Στην πολιτική των αρνητικών επιτόκιων καταφεύγει η Τράπεζα της Ιαπωνίας, εξαντλώντας μία ακόμη επιλογή για την ενίσχυση του δανεισμού στη χώρα καθώς δυσάρεστες εξελίξεις στον υπόλοιπο κόσμο, όπως η επιβράδυνση της Κίνας και η μεγάλη πτώση των τιμών του πετρελαίου, εξασθενούν ακόμη πιο πολύ την προοπτική της οικονομίας. Με το βασικό επιτόκιο στο -0,1%, η Τράπεζα της Ιαπωνίας αναγκάζει τις εμπορικές τράπεζες να υποστούν απώλειες εάν αποφασίσουν να «παρκάρουν» τα κεφάλαιά τους σε καταθέσεις και να μη χορηγήσουν δάνεια σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Στόχος της είναι να αναγκάσει τις εμπορικές τράπεζες να αυξήσουν τον δανεισμό τους για να ενισχυθεί η οικονομική δραστηριότητα στη χώρα και κατ’ επέκταση ο πληθωρισμός. «Είναι πολύ σημαντικό να δείξουμε στον κόσμο πως η Τράπεζα της Ιαπωνίας είναι αποφασισμένη να ενισχύσει τις τιμές στο 2% και να εξαντλήσουμε κάθε μέσο για το επιτύχουμε», δήλωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ιαπωνίας, Χαρουχίκο Κουρόντα.
Εδώ και δύο δεκαετίες, η Ιαπωνία βρίσκεται αντιμέτωπη με τον αποπληθωρισμό, δηλαδή την πτώση των τιμών, λόγω της συντηρητικής κατανάλωσης και του δισταγμού των επιχειρήσεων να επεκταθούν, δίνοντας βάρος στις εξαγωγές. Κατά συνέπεια, o ρυθμός ανάπτυξης παραμένει χαμηλός όλα αυτά τα χρόνια. Tην τελευταία τριετία, η Τράπεζα της Ιαπωνίας υιοθέτησε μέτρα τόνωσης της ρευστότητας με ετήσιες αγορές τίτλων άνω των 600 δισ. δολαρίων, για να ενισχυθεί η ροή πίστωσης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Τα μέτρα αυτά, όμως, δεν αποδίδουν. Ο πληθωρισμός στην Ιαπωνία αυξήθηκε κατά μόνον 0,2% σε ετήσια βάση τον Δεκέμβριο, υποχωρώντας μάλιστα από το 0,3% που είχε καταγραφεί τον Νοέμβριο. Σε μηνιαία βάση, οι τιμές υποχώρησαν τον Δεκέμβριο κατά 0,1%, αντανακλώντας ναι μεν μικρότερη πτώση από το -0,3% του Νοεμβρίου, κάτι όμως απογοητευτικό για την Τράπεζα της Ιαπωνίας, που θέλει ενίσχυση των τιμών.
Νέα άνοδος δολαρίου
Μετά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που έθεσε πρώτη φορά σε εφαρμογή την πολιτική των αρνητικών επιτοκίων τον Ιούνιο του 2014, η Τράπεζα της Ιαπωνίας ανακοίνωσε, επίσης, την υιοθέτηση ανάλογων μέτρων από τις 16 Φεβρουαρίου. Η μείωση του επιτοκίου αποδοχής των τραπεζικών καταθέσεων από την κεντρική τράπεζα μιας χώρας θεωρείται έσχατο μέτρο για την ενίσχυση του δανεισμού στην πραγματική οικονομία.
Μετά την ανακοίνωση της Τράπεζας της Ιαπωνίας, το δολάριο ενισχύθηκε κατά 1,78% έναντι του γιεν. Αναλυτές της αγοράς επισήμαναν στο ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters πως η νέα στροφή της Τράπεζας της Ιαπωνίας δυσχεραίνει το έργο της ομοσπονδιακής τράπεζας των ΗΠΑ (Fed). Εκτιμάται πως η Fed αποσκοπεί σε ακόμη τέσσερις αυξήσεις του βασικού επιτοκίου μέχρι τα τέλη του έτους, μετά την αύξηση που αποφάσισε η Επιτροπή Νομισματικής Πολιτικής τον Δεκέμβριο για πρώτη φορά μετά μια δεκαετία. Πάντως, ο παγκόσμιος χρηματιστηριακός δείκτης MSCI σημείωσε χθες άνοδο 0,5% μετά την πτώση κατά 7,5% στον τελευταίο μήνα, που ήταν και η μεγαλύτερη υποχώρηση της τελευταίας τετραετίας. Στο Τόκιο, ο δείκτης Nikkei 225 κατέγραψε κέρδη 2,95%.
Αρνητικά επιτόκια έχουν, επίσης, εφαρμόσει οι κεντρικές τράπεζες της Ελβετίας, της Σουηδίας και της Δανίας για να αποτρέψουν την άνοδο των νομισμάτων τους, που είχε πυροδοτηθεί από τη συσσώρευση κεφαλαίων που αναζητούσαν καταφύγιο.