Οι αγορές προετοιμάζονται για παρατεταμένη περίοδο αβεβαιότητας μετά το δημοψήφισμα για το Brexit, καθώς έχει αρχίσει να γίνεται λόγος για ανάλογες πρωτοβουλίες και σε άλλες γωνιές της Ευρώπης, με το κόμμα του Εθνικού Μετώπου στη Γαλλία να προτείνει Frexit. Σε ένα περιβάλλον δε υποτονικής ανάπτυξης, το διαζύγιο Βρετανίας και Ε.Ε. δεν προμηνύεται σύντομο, θέτοντας ενδεχομένως σε νέα δοκιμασία τις αντοχές των επενδυτών και των επιχειρήσεων.
Μερίδα οικονομικών παρατηρητών μίλησαν για σταθεροποίηση των αγορών την περασμένη εβδομάδα, αφού είχε περάσει η θύελλα των δύο πρώτων συνεδριάσεων μετά το δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου, όπου οι Βρετανοί αποφάσισαν τελικά την αποχώρησή τους από την Ευρωπαϊκή Ενωση.
Εντούτοις, η ανάκαμψη των αγορών δεν ήταν αρκετή για να αναπληρώσει τις απώλειες των 3 τρισ. δολαρίων που σημειώθηκαν το κρίσιμο διήμερο μετά το δημοψήφισμα για το Brexit. Σε γενικές γραμμές, οι μετοχές στα διεθνή χρηματιστήρια υπέστησαν πτώση 0,8% καθ’ όλη τη διάρκεια του προηγούμενου μηνός. Ο χρυσός, ένα διαχρονικό επενδυτικό «καταφύγιο», παρουσιάζει τη μεγαλύτερη μηνιαία άνοδο από τον Φεβρουάριο, οπότε κατέρρεαν οι αγορές της Κίνας.
Η νευρικότητα των επενδυτών για το Brexit επιβεβαιώθηκε μετά τα σχόλια του διοικητή της Τράπεζας της Αγγλίας Μαρκ Κάρνεϊ και του υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Οσμπορν στα τέλη εβδομάδας. Οι αποδόσεις των 10ετών βρετανικών ομολόγων υποχώρησαν σε νέο ιστορικό χαμηλό λόγω προβλέψεων για μείωση του βασικού επιτοκίου που πυροδοτήθηκαν, αφού ο κ. Κάρνεϊ είπε πως δεν θα διστάσει να στηρίξει την οικονομία. Στη δεύτερη ομιλία που έδωσε μετά το δημοψήφισμα, ο Βρετανός κεντρικός τραπεζίτης αναφέρθηκε στη λήψη μέτρων αυτό το καλοκαίρι για να διαφυλάξει τη σταθερότητα του εγχώριου χρηματοπιστωτικού συστήματος. Συνέστησε, επίσης, στην πολιτική ηγεσία να ξεκαθαρίσει την εμπορική σχέση της χώρας με την Ε.Ε.
Η στερλίνα, παράλληλα, διολίσθησε μέχρι το 1,3293 δολ. ύστερα από την προειδοποιητική βολή του υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Οσμπορν. Εχοντας κρατήσει χαμηλούς τόνους από την παραίτηση του πρωθυπουργού Ντέιβιντ Κάμερον, ο κ. Οσμπορν μίλησε την Παρασκευή 1η Ιουλίου για τα πρώτα σημάδια του «σοκ» που έχει υποστεί η βρετανική οικονομία από το δημοψήφισμα του Brexit. «Θα χρειαστεί να γίνει τεράστια εθνική προσπάθεια για να ξεπεραστεί η πρόκληση αυτή», προσέθεσε o υπουργός Οικονομικών.
Αρκετά πιο εμφατικός ήταν ο μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος. Ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου τόνισε πως με το Brexit η Βρετανία έχει πυροδοτήσει μια κρίση ανάλογη της χρηματοπιστωτικής κρίσης του 2007-08. «Οι συνθήκες καλλιεργούνταν σε πιο βραδείς ρυθμούς από πριν, αλλά το Brexit θα τις επιταχύνει. Θα ενισχύσει, κατά πάσα πιθανότητα, τις αντιπληθωριστικές τάσεις που προϋπήρχαν», είπε ο δισεκατομμυριούχος και προσέθεσε πως η Ευρώπη βρίσκεται σε αντιπληθωριστικό σπιράλ. Σε άρθρο του στην ιστοσελίδα Project Syndicate είχε, επίσης, γράψει πως υλοποιείται «το καταστροφικό σενάριο που πολλοί φοβούνταν, καθιστώντας πρακτικά μη αναστρέψιμη τη διάσπαση της Ε.Ε.»
