Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο πρόεδρος Ολάντ υποσχέθηκε αύξηση του φορολογικού συντελεστή για τους φορολογούμενους στη Γαλλία με πολύ υψηλά εισοδήματα. Μερικούς μήνες μετά την εκλογή του, τον Σεπτέμβριο του 2012, ανακοινώθηκε η επιβολή του υπερ-φόρου (supertax): φορολογικός συντελεστής 75% για εισοδήματα άνω του 1 εκατ. ευρώ. Τον Δεκέμβριο του 2012, απόφαση του ανωτάτου δικαστηρίου οδήγησε την κυβέρνηση στη μείωση του φορολογικού συντελεστή για τις εταιρείες από το 75% στο 50%.
Πριν από την επιβολή του φόρου αυτού οι εκτιμήσεις ανέφεραν ότι η αύξηση του φορολογικού συντελεστή θα οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων κατά 30 δισ. ευρώ. Τελικά η εκτίμηση είναι ότι τα έσοδα από αυτόν τον φόρο ήταν μόνο 16 δισ. αλλά η επίπτωσή του στη γενική οικονομική δραστηριότητα (ανάπτυξη και απασχόληση) δεν ήταν θετική. Ο υπερ-φόρος (supertax) αυτός αποσύρθηκε στο τέλος του 2014 ως αναποτελεσματικός, με τον πρωθυπουργό της Γαλλίας να δηλώνει ότι «ο πάρα πολύ υψηλός φόρος σκοτώνει τον φόρο». Ο υψηλότερος συντελεστής επέστρεψε στο 45%.
Δύο σημεία αξίζουν περισσότερης ανάλυσης. Το πρώτο αφορά στην αποτυχία όλων των στατιστικών εκτιμήσεων που έγιναν πριν από την επιβολή του φόρου, που θεωρούσαν ότι τα έσοδα θα αυξηθούν. Οι τελευταίες δεν λαμβάνουν υπόψη τη δυναμική επίπτωση που θα έχει μία αύξηση της φορολογίας πέρα από κάποιο όριο στην 1) προσφορά εργασίας, 2) στις επενδύσεις και 3) στο κίνητρο που δημιουργείται τόσο στους φορολογουμένους όσο και στις επιχειρήσεις να μετακινηθούν σε χώρα με χαμηλότερη φορολογία. Υπερβολική αύξηση της φορολογίας συνεπάγεται σημαντικό αντικίνητρο για εργασία. Σε μία οικονομία με μεγάλο ποσοστό αυτοαπασχόλησης και φοροδιαφυγής (όπως η ελληνική), η αύξηση της φορολογίας είναι απίθανο να οδηγήσει σε αύξηση των εσόδων και να μην επηρεάσει αρνητικά την απασχόληση. Στην περίπτωση της Γαλλίας, πολλοί Γάλλοι μετακόμισαν στο Λονδίνο για να αποφύγουν την επιπλέον φορολογία.
Το δεύτερο έχει να κάνει με την καμπύλη του Λάφερ (Laffer curve), η οποία περιγράφει τη σχέση μεταξύ των κυβερνητικών εσόδων και των φορολογικών συντελεστών. Η σχέση αυτή προσεγγίζεται θεωρητικά με ένα ανάστροφο U. Αυτό σημαίνει ότι αύξηση εσόδων από αύξηση συντελεστών είναι εφικτή μέχρι κάποιο σημείο. Οταν ο φορολογικός συντελεστής υπερβεί μία κριτική τιμή τα έσοδα μειώνονται (αντί να αυξάνονται).
Σχετικές έρευνες αλλά και η εμπειρία της Γαλλίας επιβεβαιώνουν ότι η αύξηση φορολογικού συντελεστή δεν οδηγεί πάντα σε περισσότερα έσοδα.
* Ο κ. Θεόδωρος Παναγιωτίδης είναι επίκουρος καθηγητής στο Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.