Κάποιες στιγμές, πρόσφατα, φάνηκε ότι μπορεί να χαθεί. Οποιος το νομίζει, όμως, υποτιμάει τη βαθιά αφοσίωση των Γερμανών στην επιτυχία της ευρωπαϊκής ενοποίησης που βασίζεται στο κράτος δικαίου. Αν αποσυντεθεί η Ευρωπαϊκή Ενωση, πιθανότατα θα οφείλεται στην επιστροφή στον εθνικισμό και στην άρνηση Γάλλων, Ολλανδών και Βρετανών να παραχωρήσουν περισσότερα κυριαρχικά δικαιώματα και όχι στην επιμονή των Γερμανών για δημοσιονομική πειθαρχία και σεβασμό των κανόνων. Ο απόηχος της ατυχούς Συνόδου Κορυφής για την ελληνική κρίση, που ολοκληρώθηκε στις 13 Ιουλίου με μια συμφωνία που περιλαμβάνει αυστηρούς παρεμβατικούς όρους για τη διαπραγμάτευση ενός τρίτου πακέτου οικονομικής διάσωσης, είχε μεγάλο αντίκτυπο σε ολόκληρη την Ευρώπη, ιδίως στη Γερμανία. Ηταν η δεύτερη φορά, εντός λίγων εβδομάδων, που συγκρούονταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες σχετικά με θεμελιώδη προβλήματα που φαίνεται ότι είναι ανίκανοι να επιλύσουν μετά την πικρή Σύνοδο Κορυφής του Ιουνίου για το μεταναστευτικό. Και προκάλεσε έντονη ενδοσκόπηση στο Βερολίνο για το πώς μπορούν να ενισχυθούν οι ευρωπαϊκοί θεσμοί και να υποστηριχθεί το ευρώ, μια πνευματική ζύμωση που δεν συναντά κανείς στις περισσότερες άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Η κ. Μέρκελ δεν ήταν τόσο σκληρή απέναντι στην Ελλάδα για να επιμείνει σε εξευτελιστικούς όρους για την παροχή οιασδήποτε περαιτέρω βοήθειας, όπως η Φινλανδία, η Ολλανδία, η Λιθουανία, η Λετονία και η Σλοβακία. Παρ’ όλα αυτά, όπως συμβαίνει σε όλους τους ηγέτες, η Γερμανία δέχεται τις περισσότερες κατηγορίες. Η κατακραυγή ενισχύθηκε όταν ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, παραβίασε ένα ταμπού προτείνοντας ότι η Ελλάδα θα πρέπει να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, τουλάχιστον προσωρινά, αν δεν μπορεί να εκπληρώσει τους όρους της συμφωνίας. Επειτα από δεκαετίες κατά τις οποίες το Βερολίνο προσπάθησε να είναι ένας ομαδικός παίχτης στην Ευρώπη ή να καθοδηγεί την ενοποίηση μέσω του γαλλογερμανικού άξονα, η Γερμανία βρέθηκε, λόγω της κρίσης δημοσίου χρέους της Ευρωζώνης, που άρχισε το 2010, με τον ανεπιθύμητο ρόλο του μοναδικού ηγέτη. Το επιπλέον βάρος της ευθύνης, το οποίο οφείλεται περισσότερο στην αδυναμία της Γαλλίας και την αδιαφορία της Βρετανίας, έπεσε βαρύ στους Γερμανούς, που φοβούνται ότι οι άλλοι θα προσπαθήσουν να αποσπάσουν πόρους από αυτούς, χωρίς να καταβάλουν το δικό τους μερίδιο.
Η καταιγίδα τις κριτικής έπληξε το Βερολίνο, αφότου η ελληνική συμφωνία πυροδότησε ένα μείγμα φαρισαϊκής άμυνας, ενδοσκόπησης και αναζήτησης νέων λύσεων μεταξύ του γερμανικού κατεστημένου. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο δημόσιος διάλογος επικεντρώνεται πρωτίστως στο πώς θα διασφαλιστεί ο σεβασμός των δημοσιονομικών κανόνων και της οικονομικής πολιτικής και όχι στο πώς θα εξισορροπηθούν οι τρέχουσες συναλλαγές ή θα μοιραστεί ο πλούτος μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχότερων περιοχών της Ευρωζώνης. Οι πέντε ανεξάρτητοι οικονομικοί εμπειρογνώμονες που συμβουλεύουν τη γερμανική κυβέρνηση εξέδωσαν ειδική έκθεση, στην οποία προτείνουν τη δημιουργία μηχανισμού έξωσης κρατών από την Ευρωζώνη ως «ύστατο μέτρο».
Στο γερμανικό υπουργείο Οικονομικών, ο κ. Σόιμπλε, νιώθοντας άβολα που κατηγορείται ως αυτός που προσπαθεί να εξωθήσει την Ελλάδα εκτός Ευρωζώνης, άφησε να εννοηθεί ότι μπορεί να φανταστεί τη δημιουργία ενός υπουργείου Οικονομικών για την Ευρωζώνη με δικό του προϋπολογισμό υπό τον έλεγχο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η Αγκελα Μέρκελ, ακολουθώντας το επιφυλακτικό στυλ ηγεσίας που την χαρακτηρίζει, παρατηρεί και πιθανώς ενθαρρύνει τον δημόσιο διάλογο, χωρίς να αποκαλύπτει τις προτιμήσεις της. Ισως να το κάνει τον Οκτώβριο, όταν οι Ευρωπαίοι ηγέτες θα συζητήσουν την έκθεση του Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ και των προέδρων των υπόλοιπων θεσμικών οργάνων σχετικά με την ενίσχυση της διακυβέρνησης στην Ευρωζώνη.