Στις δημοσιονομικές προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπίσει η κυβέρνηση μειοψηφίας των Σοσιαλιστών, σε ένα περιβάλλον μετριοπαθούς ανάπτυξης, απέδωσε ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch την υποβάθμιση της προοπτικής της οικονομίας από «θετική» σε «σταθερή» στις αρχές Μαρτίου. Ο οίκος, παρόλα αυτά, διαβλέπει σταδιακή αύξηση της κατανάλωσης από περαιτέρω μείωση της ανεργίας, υποχώρηση του κόστους ενέργειας και δημοσιονομικά οφέλη για τα χαμηλότερα εισοδήματα, όπως αναφέρεται στην έκθεση. Βέβαια, προσθέτει η Fitch, είναι αμφίβολο εάν αυτά τα δημοσιονομικά κίνητρα, όπως είναι η μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας στην εστίαση, καταφέρουν να αντισταθμίσουν τις όποιες επιπτώσεις από την εξασθένηση του οικονομικού περιβάλλοντος στο εξωτερικό και τη βραδεία αύξηση των επενδύσεων.
Λιγότερη λιτότητα
Η κυβέρνηση της Πορτογαλίας με την κοινοβουλευτική στήριξη των υπολοίπων κομμάτων της Αριστεράς –των Σοσιαλιστών και του Αριστερού Μπλοκ– πέρασε στον προϋπολογισμό του 2016 μέτρα για μείωση της λιτότητας των προηγούμενων ετών. Η επιλογή αυτή θέτει τη χώρα σε τροχιά σύγκρουσης με την Κομισιόν που ανησυχεί πως η Λισσαβώνα παρεκκλίνει δραματικά από τους δημοσιονομικούς στόχους της. Από την πλευρά της, η Fitch θεωρεί πως δεν είναι εφικτή η υλοποίηση του προϋπολογισμού για το 2016, καταλήγοντας πως το δημοσιονομικό έλλειμμα θα φθάσει το 2,8% αντί του 2,2% που αναμένει η κυβέρνηση. «Υπάρχει αρκετή αβεβαιότητα για τον τρόπο που θα καταφέρει η κυβέρνηση να χρηματοδοτήσει αυτό το δημοσιονομικό κενό» που προκύπτει από την κατάργηση μέτρων λιτότητας, αναφέρει η Fitch.
Mε τον προϋπολογισμό του 2016, η κυβέρνηση επιδιώκει τη σταδιακή αποκατάσταση των μισθών του Δημοσίου στα προ κρίσης επίπεδα, ενώ περιλαμβάνει αύξηση του κατώτατου μισθού και μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας στο 13% από το 23% στην εστίαση. Παράλληλα, όμως, το οικονομικό επιτελείο αναγκάστηκε να συμπεριλάβει μέτρα για πρόσθετα έσοδα 900 εκατ. ευρώ, τα οποία εξασφαλίζει ως επί το πλείστον από έμμεσους φόρους.
Αναλυτές που ερωτήθηκαν από το πρακτορείο Bloomberg αμφιβάλλουν για το εάν θα καταφέρει η πορτογαλική κυβέρνηση να επιτύχει ρυθμό ανάπτυξης 1,8%, όπως εκτιμάται στον επίμαχο προϋπολογισμό του 2016, διαβλέποντας πως η οικονομική δραστηριότητα θα επεκταθεί κατά μόνον 1,5%. Η Fitch εκτιμά ότι η οικονομική δραστηριότητα στην Πορτογαλία θα ενισχυθεί περισσότερο, κατά 1,6% το 2016, αλλά κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τυχόν χαμηλότερες επιδόσεις της οικονομίας λόγω της πολιτικής αβεβαιότητας.
Καταναλωτικές δαπάνες
Πηγή ανησυχίας είναι εάν η αντιστροφή της πολιτικής περικοπών των αποδοχών θα κάνει τα υπερχρεωμένα πορτογαλικά νοικοκυριά να αυξήσουν τις καταναλωτικές δαπάνες τους. Σύμφωνα με τη Fitch, οι έστω και μετριοπαθείς ρυθμοί ανάπτυξης θα επιτευχθούν από την αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης. Θετικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσουν οι εξαγωγές, με τον οίκο να τονίζει πως η χώρα πέτυχε ετήσιο πλεόνασμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το 2015 για τρίτο συναπτό έτος, «ένα ανεπανάληπτο ρεκόρ κατά τη διάρκεια της τελευταίας 40ετίας». Το 2016-17, η Fitch προβλέπει πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών στο 0,7%.
Ολα τα παραπάνω, καθιστούν δύσκολη τη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο 2,2% του ΑΕΠ, με την Πορτογαλία να παραμένει και αυτή την άνοιξη σε διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος (EDP), επισημαίνει ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης. Υπενθυμίζει δε ότι μέχρι τα τέλη του 2015, το δημοσιονομικό έλλειμμα ξεπερνούσε το 3% του ΑΕΠ ακόμη και εάν δεν ληφθεί υπόψη το έκτακτο κόστος που επιβαρύνθηκε το Δημόσιο με 2,2 δισ. ευρώ για τη διάσωση της Banif. Εάν ενσωματωθεί αυτό το πακέτο διάσωσης το έλλειμμα της Πορτογαλίας το 2015 έφθασε το 4,3% του ΑΕΠ αντί του 2,7% που αναμενόταν. Η Fitch εκτιμά πως το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα φθάσει το 122% του ΑΕΠ μέχρι το 2020 αντί εκτίμησης για 117,5% που είχε διαμορφωθεί τον Μάρτιο του 2015.