H δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ισπανία, όπου το ποσοστό του 22,5% είναι το δεύτερο υψηλότερο στην Ευρωζώνη μετά αυτό της Ελλάδας, θεωρείται ευνοϊκή εξέλιξη. Ωστόσο, όπως καθίσταται εμφανές, οι θέσεις αυτές αφορούν κυρίως χαμηλόμισθους εργαζομένους σε καθεστώς προσωρινής απασχόλησης, ενώ είναι πολλοί όσοι διαπιστώνουν ότι πλέον είναι σχεδόν αδύνατον να βρουν πλήρη απασχόληση με δίκαιες αποδοχές. Τα σχετικά αναφέρει σε άρθρο του το Bloomberg Buinessweek, ενώ επισημαίνει ακόμα πως στη διάρκεια του παρελθόντος και του τρέχοντος έτους δημιουργήθηκαν στη χώρα σχεδόν 1.000.000 θέσεις εργασίας, από 500.000 τον χρόνο. Ετσι η Ισπανία εξασφάλισε, σε ό,τι αφορά τη δημιουργία θέσεων εργασίας, ένα ρεκόρ στην Ευρωζώνη, εκτός της Γερμανίας. Ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι εξήρε τις μεταρρυθμίσεις τις οποίες προώθησε η κυβέρνησή του και αφορούσαν την απορρύθμιση της αγοράς εργασίας, ενώ ανάλογες εφάρμοσαν και η Γαλλία, η Ιταλία και η Ελλάδα.
Θέμα ημερών
Ωστόσο, οι περισσότερες από τις νέες θέσεις έχουν να κάνουν με επισφαλή απασχόληση, «δουλειές του ποδαριού» ή trabajo basura (δουλειά για τα σκουπίδια). Με απλά λόγια, το 92% αφορά ημιαπασχόληση, δουλειά η οποία είναι προσωρινή –μπορεί να διαρκεί και μερικές ημέρες μόνο– και είναι κακοπληρωμένη. Το 25% των συμβάσεων που υπογράφηκαν το πρώτο τρίμηνο του 2015 σχετιζόταν με απασχόληση εβδομάδας ή και λιγότερο. Οι ετήσιες αποδοχές των ημιαπασχολουμένων στην Ισπανία φθάνουν σχεδόν τις 12.000 ευρώ, δηλαδή είναι το 50% των αμοιβών των πλήρως απασχολουμένων, επισημαίνει το Bloomberg Buinessweek. Ενα τέτοιο παράδειγμα είναι του ηλεκτρολόγου Αλμπέρτο Ναβέιρας και της σεφ Εστερ Μανθίγια, ενός ζευγαριού νέων ανθρώπων που απολύθηκαν από μόνιμες θέσεις εργασίας το 2012.
Εκτοτε μετακινούνται από τη μια «δουλειά του ποδαριού» στην άλλη. Στα μέσα Ιουνίου η κ. Μανθίγια προσελήφθη στη δέκατη κατά σειρά εργασία της μέσα σε 3 χρόνια. Θα εργαστεί σε εστιατόριο τη θερινή περίοδο, όπου η ζήτηση είναι υψηλή λόγω γάμων. Ο κ. Ναβέιρας στην τελευταία του εργασία προσελήφθη ως επόπτης εργασιών συντήρησης σε συγκρότημα διαμερισμάτων για 16 ώρες την εβδομάδα. «Εχεις καλές σπουδές και εμπειρία, αλλά είναι αδύνατον να βρεις πλήρη απασχόληση και δίκαιη αμοιβή», λέει ο ίδιος.
Αυτό το καθεστώς αβεβαιότητας ισχύει και για τους πτυχιούχους ΑΕΙ στην Ισπανία. Ωστόσο, όπως είναι προφανές, είναι προτιμότερη μια μη ικανοποιητική εργασία από τη μηδενική εργασία. «Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι, προσλαμβάνοντας κάποιον ημιαπασχολούμενο με 500 ευρώ τον μήνα, λύνεται κάποιο πρόβλημα», τονίζει ο καθηγητής Οικονομικών στη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων ΙΕSE στη Μαδρίτη. «Η Ισπανία χρειάζεται 2,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, καλές, κακές και μεσαίες». Αυτή τη στιγμή στη χώρα υπάρχουν «δύο ταχύτητες» εργαζομένων: οι μεγαλύτερης ηλικίας με αξιοπρεπή αμοιβή και γενναιόδωρο προστατευτικό πλαίσιο και με συμβάσεις αορίστου χρόνου και όλοι οι υπόλοιποι.
Εντούτοις, η ενίσχυση της ημιαπασχόλησης στην Ισπανία δημιουργεί ένα εργατικό δυναμικό μη ελκυστικό για τις εταιρείες. Σχετική έρευνα δείχνει ότι οι ημιαπασχολούμενοι εμφανίζονται λιγότερο παραγωγικοί εν μέρει, επειδή σπανίως παρακολουθούν επιμορφωτικά σεμινάρια για βελτίωση δεξιοτήτων. Η κατάρτιση αυτή έχει ζωτική σημασία για τη χώρα, όπου μόνο το 55% των 25 και άνω έχουν απολυτήριο λυκείου.
Επιπλέον, παρατηρείται υστέρηση στην έρευνα και ανάπτυξη, η οποία θα μπορούσε να προσελκύσει αφενός ομίλους φαρμακευτικούς και υψηλής τεχνολογίας, αφετέρου να δημιουργήσει καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας.
Η χώρα διέθετε επί σειρά ετών ημιαπασχολούμενους εργαζομένους, αλλά τα τελευταία χρόνια έχει επιδεινωθεί σοβαρά. Οι μισθοί έχουν μειωθεί σχεδόν 20% από το 2008, ενώ η μέση διάρκεια της σύμβασης περιορίστηκε στις 53 από τις 79 ημέρες. Οικονομολόγοι έχουν υποβάλει προτάσεις στην κυβέρνηση για την εισαγωγή ενός μοντέλου απασχόλησης αορίστου χρόνου για όλους. Στο πλαίσιο αυτό η προστασία που θα λαμβάνουν οι εργαζόμενοι θα αυξάνεται όσο περισσότερο παραμένουν στη δουλειά. Αυτή τη στιγμή, παρατηρούν οικονομολόγοι στο Bloomberg Businessweek, η Ισπανία βρίσκεται σε έναν φαύλο κύκλο: οι μισθοί είναι χαμηλοί λόγω χαμηλής παραγωγικότητας, η οποία θα συνεχίσει να είναι έτσι λόγω της εκτεταμένης ημιαπασχόλησης.