Μετά τρία συναπτά χρόνια ύφεσης, που σε σημαντικό βαθμό προκλήθηκε από τη λιτότητα που εφάρμοζαν οι ιταλικές κυβερνήσεις, σήμερα ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι δοκιμάζει ένα διαφορετικό δρόμο: Θα μειώσει τη φορολογία κατά 50 δισ. ευρώ έως το 2018 με την ελπίδα ότι θα ενισχύσει την ανάπτυξη μέσω της αύξησης της κατανάλωσης και των εξαγωγών. Απώτερος στόχος του είναι να διαμορφώσει ομαλότερες κοινωνικές συνθήκες προκειμένου να προωθήσει δύσκολες μεταρρυθμίσεις, όπως την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αλλαγές στον δημόσιο τομέα και στο δικαστικό σύστημα. Το ερώτημα είναι αν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο θα αποδεχτούν την αλλαγή πορείας της Ρώμης ή αν θα αντιδράσουν, επιμένοντας στο δόγμα λιτότητα και σε διαρθρωτικές αλλαγές.
«Η ευρωπαϊκή πολιτική της λιτότητας έχει αποδειχτεί καταστροφή», είπε ο κ. Ρέντσι, ο οποίος και προ μηνών προσπάθησε να ακολουθήσει επεκτατικότερη οικονομική πολιτική για να αναγκαστεί τελικά από τις Βρυξέλλες να πάρει πρόσθετα μέτρα λιτότητας στον προϋπολογισμό του 2015. Το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, όμως, ο κ. Ρέντσι εμφανίστηκε πιο αποφασισμένος από ποτέ να εγκαταλείψει τον δρόμο της λιτότητας που ακολουθούν οι ιταλικές κυβερνήσεις από το 2011 και μετά. «Προτείνω ένα σύμφωνο στον λαό: Αν εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις θα έχουμε τη δυνατότητα να μειώσουμε τη φορολογία κατά 50 δισ. ευρώ σε διάστημα πέντε χρόνων», είπε ο κ. Ρέντσι την Κυριακή σε συνέντευξη που παραχώρησε στη RAI.
Πρώτος στόχος της μείωσης φορολογίας είναι ο σφόδρα αντιδημοφιλής (και) στην Ιταλία φόρος ακίνητης περιουσίας. Θα ακολουθήσουν η μείωση της εταιρικής φορολογίας το 2017 και η μείωση της φορολογίας εισοδήματος το 2018. Η εξάλειψη της φορολόγησης της πρώτης κατοικίας από το 2016 που υποσχέθηκε ο κ. Ρέντσι εκτιμάται πως θα μειώσει τα φορολογικά έσοδα κατά περίπου 4 δισ. ευρώ τον χρόνο.
Πενταετές πλάνο
«Δεσμεύομαι ενώπιόν σας να εργαστώ επί πέντε έτη ώστε να εφαρμόσω μείωση της φορολογίας που δεν έχει προηγούμενο στην ιστορία της χώρας», είπε ο Ιταλός πρωθυπουργός. «Μπορούμε να το καταφέρουμε χωρίς να αυξήσουμε το χρέος (που θα αφήσουμε) στα παιδιά μας», προσέθεσε. Η κυβέρνηση Ρέντσι έχει ήδη μειώσει τη φορολογία για τα χαμηλά εισοδήματα όπως και την εταιρική φορολογία που επιβάλλουν οι περιφέρειες, μέτρα που μείωσαν τα φορολογικά έσοδα κατά 15 δισ. ευρώ. Οπότε οι νέες μειώσεις που υποσχέθηκε ο κ. Ρέντσι αναμένεται να «στοιχίσουν» 35 δισ. ευρώ.
Στην ιστοσελίδα του στο Facebook, ο κ. Ρέντσι υποστήριξε ότι οι νέες μειώσεις της φορολογίας θα ενισχύσουν την καταναλωτική εμπιστοσύνη και ότι θα καταστήσουν ανταγωνιστικότερη την ιταλική οικονομία χάρη στη μείωση του κόστους παραγωγής που θα επιφέρουν. Παράλληλα, η μείωση της φορολογίας θα ενισχύσει το διαθέσιμο εισόδημα των Ιταλών και προβλέπεται ότι θα ενισχύσει την κατανάλωση. Χωρίς να παραθέσει λεπτομέρειες, ο κ. Ρέντσι είπε στη RAI ότι «βγαίνει ο υπολογισμός ώστε και το σχέδιο να εφαρμόσουμε και να συνεχίσουμε να μειώνουμε το χρέος».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προβλέπει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ιταλίας θα διαμορφωθεί στο 2,6% στο τέλος του χρόνου. Συνεπώς ο κ. Ρέντσι έχει κάποια περιθώρια προκειμένου να ενισχύσει την ανάπτυξη, η οποία το 2015 θα είναι μόλις 0,6% και μάλιστα ύστερα από μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 4,9% αθροιστικά τα έτη 2012-2014. Η μείωση της φορολογίας λογικά θα πρέπει να ενισχύσει την ιδιωτική κατανάλωση, η οποία μειώθηκε αθροιστικά κατά 6,4% του ΑΕΠ το διάστημα 2012-2014 σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας.
Παράλληλα, η μείωση της εταιρικής φορολογίας θα ενισχύσει ακόμη περισσότερο την ανταγωνιστικότητα των ιταλικών εξαγωγών (το εμπορικό πλεόνασμα προβλέπεται ότι θα διαμορφωθεί στο 3,5% το 2015), κάτι που με τη σειρά του θα ενισχύσει το εμπορικό πλεόνασμα και τελικά τα φορολογικά έσοδα του κράτους. Επίσης θα ενισχύσει και τις επενδυτικές προοπτικές, τομέα στον οποίο η ιταλική οικονομία έχει σοβαρό πρόβλημα τα τελευταία χρόνια αφού οι επενδύσεις μειώθηκαν αθροιστικά κατά 18,2% του ΑΕΠ το διάστημα 2012-2014. Ο Ιταλός πρωθυπουργός έχει δίκιο όταν υποστηρίζει ότι δύσκολες μεταρρυθμίσεις, όπως στον δημόσιο τομέα, στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής κ.ο.κ., γίνονται πολύ πιο εύκολα αποδεκτές όταν οι πολίτες βλέπουν το διαθέσιμο εισόδημά τους να αρχίζει να αυξάνεται και όταν αρχίζουν να βρίσκουν δουλειές. Η ανεργία στην Ιταλία έφτασε το 2014 στο 12,7%, δηλαδή στο υψηλότερο επίπεδο από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Το γεγονός ότι ο κ. Ρέντσι έχει δίκιο να θέλει να εφαρμόσει αναπτυξιακή πολιτική τα επόμενα τρία χρόνια δεν σημαίνει ότι η άποψή του θα γίνει αποδεκτή σε μια Ευρωζώνη που έχει πάθει ψύχωση με την τήρηση των κανόνων και έχει ξεχάσει την τήρηση των αρχών επάνω στις οποίες οικοδομήθηκε αρχικά.