Σε μετωπική σύγκρουση με μια σειρά μεγάλων διεθνών επενδυτών έρχεται η νέα κυβέρνηση της Πορτογαλίας, καθώς τους αναγκάζει να χάσουν τα κεφάλαια που έχουν τοποθετήσει σε ομόλογα υψηλής εξασφάλισης, αξίας σχεδόν 2 δισ. ευρώ, κατά τρόπο που αποτελεί μεροληπτική μεταχείριση κατά ορισμένων εξ αυτών ενώ δεν πλήττονται άλλοι ομολογιούχοι. Πρόθεση της πορτογαλικής κυβέρνησης ήταν να καλύψει κεφαλαιακές ανάγκες της τράπεζας Novo Banco, της «καλής τράπεζας» που προέκυψε το καλοκαίρι του 2014 όταν η προηγούμενη κυβέρνηση αποφάσισε να διασπάσει την υπερχρεωμένη τράπεζα Banco Espirito Santo (BES). Ο λόγος είναι πως τα stress tests που διεξήγαγε η ΕΚΤ έφεραν στο φως κεφαλαιακές ανάγκες ύψους 1,4 δισ. ευρώ στην «καλή τράπεζα» Novo Banco.
Ετσι ο αριστερός κυβερνητικός συνασπισμός που ανέλαβε τα ηνία της Πορτογαλίας τον Νοέμβριο αποφάσισε να μεταφέρει ομόλογα υψηλής εξασφάλισης από τη Novo Banco στην «κακή τράπεζα» Banco Espirito Santo επιβαρύνοντας μερίδα των ομολογιούχων. Εν ολίγοις ομολογιούχοι που είχαν δανείσει στην «καλή τράπεζα» βρέθηκαν εν μια νυκτί να έχουν δανείσει την «κακή τράπεζα», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα κεφάλαιά τους.
Η κεντρική τράπεζα προχώρησε μάλιστα στην κίνηση αυτή τις τελευταίες ημέρες του 2015 προτού τεθεί σε ισχύ η νέα ευρωπαϊκή οδηγία για την εκκαθάριση των τραπεζών, οπότε και δεν απαιτήθηκε η σχετική έγκριση της ΕΚΤ.
Τώρα η οργή των ομολογιούχων, που απειλούν να προσφύγουν στη Δικαιοσύνη, στρέφεται εναντίον της Τράπεζας της Πορτογαλίας που ενέκρινε την κίνηση επιβαρύνοντας μερίδα ομολογιούχων 18 μήνες μετά την αρχική εκκαθάριση της BES. Κατηγορούν παράλληλα και την ΕΚΤ ότι ενέκρινε την κίνηση.
Η ίδια η κυβέρνηση, πάντως, δηλώνει πως είχε εκφράσει τον προβληματισμό της στην Τράπεζα της Πορτογαλίας για το γεγονός ότι η κίνηση θα αποτελούσε μεροληπτική μεταχείριση κατά μερίδας των επενδυτών.
Φόβοι αύξησης κόστους δανεισμού
Οι επενδυτές που πλήττονται από τη μεταφορά των ομολόγων τους από τη Novo Banco στην BES προειδοποιούν πως οι κινήσεις αυτές θα οδηγήσουν σε αύξηση του κόστους δανεισμού για άλλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα της Πορτογαλίας, ενώ παράλληλα ενδέχεται να εξωθήσουν ανοδικά και το κόστος δανεισμού της ίδιας της κυβέρνησης. Παράλληλα, ο πρώην πρωθυπουργός, ο κεντροδεξιός Πέδρο Πάσος Κοέλιο, που διεκπεραίωσε το τριετές πρόγραμμα διάσωσης της Πορτογαλίας, επέκρινε τη νέα κυβέρνηση ότι διάκειται εχθρικά προς τους επενδυτές σε μια στιγμή κρίσιμη για την ασταθή ανάκαμψη της πορτογαλικής οικονομίας. Μιλώντας σε ραδιοφωνικό σταθμό της χώρας, ο κ. Κοέλιο κατηγόρησε τον κ. Κόστα ότι, «ανακαλώντας και καταστρέφοντας» το έργο της προηγούμενης κυβέρνησης, «υπονομεύει την εμπιστοσύνη των ξένων επενδυτών». Σε ό,τι αφορά την ΕΚΤ, όχι μόνον πήρε αποστάσεις από την απόφαση για τη μεταφορά των ομολόγων, αλλά διευκρίνισε πως πρόκειται αποκλειστικά «για απόφαση της Τράπεζας της Πορτογαλίας που ελήφθη στο πλαίσιο των εξουσιών της για την εκκαθάριση τραπεζών». Σημειωτέον ότι λίγες ημέρες νωρίτερα η κυβέρνηση διέθεσε 2,2 δισ. ευρώ για τη διάσωση της μικρής τράπεζας Banco Internacional de Funchal και ο υπουργός Οικονομίας Μάριο Σεντένο δήλωσε πως τυχόν κατάρρευσή της θα κόστιζε 10 δισ. ευρώ, θα οδηγούσε χιλιάδες ανθρώπους στην ανεργία και θα κλόνιζε το χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας.
