Με τις ευρωπαϊκές τραπεζικές μετοχές να υποχωρούν χθες στο χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχές Αυγούστου του 2012, όταν ο Μάριο Ντράγκι είχε διαβεβαιώσει ότι θα κάνει «ό,τι χρειαστεί» ώστε να σώσει το ευρώ από τη διάλυση, οι ευάλωτες από πολλές απόψεις ιταλικές τράπεζες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι διαβεβαίωσε αργά την Τετάρτη ότι η κυβέρνησή του «θα κάνει ό,τι χρειάζεται ώστε να επιλύσει οριστικά το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων», ωστόσο χθες ο τραπεζικός δείκτης στο χρηματιστήριο του Μιλάνου έκλεισε με πτώση 6,85% εν μέσω γενικευμένης φυγής των επενδυτών προς ασφαλή επενδυτικά προϊόντα.
«Βουτιά» μετοχών
Η μετοχή της UBI Banka υποχώρησε χθες κατά 12% και αυτή της Banca Monte dei Raschi κατά 9,9%. Από την αρχή του έτους, ο ιταλικός τραπεζικός δείκτης έχει υποχωρήσει κατά σχεδόν 40% (o πανευρωπαϊκός τραπεζικός δείκτης SX7P έχει υποχωρήσει κατά σχεδόν 29%) τη στιγμή που ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου του Μιλάνου έχει υποχωρήσει κατά σχεδόν 24%. Οι λόγοι για τη μεγάλη πτώση των τραπεζικών μετοχών παγκοσμίως εκτείνονται από την ανησυχία των επενδυτών για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας, για την επέκταση των αρνητικών επιτοκίων δανεισμού που περιορίζουν την κερδοφορία των τραπεζών, μέχρι την έκθεσή τους στα δάνεια του πετρελαϊκού τομέα αλλά και των εταιρειών πρώτων υλών. Στην περίπτωση των ιταλικών τραπεζών υπάρχουν ακόμη μερικοί παράγοντες που επιδεινώνουν περαιτέρω τη θέση τους: Το υψηλό επίπεδο μη εξυπηρετούμενων δανείων που ανέρχονται σε περίπου 360 δισ. ευρώ. Η εκτίμηση πολλών παραγόντων της αγοράς, όπως του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor’s, ότι το ιταλικό σχέδιο για τη δημιουργία είδους «κακής τράπεζας» δεν είναι αρκετό ώστε να αντιμετωπιστεί οριστικά το πρόβλημα. Και ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός που προβλέπει ότι αν μια τράπεζα χρειαστεί διάσωση με τη χρήση κρατικών πόρων, τότε θα πρέπει να προηγηθεί υποχρεωτικά το «κούρεμα» πιστωτών, ακόμη και ανασφάλιστων καταθετών στη χειρότερη περίπτωση. Η ιταλική κυβέρνηση προσπαθεί να αντιμετωπίσει, με σημαντική καθυστέρηση, τα προβλήματα του ιταλικού τραπεζικού τομέα. Εχασε την ευκαιρία να προχωρήσει σε δημιουργία «κακής τράπεζας» ή σε τραπεζικές διασώσεις στη διάρκεια του 2015, προτού δηλαδή ισχύσει το νέο κανονιστικό πλαίσιο περί «κουρέματος» πιστωτών (bail in).
Την Τετάρτη το βράδυ η ιταλική κυβέρνηση ενέκρινε πακέτο μέτρων με στόχο την ενίσχυση του τραπεζικού τομέα, περιλαμβανομένου του σχεδίου για παροχή εγγυήσεων στις τράπεζες ώστε αυτές να προσπαθήσουν να τιτλοποιήσουν και να προσπαθήσουν να πουλήσουν μερίδιο, έστω, των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
Η Ρώμη ελπίζει ότι με την παροχή εγγυήσεων, αλλά «σε τιμές αγοράς» όπως απαίτησε η Κομισιόν, οι Ιταλοί τραπεζίτες θα καταφέρουν να ξεφορτωθούν μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους 200 δισ. ευρώ. Ωστόσο η S&P είχε προειδοποιήσει στις 2 Φεβρουαρίου ότι το πρόγραμμα αν και κινείται στη σωστή κατεύθυνση δεν επαρκεί από μόνο του ώστε οι ιταλικές τράπεζες να μειώσουν δραστικά το ύψος των μη εξυπηρετούμενων δανείων τους.
Το σφυροκόπημα των ιταλικών τραπεζών έχει αρχίσει να προκαλεί εκνευρισμό στη Ρώμη, με τον Ιταλό πρωθυπουργό να δηλώνει το βράδυ της Τετάρτης ότι οι ιταλικές τράπεζες βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με ορισμένες ευρωπαϊκές. «Ανησυχώ πολύ περισσότερο για άλλες τράπεζες σε άλλες χώρες που θεωρητικά είναι ισχυρότερες από την Ιταλία», είπε ο κ. Ρέντσι, αναφέροντας συγκεκριμένα τη Γερμανία, της οποίας η μεγαλύτερη τράπεζα, η Deutsche Bank, έχει χάσει περίπου το 40% της κεφαλαιοποίησής της από την αρχή του χρόνου και έχει βρεθεί στο επίκεντρο της αναταραχής στον τραπεζικό τομέα από την αρχή της εβδομάδας. Στο ζήτημα του κανόνα bail in, ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Πάντοαν άλλαξε χθες τελείως άποψη, υποστηρίζοντας ότι δεν υπάρχει σύνδεση μεταξύ του νέου κανονισμού και της μεγάλης πτώσης των ευρωπαϊκών τραπεζικών μετοχών. Παρ’ όλα αυτά ζήτησε σταδιακή εφαρμογή του κανονισμού, χωρίς να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες. Στο παρελθόν ο κ. Πάντοαν είχε περιγράψει τον κανονισμό bail in ως κανονισμό «που αυξάνει την αστάθεια αντί της σταθερότητας».