«Ο πνιγμένος τη βροχή δεν τη φοβάται», ανική παροιμία, η οποία αποτυπώνει γιατί Ιράν και ΗΠΑ επεδίωκαν και συνεχίζουν να επιδιώκουν, σχεδόν απελπισμένα, μια συμφωνία για την άρση των κυρώσεων εναντίον του Ιράν. Από την πλευρά του Ιράν, οι σκληρές κυρώσεις που του έχουν επιβληθεί από το 2012 καταστρέφουν την οικονομία και αποδυναμώνουν διαρκώς τη θέση της χώρας στην περιοχή. Στις ΗΠΑ, η Ουάσιγκτον δυσκολεύεται ολοένα και περισσότερο να διαμορφώσει πολιτική για τη Μέση Ανατολή, η οποία να ικανοποιεί την «ειδική» σχέση της χώρας με το Ισραήλ, τη Σαουδική Αραβία, τα κράτη του Κόλπου και το Ιράν. Ως εκ τούτου, εκτιμά ότι χρειάζεται να αποκαταστήσει τις σχέσεις της με το Ιράν και, μέσω της ανανέωσης των διπλωματικών και εμπορικών δεσμών μαζί του, να διατηρήσει τον ρόλο της ως παράγοντα ασφάλειας και σταθερότητας.
Υπάρχουν πάρα πολλές πιθανές ερμηνείες γι’ αυτή τη συμφωνία. Ωστόσο, σε επίπεδο επιχειρηματικών προοπτικών, κυριαρχεί το ζήτημα της παροχής πετρελαίου. Η αρνητική συνέπεια: Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΙΕΑ), τον Ιούλιο του 2015 το Ιράν παρήγε 2,87 εκατ. βαρέλια πετρέλαιο την ημέρα, και οι πλέον αισιόδοξες προβλέψεις αναμένουν ότι η ποσότητα αυτή θα αυξηθεί στα 3,4-3,6 εκατ. βαρέλια/ημέρα μέχρι το β΄ τρίμηνο του 2016. Πριν από την πρόσφατη ανοδική αντίδραση, αυτή η ενδεχόμενη αύξηση στην παροχή πετρελαίου από το Ιράν είχε οδηγήσει τις τιμές κάτω από τα 40 δολάρια/βαρέλι. Αυτό που θέτει την αγορά πετρελαίου σε θέση άμυνας δεν είναι μόνο η πιθανή προσθήκη του επιπλέον ιρανικού πετρελαίου στα υπάρχοντα αποθέματα, αλλά και η αύξηση της αμερικανικής παραγωγής, όπως και τα 222 εκατ. βαρέλια που παραμένουν στις πλωτές εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Οι θετικές συνέπειες από την υπογραφή της συμφωνίας θα είναι για το Ιράν η αύξηση των επενδύσεων και η άνοδος του τουρισμού. Βέβαια, η άρση των κυρώσεων τοποθετείται στο β΄ τρίμηνο του 2016 και δεν σημαίνει πως το Ιράν θα είναι σε θέση να διοχετεύσει άμεσα μεγάλες ποσότητες πετρελαίου στην αγορά, αφού η πρόσβαση της Τεχεράνης σε κεφάλαια και, κατά συνέπεια, σε επενδύσεις στον κλάδο του πετρελαίου έχει προφανώς περιοριστεί. Η ιρανική κυβέρνηση υπολογίζει ότι θα χρειαστεί 200 δισ. δολάρια σε νέες επενδύσεις πετρελαίου και φυσικού αερίου μέχρι το 2020. Οι κεφαλαιακές δαπάνες θα στηριχθούν περαιτέρω από την απελευθέρωση δεσμευμένων ιρανικών περιουσιακών στοιχείων, ύψους 100 δισ. δολαρίων, γεγονός που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι το Ιράν θα καταγράψει μεγαλύτερη ζήτηση υπηρεσιών και εξοπλισμού πετρελαίου σε τοπικό επίπεδο.
Ωστόσο, θα ήταν αδύνατο και αναμφίβολα αφελές να μην αναλύσουμε τις ενδεχόμενες γεωπολιτικές επιπτώσεις της συμφωνίας ή τον κίνδυνο του «μαύρου κύκνου», όπως μπορούμε αλλιώς να τον αποκαλέσουμε.
Το Ισραήλ αντιτίθεται σθεναρά στη συμφωνία και χρησιμοποιεί την πολιτική επιρροή του στην Ουάσιγκτον προκειμένου να την ακυρώσει. Προς το παρόν, φαίνεται ότι η επικύρωση της συμφωνίας θα κριθεί κυριολεκτικά την τελευταία στιγμή, καθώς ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, αν και βρίσκεται πολύ κοντά, δεν έχει εξασφαλίσει ακόμη τον απαιτούμενο αριθμό ψήφων, κρατώντας ως ενδεχόμενη δεύτερη καλύτερη λύση για την επικύρωση της συμφωνίας το δικαίωμά του να ασκήσει βέτο. Από την άλλη, αν και τα κράτη του Κόλπου τηρούν θετική στάση δημοσίως για διπλωματικούς λόγους, φαίνεται πως η συμφωνία εγείρει ανησυχίες για την ασφάλεια και τη στάση των ΗΠΑ απέναντι στη συμφωνία, σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες. Η συμφωνία έρχεται σε μια εποχή που οι ΗΠΑ γίνονται ενεργειακά ανεξάρτητες, και από αυτό ακριβώς το γεγονός πηγάζει και ο φόβος ότι η χώρα σταδιακά θα μειώσει τη στρατηγική και στρατιωτική της εμπλοκή στην περιοχή. Οι αλλαγές που θα επιφέρει η συμφωνία με το Ιράν στο επιχειρηματικό περιβάλλον στην περιοχή του Κόλπου τα επόμενα έτη εξαρτώνται από τις εξελίξεις: αν το Ιράν συμμορφωθεί πλήρως, κινηθεί προς την κατεύθυνση της εξομάλυνσης και ανοίξει τα σύνορά του, η συμφωνία θα ενδυναμώσει την περιοχή. Η πιο ανοιχτή επικοινωνία, τα πιο ανοιχτά σύνορα, η μεγαλύτερη επιρροή και οι διευρυμένοι εμπορικοί δεσμοί θα βελτιώσουν τις συνθήκες, όχι μόνο για τους Ιρανούς, αλλά και για το σύνολο της περιοχής.
* Επικεφαλής οικονομολόγου της Saxo Bank