Η αντίδραση των οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης ήταν σχεδόν αυτόματη. Η Standard & Poor’s υποβάθμισε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική βαθμολογία της Ευρωπαϊκής Ενωσης στο ΑΑ από το ΑΑ+ λίγες ημέρες μετά την υποβάθμιση της βρετανικής οικονομίας κατά δύο βαθμίδες στο ΑΑ. H Fitch, επίσης, αναθεώρησε προς τα κάτω την πιστοληπτική ικανότητα της Βρετανίας από το ΑΑ+ στο ΑΑ, με τη χώρα να χάνει πλέον το κύρος της ανώτατης βαθμολογίας του τριπλού Α.
Αν και είναι άγνωστο ακόμη το πώς θα εξελιχθούν οι οικονομικές συνθήκες στη Βρετανία και στην υπόλοιπη Ευρώπη, ο Νιρ Κάιζαρ του Bloomberg εστιάζει στις επιπτώσεις του δημοψηφίσματος για το Brexit στο δολάριο. Ο αρθρογράφος του αμερικανικού πρακτορείου τονίζει πως η αίγλη του δολαρίου ως επενδυτικού «καταφυγίου» θα αποδυναμώσει την κερδοφορία των αμερικανικών επιχειρήσεων που εξαρτώνται από τις εξαγωγές. «H άνοδος του δολαρίου, πιθανότατα, να αποτελέσει την αρχή των προβλημάτων», σχολιάζει.
Το 13% του αμερικανικού ΑΕΠ προέρχεται από τις εξαγωγές. Και δεν είναι σύμπτωση ότι ο δείκτης του δολαρίου έχει αναρριχηθεί 20% από τον Μάρτιο του 2014, ενώ τα κέρδη ανά μετοχή των εταιρειών στον δείκτη S&P 500 έχουν υποχωρήσει κατά 10% την ίδια περίοδο, τονίζει ο ίδιος. Σαφώς, η άνοδος του δολαρίου, του γιεν και του ελβετικού φράγκου, επειδή αποτελούν πόλο έλξης για τους επενδυτές, δεν διευκολύνει το έργο κεντρικών τραπεζών για την καταπολέμηση των αντιπληθωριστικών τάσεων στις οικονομίες τους.
Οσμπορν: Ο συνεπής
Ο υπ. Οικονομικών Τζορτζ Oσμπορν είναι ένας από τους ελάχιστους συνεπείς στους λόγους του πολιτικούς μετά το δημοψήφισμα. «H βρετανική οικονομία είναι όσο ισχυρή χρειάζεται για να αντεπεξέλθει στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε και παραμένει ανοικτή στις επιχειρήσεις», διευκρίνισε και προσέθεσε ότι θα χρειαστεί ένας προϋπολογισμός εκτάκτου ανάγκης με προβλέψεις υψηλότερων φόρων και περικοπές δαπανών – ό,τι είχε ήδη πει τις παραμονές του δημοψηφίσματος.
Σόρος: Σκληρή δοκιμασία
H απόφαση των Βρετανών να αποχωρήσουν από την Ε.E. πυροδοτεί μια κατάσταση ανάλογη της παγκόσμιας κρίσης του 2007-08, δήλωσε ο μεγαλοεπενδυτής Τζορτζ Σόρος την Πέμπτη ενώπιον του Ευρωκοινοβουλίου. «Οι συνθήκες καλλιεργούνται εδώ και καιρό σε βραδείς ρυθμούς, αλλά το Brexit επιταχύνει την κατάσταση». Ο κ. Σόρος τόνισε δε πως το τραπεζικό σύστημα της ηπειρωτικής Ευρώπης δεν έχει συνέλθει από το 2007-08 και σήμερα θα τεθεί «υπό σκληρή δοκιμασία».
Ολάντ: Ευκαιρία
Το Brexit αποτελεί ευκαιρία και πονοκέφαλο. Ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ, προσβλέποντας να προσελκύσει στο Παρίσι χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που θα εγκαταλείψουν το Λονδίνο λόγω Brexit, διεμήνυσε τα εξής: «Το Σίτι πλέον δεν είναι σε θέση να κάνει εκκαθαρίσεις σε ευρώ, οπότε τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. θα πρέπει να αναλάβουν τη διαδικασία αυτή». Ανάλογη δήλωση έκανε και ο διοικητής της Τράπεζας της Γαλλίας.