Επενδυτικά κεφάλαια, επενδυτικά οχήματα, αμοιβαία διαχείρισης διαθεσίμων και άλλοι παίκτες του σκιώδους τραπεζικού συστήματος αντικαθιστούν τις παραδοσιακές τράπεζες στη χρηματοδότηση των πιστώσεων στην Ευρωζώνη. Οπως επισημαίνεται από έκθεση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) με τίτλο «Χρηματοπιστωτικές δομές», το ενεργητικό του σκιώδους τραπεζικού συστήματος προσδιορίζεται στα 23 τρισ. ευρώ για το 2014, δηλαδή φθάνει το 38% των συνολικών πιστώσεων στην Ευρωζώνη από το 33% που ίσχυε για το 2009. Παράλληλα, το αντίστοιχο ποσοστό των παραδοσιακών πιστωτικών ιδρυμάτων συρρικνώθηκε στο 48% από το 55%. Οπως αναφέρει και η ΕΚΤ, «το σκιώδες τραπεζικό σύστημα εξελίσσεται σε μια όλο και πιο σημαντική πηγή πιστώσεων στην οικονομία της Ευρωζώνης».
Στην έκθεση της ΕΚΤ αντανακλάται η ανεπάρκεια του παραδοσιακού τραπεζικού συστήματος της Ευρωζώνης για την επανεκκίνηση της οικονομίας, γεγονός που αιτιολογεί και τη βραδεία ανάκαμψη των κρατών-μελών που επλήγησαν από τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2008 και τη συνακόλουθη κρίση χρέους. Τονίζεται πως 23 τρισ. ευρώ από τα συνολικά 60 τρισ. ευρώ των περιουσιακών στοιχείων του ευρύτερου χρηματοπιστωτικού συστήματος στην Ευρωζώνη ελέγχονται από σκιώδεις τραπεζικές οντότητες.
Οι παράγοντες του σκιώδους τραπεζικού συστήματος παρέχουν πιστώσεις, κυρίως μέσω της αγοράς μετοχών και ομολόγων ή την παροχή δανείων σε εταιρείες και στον χρηματοπιστωτικό κλάδο. Κατά τη διάρκεια του 2015, τα αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων, τα επενδυτικά κεφάλαια και οι εταιρείες επενδυτικών οχημάτων έχουν εκχωρήσει πιστώσεις 3,2 τρισ. ευρώ σε εταιρείες, εξαιρουμένου του χρηματοπιστωτικού κλάδου.
Στον αμιγώς χρηματοπιστωτικό κλάδο της Ευρωζώνης, οι προαναφερόμενοι παίκτες έχουν παράσχει αντίστοιχες πιστώσεις της τάξεως των 3,5 δισ. ευρώ. Το μεγαλύτερο ποσοστό (79%) αυτών των περιουσιακών στοιχείων κρατείται από επενδυτικά κεφάλαια. Η ΕΚΤ τονίζει πως το σκιώδες τραπεζικό σύστημα παίζει, επίσης, όλο και πιο σημαντικό ρόλο ως μεσάζων στις αγορές πιστωτικών προϊόντων, παρά τη μείωση των τιτλοποιήσεων από το 2011.
Αυτή η πτώση έχει υπερκαλυφθεί από την έκδοση τίτλων χρέους. Τα επενδυτικά κεφάλαια κατέχουν σήμερα το 27% των εταιρικών ομολόγων, πλην του χρηματοπιστωτικού κλάδου, και το 12% των κρατικών ομολόγων της Ευρωζώνης.
Διαχωρισμός δραστηριοτήτων
Οι προτάσεις των δύο μεγαλύτερων κομμάτων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον διαχωρισμό των τραπεζών ώστε να μη θέτουν σε κίνδυνο τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος αποτελούν ευνοϊκότερη μεταχείριση συγκριτικά με το σχέδιο της Κομισιόν. Θεωρητικά, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα και οι Σοσιαλδημοκράτες προτείνουν τον διαχωρισμό της επενδυτικής από τη λιανική τραπεζική, αν και το σχέδιο θα πρέπει να εγκριθεί από την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Προωθούν, επίσης, την απαγόρευση της διαπραγμάτευσης ιδίων κεφαλαίων από τις τράπεζες. Επί της ουσίας, ωστόσο, τονίζει το πρακτορείο Bloomberg, προσφέρει μεγαλύτερα περιθώρια στις τράπεζες για να αποδείξουν πως δεν προκαλούν κινδύνους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και επιτρέπει στις Αρχές να τους αντιπροτείνουν μια αύξηση κεφαλαίου αντί για την απόσχιση των επενδύσεων από τις υπόλοιπες δραστηριότητες. Η Κομισιόν πρότεινε τον αυτόματο διαχωρισμό της επενδυτικής από τη λιανική τραπεζική μόλις εξακριβωνόταν πως ο εκάστοτε όμιλος ξεπερνούσε ορισμένα όρια διαπραγμάτευσης και έκθεσης σε επενδυτικό κίνδυνο.