Mπορεί η κυβέρνηση να βοηθήσει τους οπαδούς του Ντόναλντ Τραμπ; Το πολιτικό σύστημα έχει αιφνιδιαστεί από την εξέγερση της εργατικής τάξης των λευκών Αμερικανών, οι οποίοι έχουν βρει καταφύγιο στην υποψηφιότητα του κ. Τραμπ. Αυτοί οι ψηφοφόροι βρίσκονται στη λάθος πλευρά της παγκοσμιοποίησης και της τεχνολογικής καινοτομίας. Δεν νιώθουν οικεία στις ΗΠΑ των πολλών εθνικοτήτων. Εχουν ασπαστεί μια απλή πρόταση για τη βελτίωση της ζωής τους. Να κτιστούν τοίχοι για να μην περνούν ούτε εισαγωγές, ούτε άνθρωποι που υποτίθεται πως τους έχουν στερήσει την ευημερία τους.
Η εφαρμογή μιας τέτοιας στρατηγικής θα οδηγούσε σε καταστροφή επικών διαστάσεων για την παγκόσμια οικονομία. Οπως είπε ο Λόρενς Σάμερς, υπουργός Οικονομικών επί κυβέρνησης Κλίντον και πρώην οικονομικός σύμβουλος του νυν προέδρου Ομπάμα, «μόνο και μόνο η πιθανότητα του Τραμπ να κερδίσει τις προεδρικές εκλογές είναι επικίνδυνη». Δεν είναι προφανές πώς θα μπορούσε κανείς να επαναφέρει τις ΗΠΑ που νοσταλγούν οι οπαδοί του κ. Τράμπ. Η διαφορετικότητα των κατοίκων των ΗΠΑ δεν μπορεί να ανατραπεί ακόμη και εάν ανεγερθούν τα πιο ψηλά σύνορα στο νότιο τμήμα της χώρας.
Αυτή η οικονομική δυσαρέσκεια έχει τροφοδοτηθεί από την αναντιστοιχία ανάμεσα στις ΗΠΑ του παρελθόντος, οπότε υπήρχε πληθώρα θέσεων χειρωνακτικής εργασίας, οι οποίες υπόσχονταν ένα αξιοπρεπές βιοτικό επίπεδο, και του παρόντος, που η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σκληρή για όλους. «Δεν είναι ακόμη βέβαιο ποια μέτρα θα πρέπει να ληφθούν για κάποιον που προσδοκά μια αύξηση των ετήσιων εισοδημάτων του από 50.000 έως 80.000 δολάρια», σχολιάζει ο Λόρενς Κατς, οικονομολόγος του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ. Οι υπεύθυνοι για τη χάραξη οικονομικής πολιτικής πασχίζουν να βρουν λύσεις σε μια οικονομία που δεν έχει τη δυνατότητα να προσφέρει αξιοπρεπείς θέσεις εργασίας.
Εχει πια απομυθοποιηθεί η καθιερωμένη υπόσχεση πως μια ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης θα οδηγήσει αυτόματα σε νέες θέσεις εργασίας.
Μια μακροπρόθεσμη στρατηγική για τη λύση του προβλήματος θα πρέπει να ενσωματώνει τη βελτίωση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της χώρας. Η συνήθης συνταγή για την αναβάθμιση του εκπαιδευτικού συστήματος στις ΗΠΑ δεν είναι αποδεκτή από τους εργαζομένους ως λύση. Στη Σίλικον Βάλεϊ, τη Μέκκα της τεχνολογίας στις ΗΠΑ, προτείνονται λύσεις που παρακάμπτουν την αγορά εργασίας.
Προτείνουν λύσεις για την καθιέρωση βασικού μισθού σε παγκόσμια κλίμακα που θα χρηματοδοτείται από τη φορολόγηση των πλούσιων καπιταλιστών όσο μια ελίτ προγραμματιστών πληροφοριακών συστημάτων θα εξασφαλίζει την άρτια απόδοση των ρομπότ. Ετσι θα καλύπτονται οι βασικές ανάγκες των ανθρώπων χωρίς να απαιτείται εργασία.
Αλλά προτού καταφύγουμε σε έναν κόσμο επιστημονικής φαντασίας, θα πρέπει να εξετάσει κανείς τις πολιτικές που θα μπορούσαν να βελτιώσουν την απασχόληση για τους περισσότερους Αμερικανούς εργάτες. Αν και η συνολική εικόνα της αγοράς εργασίας των ΗΠΑ είναι θετική, με την ανεργία να κυμαίνεται σε αρκετά χαμηλότερα επίπεδα από άλλα κράτη του ανεπτυγμένου κόσμου, το ποσοστό απασχόλησης για εκείνους που βρίσκονται στην ακμή του ενεργού βίου τους ακολουθεί πτωτική πορεία την τελευταία 15ετία. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, οι ΗΠΑ έχουν ένα «στρατό» από χαμηλόμισθους εργαζόμενους. Το ένα τέταρτο των εργαζομένων κερδίζει λιγότερα από τα δύο τρίτα του μέσου μισθού στις ΗΠΑ.
Οι Αμερικανοί έχουν πληγεί, επίσης, από το μεγάλο χάσμα στους μισθούς και την ακόμα μεγαλύτερη αδράνεια στις μισθολογικές αυξήσεις. Οι εργαζόμενοι που ξεκινούν την καριέρα τους με πολύ χαμηλούς μισθούς μένουν παγιδευμένοι με αυτούς για μεγάλο χρονικό διάστημα. Κίνητρα θα μπορούσαν να δοθούν στους εργοδότες προκειμένου να προσφέρουν εργασία στους προβληματικές ομάδες του πληθυσμού, συμπεριλαμβανομένων των μακροπρόθεσμα ανέργων. Το κράτος, επίσης, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ύστατος εργοδότης. Ερευνα της Σουζάν Μέτλερ και της Τζουλιάνα Κοχ του Πανεπιστημίου Κορνέλ καταλήγει στο συμπέρασμα πως πολλοί Αμερικανοί που αρνούνται ότι έχουν επωφεληθεί από τα κοινωνικά προγράμματα του κράτους, τελικά αποκόμισαν περισσότερα. Τέλος, η ενίσχυση της συλλογικής διαπραγματευτικής δυνατότητας των εργαζομένων, που είναι αρκετά αποδυναμωμένη σε σύγκριση με τον υπόλοιπο ανεπτυγμένο κόσμο, μπορεί να εξασφάλιζε πιο απτά αποτελέσματα για την εργατική τάξη των ΗΠΑ.