Νομίζω πως αυτές οι προεδρικές εκλογές έχουν κάτι παράδοξο, για πολλούς λόγους. Εάν μου έδιναν μία κόλλα χαρτί να γράψω τις τρεις σημαντικότερες πηγές δύναμης των ΗΠΑ, θα απαντούσα πως είναι «η φιλοσοφία του επιχειρείν», «η ηθική του πλουραλισμού και της περιεκτικής δημοκρατίας» και «η ποιότητα των κρατικών θεσμών». Μέχρι σήμερα σε όλη την προεκλογική εκστρατεία ακούω τους υποψηφίους να απορρίπτουν όλα τα παραπάνω. Ο Ντόναλντ Τραμπ βάλλει κατά του πλουραλισμού, ο Μπέρνι Σάντερς τρέφει μηδενικό ενδιαφέρον για την επιχειρηματικότητα και διατείνεται πως οι τράπεζες, οι οποίες παρέχουν κεφάλαιο σε όσους αναλαμβάνουν επενδυτικούς κινδύνους, είναι εμπλεγμένες σε απάτες. Ο δε Τεντ Κρουζ αναφέρεται στην κυβέρνησή μας με τον ίδιο τρόπο που το κάνει ο πολέμιος των φόρων Γκρόβερ Νόρκουιστ. Ο τελευταίος προτείνει «να συρρικνώσουμε το κράτος, στο μέγεθος εκείνο το οποίο θα μπορούσα να το σύρω στο μπάνιο και να το ρίξω να πνιγεί στην μπανιέρα». Δεν θυμάμαι άλλες εκλογές, στις οποίες οι πυλώνες της δύναμης της Αμερικής να δέχονται τέτοια επίθεση και να επιχαίρουν γι’ αυτό συχνά οι νέοι άνθρωποι.
Το περίφημο καπέλο του Τραμπ λέει «να κάνουμε και πάλι την Αμερική μεγάλη». Δεν μπορείς όμως να το κάνεις αυτό, εάν το μήνυμά σου σε Λατινοαμερικανούς και μουσουλμάνους είναι το «Φύγετε ή μείνετε μακριά». Είναι εξοργιστικό ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τα σύνορά μας, αλλά τόσο οι Δημοκρατικοί όσο και οι Ρεπουμπλικανοί φέρουν ευθύνη για την κατάσταση, επειδή οι πρώτοι διακρίνουν νέους ψηφοφόρους μεταξύ των μεταναστών και οι δεύτεροι τους θεωρούν φθηνό εργατικό δυναμικό. Ωστόσο, μπορούμε να διορθώσουμε το θέμα των συνόρων, χωρίς να μεταμορφώσουμε κάθε Λατινοαμερικανό σε βιαστή και κάθε μουσουλμάνο σε τρομοκράτη. Αυτό που έχουμε στις ΗΠΑ είναι τόσο καταπληκτικό: μία πλουραλιστική κοινωνία με πλουραλισμό και περιεκτική δημοκρατία. Η Συρία και το Ιράκ είναι πλουραλιστικές κοινωνίες χωρίς πλουραλισμό και μπορούν να διοικηθούν μόνο με σιδερένια γροθιά. Υπενθυμίζω πως δύο φορές εκλέξαμε έναν έγχρωμο στην προεδρία με παππού μουσουλμάνο, ο οποίος νίκησε μία γυναίκα, και είχε ως αντίπαλό του έναν Μορμόνο. Αυτή είναι πηγή δύναμης και μαγνήτης για τα μεγαλύτερα ταλέντα του κόσμου.
Ο κ. Σάντερς, πάλι, μου φαίνεται ένας καλόψυχος άνθρωπος και έχει δίκιο ότι οι υπερβολές της Γουόλ Στριτ συνέβαλαν στην καταβύθιση της οικονομίας το 2008. Ωστόσο, χάρις στη νομοθεσία Ντοντ-Φρανκ για τη μεταρρύθμιση της Γουόλ Στριτ και τη Νομοθετική Πράξη Προστασίας Καταναλωτή, κάτι ανάλογο δεν μπορεί εύκολα να ξανασυμβεί. Θα θεωρούσα πιο σοβαρή την προσέγγιση Σάντερς, εάν έπαυε να θορυβεί για τη διάσπαση των τραπεζικών κολοσσών και πρότεινε να δοθεί πνοή ζωής σε αυτό, που όντως μετράει για τη δημιουργία θέσεων εργασίας: τη στήριξη και τροφοδότηση ακόμα περισσότερων επιχειρηματιών και νεοφυών επιχειρήσεων ειδικά. Ουδέποτε έχω ακούσει τον κ. Σάντερς να αναφέρεται στο από πού προέρχονται οι υπάλληλοι. Λοιπόν, προέρχονται από εργοδότες που αναλαμβάνουν ρίσκο, από ανθρώπους έτοιμους να επωμιστούν δεύτερο στεγαστικό δάνειο για να ξεκινήσουν μια επιχείρηση. Εάν επιθυμείς περισσότερους εργαζόμενους, χρειάζεσαι περισσότερους εργδότες και όχι μόνον κρατικά κονδύλια. Σε έκθεση για την επιχειρηματικότητα και την απασχόληση της μεσαίας τάξης του Πανεπιστημίου της Βιρτζίνιας, αναφέρεται ότι η θεμελιώδης ταυτότητα της Αμερικής είναι η επιχειρηματικότητα, η οποία ως έννοια εδραιώθηκε από τους ιδρυτές του κράτους και έλαβε σάρκα και οστά στον Χένρι Φορντ. Με λίγα λόγια, οι ΗΠΑ δεν έγιναν η πλουσιότερη χώρα του κόσμου, εφαρμόζοντας τα διδάγματα του σοσιαλισμού ούτε η ισχυρότερη, υπονομεύοντας τους κρατικούς θεσμούς, ή εκείνη με τα περισσότερα ταλέντα, αναζωπυρώνοντας τον φόβο για τους μετανάστες. Εφθασε ώς εδώ, ακολουθώντας το ρητό «E pluribus unum», δηλαδή «ένας από τους πολλούς».