Η Κίνα είναι ξεκάθαρα ένα οικονομικό πρόβλημα. Πόσο, όμως, πρέπει να μας στενοχωρεί για τις επιπτώσεις από την επιβράδυνση της οικονομίας της στην παγκόσμια οικονομία; Γενικά επισημαίνω στους ανθρώπους πως δεν θα έπρεπε να μας ανησυχεί πολύ, παρά το ότι συνιστά μεγαλύτερο θέμα για την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Εντούτοις, ο οικονομολόγος της Citigroup, Γουίλεμ Μπιούτερ επισημαίνει ότι θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες η υπόθεση της Κίνας, οδηγώντας μέχρι και σε παγκόσμια ύφεση. Κι ο Γουίλεμ είναι έξυπνος. Διαβάστε, λόγου χάριν, το βιβλίο του «Η Αλίκη στην Ευρωχώρα», όπου ήδη από το 1998 (!) προειδοποιούσε για τους κινδύνους που έχει το να λειτουργεί ο θεσμός της νομισματικής ενοποίησης ως το ύστατο καταφύγιο δανεισμού. Οπότε, έχει δίκιο; Ας αρχίσω με την περίπτωση του να μη στενοχωρηθούμε πολύ, το οποίο σχετίζεται με το ότι η οικονομία της Κίνας, αν και είναι μεγάλη, εξακολουθεί να παραμένει μικρό τμήμα της παγκόσμιας.
Τώρα, έχουμε ένα πολύ παλιό αλλά ακόμα χρήσιμο τρόπο να σκεφτόμαστε τα απλά οικονομικά της αλληλεξάρτησης: τον πολλαπλασιαστή του ξένου εμπορίου. Φανταστείτε έναν κόσμο, στον οποίο υπάρχουν δύο κράτη, το Α και το Β, όπου το Α βρίσκεται σε ύφεση. Αυτό ως συνέπεια θα έχει οι εισαγωγές του Α από το Β να μειωθούν, με αποτέλεσμα και στο Β να υπάρξει συρρίκνωση της οικονομίας. Η συρρίκνωση αυτή θα οδηγήσει σε πτώση των εισαγωγών από το Α, αποδυναμώνοντας περαιτέρω την οικονομία του και τις εισαγωγές από το Β και ούτω καθεξής. Ισως όλη η διαδικασία αυτή να ακούγεται εκρηκτική, αλλά, εάν οι ρεαλιστικοί αριθμοί μπορούν πράγματι να συγκλίνουν, τότε οι προαναφερθείσες επιπτώσεις είναι συνηθισμένες. Οι κινεζικές εισαγωγές από τον υπόλοιπο κόσμο δεν φθάνουν το 3% του ΑΕΠ του υπολοίπου κόσμου. Υποθέτουμε ότι η Κίνα εμφανίζει περιστολή 5% στο ΑΕΠ της, και αυτό μεταφράζεται σε 10% πτώση στις εισαγωγές. Κάτι τέτοιο θα ήταν ένα σοκ για τον υπόλοιπο κόσμο σε ποσοστό μικρότερο του 0,3% του ΑΕΠ. Οχι αμελητέο, αλλά όχι και σοβαρό.
Πάντως, η αίσθησή μου από τα επεισόδια της ασιατικής κρίσης το 1997-1998 είναι πως συχνά βλέπουμε να μεταδίδεται μία οικονομική κρίση πολύ περισσότερο από όσο το μοντέλο εξηγεί. Τι άλλο, λοιπόν, συμβαίνει; Μία πιθανότητα είναι να επικεντρωθούμε στις τιμές, καθώς και στον όγκο: είναι πιθανό μία κάμψη του κινεζικού ΑΕΠ μέσω του αντικτύπου της στις τιμές των εμπορευμάτων να προκαλέσει μεγαλύτερη ζημία σε ορισμένες αναδυόμενες αγορές από όση καταγράφει η ανωτέρω ανάλυση. Ασχολούμαι με αυτήν, αλλά ακόμα δεν υπάρχουν ευρήματα σημαντικά. Μία άλλη πιθανότητα είναι μία διεθνής εκδοχή του χρηματοπιστωτικού επιταχυντή. Οπως σημειώνει, ο Μπιούτερ, πολλές αναδυόμενες αγορές εμφανίζονται ευάλωτες λόγω του χρέους του ιδιωτικού τομέα σε ξένο νόμισμα (το οποίο αποδείχθηκε θανατηφόρο το 1997 – 1998). Οπότε, μπορείτε να φανταστείτε πως μία μείωση των εξαγωγών, που εκκινεί από την Κίνα, κατατείνει σε υποτίμηση νομίσματος, η οποία με τη σειρά της οδηγεί σε προβλήματα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, τα οποία προβλήματα προκαλούν ακόμα δραστικότερη συρρίκνωση του ΑΕΠ εν συγκρίσει με ό,τι θα έδειχνε ένας απευθείας πολλαπλασιαστής εξαγωγών. Ενδεχομένως, επίσης, να μπορούσαμε να διαπιστώσουμε μία εκδοχή της μετάδοσης της κρίσης στο χρηματοπιστωτικό οικοδόμημα, η οποία ήταν τόσο εμφανής στη δεκαετία του 1990. Αναλόγως της έκτασης που τα ίδια επενδυτικά κεφάλαια αντιστάθμισης κινδύνου αγοράζουν περιουσιακά στοιχεία σε ορισμένες αναδυόμενες, οι ζημίες σε μία αγορά μπορεί να τους υποχρεώσει να ρευστοποιήσουν περιουσιακά στοιχεία κάπου αλλού, προξενώντας ένα είδος παγκόσμιου αποπληθωρισμού του χρέους. Κάτι τέτοιο ήταν σύνηθες στη δεκαετία του 1990 ως αφήγημα και ίσως μπορέσει και πάλι να εφαρμοστεί.
