Σκληρή κριτική άσκησε χθες ο Αμερικανός πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα, για μία ακόμη φορά, στα «νομικά παράθυρα» που διευκολύνουν τους αμερικανικούς κολοσσούς να μην πληρώνουν τους φόρους που τους αναλογούν στη χώρα, ενώ νέοι κανόνες του υπουργείου Οικονομικών μπορεί να οδηγήσουν στη ματαίωση της εξαγοράς της φαρμακοβιομηχανίας Allergan από την ανταγωνίστρια Pfizer, αντί 160 δισ. δολαρίων. Μάλιστα, αποκλειστικές πληροφορίες του Reuters αποκάλυψαν πως η Pfizer είναι πολύ κοντά στο να ματαιώσει τη συμφωνία.
Η συμφωνία μεταξύ Pfizer και Allergan, η οποία διατηρεί την έδρα της στην Ιρλανδία, θεωρείται μία από τις πιο κραυγαλέες περιπτώσεις φοροαποφυγής. Η Pfizer είχε ανακοινώσει τον Νοέμβριο, όταν επιτεύχθηκε η συμφωνία, πως προβλέπεται εξοικονόμηση κόστους της τάξεως των 2 δισ. δολαρίων. Το ζήτημα της φοροαποφυγής κατέχει υψηλή θέση στην ατζέντα των υποψηφίων, ενόψει των προεδρικών εκλογών στις ΗΠΑ τον επόμενο Νοέμβριο.
Η φοροαποφυγή έχει εξελιχθεί σε εκτεταμένη πρακτική πολυεθνικών ομίλων. Μεταφέρουν τη φορολογική τους έδρα σε χώρες με ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς, όπως η Ιρλανδία ή το Λουξεμβούργο, με αποτέλεσμα να χάνονται πολύτιμα έσοδα για το αμερικανικό δημόσιο. «Πολλά από αυτά τα νομικά παράθυρα λειτουργούν εις βάρος των νοικοκυριών της μεσαίας τάξης», δήλωσε ο κ. Ομπάμα σε συνέντευξη Τύπου στον Λευκό Οίκο, προσθέτοντας πως οι εταιρείες αυτές «εκμεταλλεύονται το σύστημα». Υπολογίζεται πως πολυεθνικές όπως η Apple, η Google και η Microsoft, με φορολογική κατοικία εκτός των ΗΠΑ, αποφεύγουν φόρους περίπου 90 δισ. δολαρίων σε ετήσια βάση, σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση της οργάνωσης «Πολίτες για τη Φορολογική Δικαιοσύνη» («Citizens for Tax Justice»).
Σύμφωνα με τους νέους κανόνες του υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, το οποίο εδώ και καιρό προσπαθεί να καταπολεμήσει με αποτελεσματικό τρόπο τη φοροαποφυγή των αμερικανικών κολοσσών, τίθενται υπό αμφισβήτηση όχι μόνον η συμφωνία της Pfizer με την Allergan, η οποία παράγει το φάρμακο Βotox, αλλά και άλλες συμφωνίες. Μία από αυτές είναι η συγχώνευση 16,5 δισ. δολαρίων της Johnson Controls με την Tyco International, η οποία επίσης διατηρεί την έδρα της στην Ιρλανδία.
Βέβαια, ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Τζακ Λιου, του κυβερνώντος κόμματος των Δημοκρατικών, τόνισε πως οι νέοι κανόνες θα δυσχεράνουν τη μεταφορά της φορολογικής κατοικίας των εταιρειών σε χώρες όπου συνάπτονται ευνοϊκές φορολογικές συμφωνίες. Ομως μόνον η ψήφιση νομοθεσίας από το Κογκρέσο, το οποίο ελέγχεται από τους Ρεπουμπλικανούς, θα έλυνε αποτελεσματικά το ζήτημα.
Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ έθεσε, ουσιαστικά, στο στόχαστρο την εξής τακτική: μονάδες αμερικανικών εταιρειών προχωρούν σε συσσωρευμένη έκδοση ομολόγων και έπειτα μεταφέρουν τα κέρδη τους, υπό τη μορφή πληρωμών τόκων, στην «έδρα» τους στο εξωτερικό. Μεταξύ των νέων κανόνων περιλαμβάνεται ο περιορισμός στην έκδοση ομολόγων από θυγατρική στις ΗΠΑ, που δεν θα αφορά σε επενδύσεις εντός συνόρων της χώρας.
Οι Pfizer και Allergan είχαν προβλέψει μια αλλαγή στο ρυθμιστικό πλαίσιο των ΗΠΑ, θέτοντας όρο στη συμφωνία του Νοεμβρίου για ακύρωσή της, εάν η συνδυασμένη εταιρεία αντιμετωπιζόταν ως αμερικανική για φορολογικούς λόγους. Αναλυτικότερα, εάν μία από τις δύο πλευρές επιλέξει να αποσυρθεί από τη συμφωνία, θα πρέπει να πληρώσει στην άλλη εταιρεία 400 εκατ. δολάρια για τις δαπάνες που επωμίσθηκε. «Το ζήτημα δεν είναι εάν εγκρίνει ή εάν απορρίψει η Allergan τη συμφωνία, ή εάν το υπουργείο Οικονομικών υπερβαίνει τις αρμοδιότητές του. Eίναι εάν η Pfizer θεωρήσει πως οι νέοι κανόνες είναι σοβαρός λόγος για να μην ολοκληρώσει την εξαγορά», σχολίασε ο Αμερ Ραφάτ, αναλυτής της Evercore, σε σχετικό σημείωμα.