Κοινή «μαύρη λίστα» με φορολογικούς παραδείσους και κυρώσεις εις βάρος τους σχεδιάζουν οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Ε.Ε.) με σκοπό την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής από εταιρείες και εύπορους ιδιώτες, σύμφωνα με προσχέδιο της Κομισιόν. Σε συνάντηση που είναι δρομολογημένη για την επόμενη Τετάρτη, οι υπουργοί Οικονομικών των 28 κρατών-μελών αναμένεται να συμφωνήσουν στη «μαύρη λίστα» των φορολογικών παραδείσων που εκτιμάται πως θα έχει ολοκληρωθεί μέχρι τον Σεπτέμβριο. «Η λήψη αποφασιστικών μέτρων (κυρώσεων) θα εξετασθεί σε ό,τι αφορά φορολογικά και μη ζητήματα», αναμένεται να τονίζεται στα συμπεράσματα του προσχεδίου ενόψει της συνάντησης την ερχόμενη εβδομάδα.
Ωστόσο, οι υπουργοί Οικονομικών δεν έχουν ακόμη συμφωνήσει για τον ορισμό του «φορολογικού παραδείσου», ενώ αρκετά κράτη-μέλη δεν έχουν ακόμη καμία δικαιοδοσία στις δικές τους «μαύρες λίστες». Παρ’ όλα αυτά και σύμφωνα με πληροφορίες, οι υπουργοί των 28 κρατών-μελών θεωρείται πως θα προτείνουν μια «μαύρη λίστα» με κριτήρια για τους φορολογικούς παραδείσους που θα είναι πιο αυστηρά από αυτά του ΟΟΣΑ. Πιθανώς να υπάρξουν κάποιες καθυστερήσεις λόγω επιφυλάξεων που εκφράστηκαν από τη Σουηδία, αλλά το ζήτημα αναμένεται να κλείσει αυτήν την Παρασκευή από αρμόδια επιτροπή της χώρας.
Σύμφωνα με την κυβερνητική οργάνωση Oxfam, οι αμερικανικοί επιχειρηματικοί κολοσσοί όπως η Apple, η Walmart και η General Electric έχουν διοχετεύσει σε φορολογικούς παραδείσους κεφάλαια περίπου 1,4 τρισ. δολάρια μέσω ενός «περίπλοκου και μυστηριώδους ιστού θυγατρικών». Σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή Τζέιμς Χένρι, από το Πανεπιστήμιο Κολούμπια της Νέας Υόρκης, 24 με 34 τρισ. δολάρια ήταν κρυμμένα σε υπεράκτιους λογαριασμούς, παγκοσμίως, στα τέλη του 2014.
Στις Βρυξέλλες, η επιτάχυνση των διαδικασιών αυτών συνδέεται με το σκάνδαλο των Panama Papers, το μεγαλύτερο οικονομικό σκάνδαλο με τη διαρροή 11,5 εκατ. αρχείων από την υπεράκτια νομική εταιρεία Mossack Finseca που εμπλέκει 12 ηγέτες κρατών από συνολικά 143 πολιτικά πρόσωπα. Στις 12 Μαΐου, η Βρετανία πραγματοποίησε διεθνές συνέδριο κατά τη διαφθοράς, όπου συμφωνήθηκε μεταξύ 29 χωρών η ανταλλαγή πληροφοριών για τους τελικούς δικαιούχους από τα μητρώα εταιρειών. Στις χώρες που υπέγραψαν τη συμφωνία περιλαμβάνονται οι φορολογικοί παράδεισοι των Νήσων Κέιμαν, Τζέρσεϊ, Βερμούδων, Νήσου του Μαν και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Οι ΗΠΑ δεν δέχτηκαν να υπογράψουν, προκαλώντας αντιδράσεις λόγω του ευνοϊκού φορολογικού καθεστώς που επικρατεί στη Νεβάδα, στο Ουαϊόμινγκ και στη Νότια Ντακότα.
Μια υλοποίηση της πρωτοβουλίας της Ε.Ε. για κοινή «μαύρη λίστα» με φορολογικούς παραδείσους και την επιβολή εναρμονισμένων κυρώσεων θα μπορούσε να αποτελέσει δυναμική παρέμβαση με απτά αποτελέσματα.
Εν τούτοις, είναι ένα κρίσιμο ζήτημα που απαιτεί τη διατήρηση λεπτών ισορροπιών. Παραδείγματος χάριν, το κόμμα Πράσινοι-Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο δήλωσε πως οι ΗΠΑ θα πρέπει να περιλαμβάνονται στη συγκεκριμένη λίστα των φορολογικών παραδείσων. Σε έρευνα με τίτλο «Ο ρόλος των ΗΠΑ ως φορολογικός παράδεισος – Επιπλοκές για την Ευρώπη», το κόμμα των Πρασίνων και της Ευρωπαϊκής Ελεύθερης Συμμαχίας υποστηρίζει πως οι ΗΠΑ δεν έχουν λάβει επαρκή μέτρα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα της διαφάνειας στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των εταιρειών και την πρόσβαση των φορολογικών αρχών σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Το 2015, σύμφωνα με τον διεθνή Δείκτη Χρηματοπιστωτικής Αδιαφάνειας του ανεξάρτητου οργανισμού Δίκτυο Φορολογικής Δικαιοσύνης, η Ελβετία παραμένει ο υπ’ αριθμόν 1 φορολογικός παράδεισος. Ακολουθούν το Χονγκ Κονγκ και οι ΗΠΑ στη δεύτερη και τρίτη θέση, αντίστοιχα. Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ έχουν ασκήσει δριμεία κριτική και πίεση σε κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διευκολύνουν τη φοροαποφυγή, όπως η Ιρλανδία και η Ολλανδία.