Οπως συνέβη στις ΗΠΑ και στη Βρετανία, η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη έχασε κάποια από τη δυναμική της μέσα στο καλοκαίρι. Η ύφεση στον αναδυόμενο κόσμο και η επιβράδυνση στην Κίνα έχουν επηρεάσει τις οικονομίες που στηρίζονται στις εξαγωγές του μεταποιητικού κλάδου. Παρ’ όλα αυτά, η ιδιωτική κατανάλωση διατηρεί ζωηρούς ρυθμούς λόγω της σταδιακής σταθεροποίησης των συνθηκών στην αγορά εργασίας και της ενίσχυσης των πραγματικών εισοδημάτων από την υποχώρηση των τιμών του πετρελαίου.
Το δ΄ τρίμηνο, οι οικονομικές επιδόσεις της Ευρωζώνης εκτιμάται πως θα μείνουν αμετάβλητες συγκριτικά με το γ΄ τρίμηνο. Θα υπάρξει βαθμιαία επιστροφή στην τάση ανάπτυξης του 1,7% το 2016. Εως τότε θα έχουν υποχωρήσει οι ανησυχίες για την κατάσταση των αναδυόμενων αγορών. Το γ΄ τρίμηνο του 2015, ο ρυθμός ανάπτυξης στην Ευρωζώνη υποχώρησε στο 0,3% από τον μέσο όρο του 0,44% ανά τρίμηνο για το α΄ εξάμηνο του έτους. Σε ετήσια βάση, ο ρυθμός ανάπτυξης εξασθένησε στο 1,2% από το 1,8%. Είναι ένα αρκετά χαμηλότερο ποσοστό από το ετήσιο 1,4% ή το τριμηνιαίο 0,35% που προβλεπόταν από την Berenberg Bank. Ακόμη και σε ετήσιους όρους, η άνοδος του ρυθμού ανάπτυξης στο 1,6% το γ΄ τρίμηνο από το 1,5% το β΄ αποτελεί την πιο χαμηλή επίδοση από το β΄ τρίμηνο του 2011.
Τα αποτελέσματα του γ΄ τριμήνου είναι, επίσης, λίγο χαμηλότερα από την εκτίμηση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) για ανάπτυξη 0,4% που είχε διατυπωθεί τον Σεπτέμβριο. Αυτό και μόνον θα ωθήσει την ΕΚΤ σε μια προς τα κάτω αναθεώρηση για την ετήσια ανάπτυξη του 2016 από το 1,7% ακόμη και στο 1,5%. Αν και αυτή η αναθεώρηση σε χαμηλότερα ποσοστά ανάπτυξης δεν είναι μεγάλη αλλαγή, δεδομένων των μεγάλων πιέσεων που ασκούνται στις οικονομίες της Ευρωζώνης από την επιβράδυνση των αναδυόμενων αγορών, θα δώσει ένα δικαιολογημένο πάτημα στην ΕΚΤ για να προχωρήσει σε περαιτέρω χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής στη συνεδρίαση της 3ης Δεκεμβρίου.
Αν και η ανάπτυξη στην Ευρωζώνη κινήθηκε λίγο πιο υποτονικά το γ΄ τρίμηνο, τα περισσότερα στοιχεία στις πρόσφατες οικονομικές έρευνες παραμένουν σταθερά ή ενισχύθηκαν το τελευταίο διάστημα. Και αυτό περιορίζει τις επιπτώσεις μέσα στο δ΄ τρίμηνο.
Η Eurostat δεν ανακοίνωσε λεπτομέρειες για τη ζήτηση στο πλαίσιο των προκαταρκτικών στοιχείων της, αλλά κρίνοντας από τα οριστικά στοιχεία για το ΑΕΠ που ανακοινώθηκαν από τις στατιστικές υπηρεσίες των μεγαλυτέρων κρατών-μελών, η κατανάλωση σε ιδιωτικό και δημόσιο τομέα ήταν η κινητήριος δύναμη στην ανάπτυξή τους, ενώ οι καθαρές εξαγωγές ήταν ελαφρά υποτονικές. Δύο μικρές χώρες-μέλη της Ευρωζώνης εκπλήσσουν από τη «μετριοπάθεια» των στοιχείων τους για την ανάπτυξη. Περιορισμένη ήταν η υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης στην Ελλάδα κατά 0,5% εάν αναλογιστεί κανείς όλη την αναταραχή του καλοκαιριού που οδήγησε σε τρίτο πακέτο διάσωσης. Φαίνεται πως οι επιδόσεις στον τουρισμό περιόρισαν τις επιπτώσεις. Εάν η Ελλάδα καταφέρει να αποκαταστήσει την εμπιστοσύνη στην οικονομία με την υλοποίηση των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων μπορεί να επιστρέψει σε ρυθμούς ανάπτυξης την επόμενη άνοιξη. Στάσιμη παρέμεινε η ανάπτυξη το καλοκαίρι στην Πορτογαλία. Είναι άγνωστο εάν αυτό συσχετίζεται ή όχι με τις εκλογές που ακολούθησαν τον Σεπτέμβριο.
Σε ό,τι αφορά τα στοιχεία για τις ισχυρότερες οικονομίες της Ευρωζώνης, η τριμηνιαία ανάπτυξη στη Γερμανία (0,32%) και την Ιταλία (0,2%) ήταν ελαφρώς πιο χαμηλή από τις προβλέψεις, ενώ η οικονομική δραστηριότητα επεκτάθηκε στη Γαλλία κατά 0,3% όπως είχε εκτιμηθεί. Μετά τη στασιμότητα του β΄ τριμήνου, οι επιδόσεις αυτές παραμένουν υποτονικές για τη γαλλική οικονομία, που καθυστερεί απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. Απολαμβάνοντας τους καρπούς προγενέστερων μεταρρυθμίσεων, η Ισπανία συνεχίζει να ηγείται του «κοπαδιού» των ισχυρών της Ευρωζώνης με ρυθμό ανάπτυξης 0,8% ανά τρίμηνο. Αφού απορροφηθούν τα δημοσιονομικά μέτρα που έχει παραχωρήσει η κυβέρνηση Ραχόι εν όψει των εθνικών εκλογών, εκτιμάται πως ο τριμηνιαίος ρυθμός ανάπτυξης στην Ισπανία θα υποχωρήσει σε πιο βιώσιμα επίπεδα, της τάξεως του 0,6% και 0,7%, το ερχόμενο έτος.
* Eπικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank.