την αλήθεια. Προ ημερών, σύμφωνα με τη Nomura, το περιθώριο δανεισμού στις χρηματιστηριακές έφθανε στα 2,2 τρισ. γουάν (περίπου 354 δισ. δολάρια). Την ίδια στιγμή, όμως, αναλυτές της αγοράς υποστήριζαν ότι ο δανεισμός για κερδοσκοπία από τα «σκιώδη χρηματοπιστωτικά ιδρύματα» που δεν υπόκεινται σε ρυθμίσεις ήταν σχεδόν διπλάσιος.
Ετσι, το πρώτο εξάμηνο του έτους το χρηματιστήριο της Κίνας γνώρισε μια άνοδο οφειλόμενη στον δανεισμό που από τον Νοέμβριο έφθασε συνολικά στο 150%. Από τα μέσα Ιουνίου, όμως, έχει σημειώσει πτώση 20%. Οι σημαντικότεροι δείκτες ανέκαμψαν την Τρίτη όταν παρενέβη το Πεκίνο αλλά παράγοντες της αγοράς εκφράζουν φόβους ότι η εξέλιξη θα είναι προσωρινή. Σύμφωνα με τον Ξινγκ Τσεν, αναλυτή της Phillip Securities στο Χονγκ Κονγκ, ο μεγαλύτερος κίνδυνος προέρχεται όχι από τον δανεισμό των νόμιμων χρηματιστηριακών αλλά από το σκιώδες σύστημα, όπου ο δανεισμός είναι πολύ μεγαλύτερος. Σε αντίθεση με τις άλλες μεγάλες οικονομίες, οι ιδιώτες επενδυτές κυριαρχούν στο χρηματιστήριο της Κίνας του οποίου αποτελούν το 80%. Αυτοί κινδυνεύουν περισσότερο όταν μια χρηματιστηριακή ζητεί επιπλέον χρήματα ή ενέχυρα εξαιτίας της πτώσης μιας μετοχής.
Οικονομικοί αναλυτές προειδοποιούν, πάντως, ότι η ζημιά μπορεί να μεταδοθεί από μια περαιτέρω υποχώρηση των μετοχών. Πολλές επιχειρήσεις διοχέτευσαν φέτος χρήματα σε μετοχές, καθώς εξανεμιζόταν η ανάπτυξη στις παραδοσιακές τους δραστηριότητες. Αυτό σημαίνει πως αν συνεχισθεί η υποχώρηση των μετοχών, μπορεί να αποκαλυφθεί πως ο επιχειρηματικός τομέας είναι πολύ πιο αδύναμος από όσο είχε εκτιμηθεί. Σύμφωνα με τον Μαρκ Γουίλιαμς της Capital Economics, «στοιχεία της κινεζικής στατιστικής υπηρεσίας καταδεικνύουν ότι οι επιχειρήσεις της Κίνας επανήλθαν σε κερδοφορία τον Απρίλιο έπειτα από έξι μήνες ζημίας σχεδόν αποκλειστικά εξαιτίας των εσόδων τους από τις τοποθετήσεις τους σε τίτλους». Ο ίδιος προεξοφλεί, άλλωστε, πως «αν η ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού τομέα υποχωρήσει στα επίπεδα του πρώτου εξαμήνου του περασμένου έτους, τότε «θα μειωθεί η αύξηση του κινεζικού ΑΕΠ κατά 1%».
Το πρόβλημα είναι πως οι επιχειρήσεις έχουν πρόσβαση σε φθηνή πίστωση, ενώ τα κέρδη από τις παραγωγικές τους επενδύσεις είναι πολύ μικρά. Ετσι προτιμούν τα διψήφια κέρδη που μπορούν να διασφαλίσουν από τις μετοχές και δεν τοποθετούν τα κεφάλαιά τους σε παραγωγικές επενδύσεις. Ως επιχειρηματικό μοντέλο, όμως, αυτό λειτουργεί μόνον όσο ανεβαίνουν οι αγορές. Η αρμόδια ρυθμιστική αρχή της Κίνας προσπαθεί να περιορίσει τον κίνδυνο, θέτοντας όρια στη διαπραγμάτευση με δανεισμό. Μέχρι στιγμής, όμως, οι περιορισμοί αυτοί έχουν πλήξει μόνον τις νόμιμες χρηματιστηριακές.