Επιδιώκει να ακυρώσει συμφωνίες αποκρατικοποιήσεων
Το ρήγμα ανάμεσα στον κεντροαριστερό κυβερνητικό συνασπισμό της Πορτογαλίας και τον κόσμο των επενδυτών δεν περιορίζει μόνο τη διάσωση της BES, αλλά και τις προσπάθειές της να ανακτήσει τον έλεγχο του άλλοτε κρατικού αερομεταφορέα TAP-Air Portugal.
Τον εν λόγω αερομεταφορέα ιδιωτικοποίησε η προηγούμενη κεντροδεξιά κυβέρνηση πουλώντας πλειοψηφικό πακέτο σε κοινοπραξία στην οποία συμμετέχουν ο ιδρυτής της εταιρείας JetBlue και μια πορτογαλική εταιρεία λεωφορείων.
Η κυβέρνηση του Αντόνιο Κόστα έθεσε υπό αμφισβήτηση την εγκυρότητα του σχετικού συμβολαίου που υπεγράφη τον Νοέμβριο από την υπηρεσιακή κυβέρνηση, ενώ έχει δεσμευθεί μεταξύ άλλων πως θα ανακτήσει το πλειοψηφικό πακέτο της ΤΑΡ «ό,τι και να γίνει». Προσκρούει, όμως, στις αντιδράσεις της κοινοπραξίας που κατέβαλε 10 εκατ. ευρώ για το 61% της υπερχρεωμένης αεροπορικής εταιρείας ενώ έχει ήδη καταβάλει μέρος των 338 εκατ. ευρώ που δεσμεύθηκε να επενδύσει στην εταιρεία.
Εξίσου ισχυρές είναι οι αντιδράσεις που αντιμετωπίζει η κυβέρνηση Αντόνιο Κόστα στην προσπάθειά της να ακυρώσει τα συμβόλαια με τα οποία η προηγούμενη κυβέρνηση ανέθεσε σε ξένες επιχειρήσεις τη διαχείριση των μέσων μαζικής μεταφοράς στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Πορτογαλίας. Πρόκειται για τη βρετανική εταιρεία National Express και μια ομάδα ισπανικών, γαλλικών και μεξικανικών εταιρειών που ανέλαβαν τη διαχείριση λεωφορείων, τραμ και σιδηροδρόμων στη Λισσαβώνα και στο Πόρτο. Οπως σχολιάζουν οικονομικοί αναλυτές, οι αντιδράσεις στις κινήσεις του κυβερνητικού συνασπισμού σκιαγραφούν τη δυσχερή θέση στην οποία έχει περιέλθει καθώς προσπαθεί να διατηρήσει το ενδιαφέρον των επενδυτών και των επιχειρήσεων για την Πορτογαλία, να κρατήσει την οικονομία της ανοικτή στον επιχειρηματικό κόσμο, αλλά παράλληλα να μη χάσει την υποστήριξη των ψηφοφόρων που συνιστούν την εκλογική πελατεία των αριστερών κομμάτων από τα οποία αποτελείται.