Η μεγαλύτερη προσφυγική κρίση που αντιμετωπίζει η Ευρώπη από την εποχή του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου θα μπορούσε να δώσει μια νέα πνοή ζωής στις γερασμένες οικονομίες της, ακόμη και αν η έντονη αβεβαιότητα που υπάρχει για το μέγεθος της μετανάστευσης μελλοντικά και το πώς θα μπορούσαν να ενσωματωθούν οι πρόσφυγες επισκιάζουν τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις. Περίπου 170 χιλιάδες «παράνομοι μετανάστες» εισήλθαν στο έδαφος της Ε.Ε. τον Σεπτέμβριο και συνολικά 710 χιλιάδες από την αρχή του έτους, σύμφωνα με στοιχεία της Frontex. Πρόκειται για αριθμό τρεις φορές μεγαλύτερο από αυτόν του 2014, ενώ προβλέπεται ευρέως ότι μέχρι το τέλος του έτους ο αριθμός των προσφύγων θα ανέλθει σε ένα εκατομμύριο. Επί μήνες, ιστορίες ανθρώπινης τραγωδίας και προσπάθειας αναμειγνύονταν, τραγικές ιστορίες διαδέχονταν ιστορίες χάους και σύγχυσης στα χερσαία και στα θαλάσσια σύνορα της Ε.Ε. Στην πορεία αποκαλύφθηκαν οι θεσμικές ανεπάρκειες της Ε.Ε., καθώς οι πολιτικοί της προσπαθούσαν να αποφασίσουν πόσους πρόσφυγες θα δεχτούν, σε ποια χώρα θα τους καταγράψουν και σε ποια θα τους εγκαταστήσουν. Καθώς περνούσαν οι εβδομάδες και μαζί τους οι τίτλοι των ΜΜΕ, αναγκάστηκαν και οι οικονομολόγοι να εκτιμήσουν την επίδραση που θα έχει αυτό το σοκ σε μια σχετικά πλούσια οικονομία, αλλά και μια οικονομία που παρακολουθεί επί χρόνια να μειώνεται ο ρυθμός των γεννήσεων, του εργατικού της δυναμικού και ο ρυθμός ανάπτυξης.
Οι περισσότεροι οικονομολόγοι επισημαίνουν γρήγορα, αν και με διάφορες επιφυλάξεις, ότι η μετανάστευση θα μπορούσε να έχει θετική επίδραση στο συρρικνούμενο εργατικό δυναμικό και στη δυνητική ανάπτυξη, έννοια που ορίζεται ως ο μεγαλύτερος δυνατός ρυθμός ανάπτυξης χωρίς να προκληθεί αύξηση του πληθωρισμού. Η δυνητική ανάπτυξη της Ευρωζώνης παραμένει ανησυχητικά κάτω από το 1% από την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση και μετά. Ποιος σώζει ποιον σε αυτή την κρίση αρχίζει και γίνεται ασαφές. Οικονομολόγοι της Credit Suisse υπολόγισαν ότι η καθαρή μετανάστευση θα αυξήσει τον πληθυσμό της Ευρώπης την ερχόμενη πενταετία κατά 5 εκατ. ανθρώπους ή κατά 1,5%. Υποθέτοντας ότι οι κρατικές δαπάνες που θα γίνουν γι’ αυτούς τους ανθρώπους που θα κερδίσουν το ευρωπαϊκό άσυλο έχουν δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή (κατά πόσα ευρώ θα ενισχύσει το ΑΕΠ ένα ευρώ αύξησης ή μείωσης της δαπάνης) χοντρικά 1:1, η οικονομία της Ευρωζώνης θα αναπτυχθεί κατά 0,2%-0,3% του ΑΕΠ το 2016. Πιο μακροπρόθεσμα, ο δυνητικός ρυθμός ανάπτυξης θα αυξηθεί κατά 0,2% από την επίσημη πρόβλεψη για μέση ανάπτυξη 1,3% μέχρι το 2023, σύμφωνα με την Credit Suisse. Εως το 2025 το δυνητικό ΑΕΠ μπορεί να έχει αυξηθεί κατά 300 δισ. ευρώ ή κατά 0,2% του ΑΕΠ, συμφωνούν και οι οικονομολόγοι της HSBC.
Αραγε μπορεί αυτή η οικονομική ενίσχυση να μεταμορφώσει πραγματικά έναν κόσμο που πάσχει επί δεκαετίες από δημογραφικό πρόβλημα; Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, η μετανάστευση ήταν ο βασικός παράγοντας αύξησης του ευρωπαϊκού πληθυσμού ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 και πλέον «θα γίνει η μοναδικός» παράγοντας σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού για τη μετανάστευση. Για παράδειγμα, η Γερμανία χρειάζεται καθαρή μετανάστευση της τάξεως των 700 χιλιάδων ανθρώπων τα επόμενα δέκα χρόνια προκειμένου να διατηρήσει σταθερό τον πληθυσμό της, σύμφωνα με την HSBC. Μελλοντικά ο αριθμός των μεταναστών θα μπορούσε να αυξηθεί πολύ. Η Frontex υπολογίζει ότι πάνω από 4 εκατομμύρια Σύροι, Αφγανοί, Ιρακινοί και Πακιστανοί πολίτες παραμένουν υπό «προσωρινή προστασία» σε Τουρκία, Λίβανο, Ιορδανία και Αίγυπτο. Το βρετανικό υπουργείο Αμυνας παραθέτει μελέτες πως 60 εκατομμύρια άνθρωποι από την υποσαχάρια Αφρική θα μπορούσαν να μεταναστεύσουν στη βόρεια Αφρική και την Ευρώπη έως το 2020. Τη μεγάλη διαφορά για τις χώρες υποδοχής τους θα κάνουν τα επαγγελματικά προσόντα που θα φέρουν μαζί τους αυτοί οι άνθρωποι, αλλά και η εκπαίδευση που θα λάβουν. Η Ευρώπη υποφέρει από έλλειψη εργατικού δυναμικού, ωστόσο έχει ήδη μεγάλο πλεόνασμα ανειδίκευτων εργατών.