Το σημερινό τοπίο της παγκόσμιας οικονομίας, όπως το διαμορφώνουν η κατάρρευση των τιμών των πρώτων υλών και των εμπορευμάτων, η επιβράδυνση των αναδυόμενων αγορών και της Κίνας και ο αποπληθωρισμός στις περισσότερες χώρες, αποτελεί το τρίτο κύμα της παγκόσμιας κρίσης που άρχισε το 2008 αλλά και αναπόφευκτο συνεπακόλουθο των δύο προηγούμενων κυμάτων της. Στη διαπίστωση αυτή καταλήγει ομάδα αναλυτών της Goldman Sachs, της οποίας ηγείται ο οικονομολόγος Πίτερ Οπενχάιμερ, και όπως εξηγεί σε σχετική έκθεσή της προς τους επενδυτές, τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν αλλά και απειλούν σήμερα την παγκόσμια οικονομία αποτελούν παρενέργειες των μέσων που επιστρατεύθηκαν για να αντιμετωπισθούν τα δύο προηγούμενα κύματα της κρίσης: πρώτο κύμα η «φούσκα» των στεγαστικών δανείων στις ΗΠΑ και δεύτερο η κρίση χρέους της Ευρωζώνης.
Οπως επισημαίνει η εν λόγω ομάδα αναλυτών, οι μεγάλες κεντρικές τράπεζες ανά τον κόσμο, στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν τις δύο πρώτες φάσεις της κρίσης, μείωσαν τα επιτόκια σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα με αποτέλεσμα να εξωθήσουν τους επενδυτές στην αναζήτηση καλύτερων αποδόσεων. Ετσι οι επενδυτές τοποθέτησαν τα κεφάλαιά τους στις αναδυόμενες οικονομίες και στην Κίνα. Τώρα, όμως, η διαφαινόμενη προοπτική ανόδου των επιτοκίων στις ΗΠΑ οδηγεί τους επενδυτές να αποσύρουν τα κεφάλαιά τους από τα εμπορεύματα που παράγουν οι αναδυόμενες οικονομίες, προκαλώντας, έτσι, την επιβράδυνσή τους. Η επιβράδυνση αυτή με τη σειρά της αναδεικνύεται σε τρίτο κύμα της κρίσης και υπονομεύει την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Εξάλλου, επισημαίνουν πως τα χαμηλά επιτόκια οδήγησαν σε πραγματική έκρηξη πιστωτικής επέκτασης στις αναδυόμενες αγορές και στην Κίνα. Δεδομένου, όμως, ότι το Πεκίνο προσπαθεί να αλλάξει μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης και να ξεφύγει από την κατηγορία των χωρών μεσαίου εισοδήματος, ενώ παράλληλα καταρρέουν οι τιμές των εμπορευμάτων, το αποτέλεσμα είναι η νέα κρίση.
Τόσο στην Κίνα όσο και στις αναδυόμενες, επισημαίνουν οι αναλυτές της Goldman Sachs, η ραγδαία επιβράδυνση καθιστά πολύ δυσχερέστερη την εξυπηρέτηση του δυσθεώρητου χρέους που έχει συσσωρευτεί, συνεπεία του εκτεταμένου δανεισμού και των εξίσου εκτεταμένων επενδύσεων. Συμπεραίνει, έτσι, πως όλα αυτά θα οδηγήσουν την Κίνα σε μια επώδυνη περίοδο προσαρμογής. Γενικότερα, όμως, η εγκατάλειψη των αναδυόμενων αγορών από το ξένο κεφάλαιο, που τους είναι αναγκαίο για τη χρηματοδότηση των ελλειμμάτων τους, συνεπάγεται πως οι επιχειρήσεις των χωρών αυτών θα δυσκολευθούν να χρηματοδοτηθούν εφεξής και θα βρίσκουν πολύ πιο δαπανηρή τη χρηματοδότηση μεγάλων επενδυτικών σχεδίων με δανεισμό. Το αποτέλεσμα θα είναι και πάλι η επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας.
Ετσι οι αναλυτές της Goldman Sachs διαπιστώνουν ότι αναπαράγεται το πρόβλημα, καθώς η μία φάση της κρίσης προκαλεί την επόμενη αποτρέποντας την ανάκαμψη της παγκόσμιας οικονομίας. Οπως χαρακτηριστικά επισημαίνουν, η κατάρρευση των αναδυόμενων έπληξε την Ε.Ε. τη στιγμή που θα ανέκαμπτε, όπως ακριβώς η κρίση χρέους της Ευρωζώνης ανέστειλε σε μεγάλο βαθμό την ανάκαμψη της αμερικανικής οικονομίας το 2010 και το 2011. Κι ενώ εκτιμούν πως αυτή η φάση θα μπορούσε να είναι και η τελευταία, προεξοφλούν πως η χρηματοπιστωτική κρίση δεν πρόκειται να λήξει εάν δεν αντιμετωπιστεί το πρόβλημα του υπερβολικού δανεισμού στις αναδυόμενες αγορές και δεν καλυφθούν οι αναπόφευκτες ζημίες.
Φρενάρουν οι εμπορικές συναλλαγές
Πληθαίνουν οι ενδείξεις που κατατείνουν σε επιβράδυνση της Κίνας κάτω του επίσημου στόχου για ανάπτυξη 7%, καθώς τα στοιχεία που δόθηκαν χθες στη δημοσιότητα εμφανίζουν μειωμένες τις εξαγωγές και τις εισαγωγές της τον Σεπτέμβριο. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, οι εξαγωγές της ήταν μειωμένες κατά 3,7% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, ενώ είχε προηγηθεί πτώση τους κατά 5,5% τον Αύγουστο. Το ίδιο χρονικό διάστημα, άλλωστε, οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά 20,4% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο του περασμένου έτους, ενώ και πάλι είχε προηγηθεί μείωσή τους κατά 13,8% τον Αύγουστο. Κι ενώ τα στοιχεία για τις εμπορικές συναλλαγές της συνηγορούν στη γενικότερη εικόνα της επιβράδυνσης και το τελευταίο τρίμηνο του έτους, το εμπορικό πλεόνασμα της δεύτερης οικονομίας στον κόσμο εξακολουθεί να αυξάνεται: τον Σεπτέμβριο έφθασε τα 60,3 δισ. δολάρια από τα 60,2 δισ. δολάρια στα οποία ανερχόταν τον Αύγουστο.