Σε ένα πιο κοινωνικό και ανθρώπινο προφίλ προσανατολίζεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) σε μια εποχή που τα πλεονεκτήματα της παγκοσμιοποίησης τίθενται υπό μεγάλη αμφισβήτηση από την κοινή γνώμη του ανεπτυγμένου κόσμου. Οπως τονίζεται στο σχετικό δημοσίευμα της εφημερίδας Financial Times, εάν οι επικριτές του ΔΝΤ θεωρούν πως η Ελλάδα είναι απεικόνιση της αποτυχίας του οικονομικού ορθολογισμού, τότε η απόφαση των Βρετανών να εγκαταλείψουν την Ε.Ε. στο δημοψήφισμα της 23ης Ιουνίου είναι η καταδίκη της παγκοσμιοποίησης.
Μέσα στην εβδομάδα, το ΔΝΤ κάνει συστάσεις σε τρία από τα ισχυρότερα μέλη του, οι οποίες λίγα χρόνια πριν θα θεωρούνταν επιεικώς εκτός περιεχομένου. Πρότεινε την αύξηση του βασικού μισθού στις ΗΠΑ για την αντιμετώπιση του χάσματος στα εισοδήματα. Συνέστησε στη Γαλλία την αποτελεσματικότερη κατανομή των επιδομάτων του Δημοσίου και μίλησε για ενθάρρυνση της συμμετοχής των Ιταλίδων στην αγορά εργασίας. Το ΔΝΤ επανεξετάζει το προφίλ του, όταν ο λαϊκισμός προς την άκρα δεξιά ή την άκρα αριστερά κερδίζουν έδαφος στον ανεπτυγμένο κόσμο ύστερα από την εφαρμογή επίπονων μέτρων λιτότητας στην Ευρώπη και την αμερικανική ύφεση που προκλήθηκε μετά τη χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-08. Στην πρώτη συνέντευξη που έδωσε μετά την έναρξη της δεύτερης 5ετούς θητείας της ως επικεφαλής του ΔΝΤ, η Κριστίν Λαγκάρντ είπε πως το Ταμείο πρέπει να εξετάσει «βαθύτερα» και «περισσότερο» θέματα όπως η εισοδηματική ανισότητα. «Οφείλουμε να είμαστε ενδελεχείς και πειθαρχημένοι. Θα διατυπώσουμε και δυσάρεστες συστάσεις στον κόσμο», σχολίασε η κ. Λαγκάρντ, προσθέτοντας πως «αλλά θα ήθελα το ΔΝΤ να έχει πιο ανθρώπινο πρόσωπο».
Μετά την εμπειρία του με την Ελλάδα, το ΔΝΤ δέχτηκε έντονη κριτική για την επιβολή μιας δυσβάσταχτα αυστηρής λιτότητας που δεν είχε αποτέλεσμα, με τη χώρα να οδηγείται σε τρίτο πακέτο διάσωσης. Πάνω σε αυτό το θέμα, η κ. Λαγκάρντ τόνισε πως «το ΔΝΤ έχει μετατραπεί πολύ βολικά σε αποδιοπομπαίο τράγο στην Ελλάδα», παρά το γεγονός ότι υποστηρίζει με σθένος την ελάφρυνση του ελληνικού χρέους στους Ευρωπαίους πιστωτές της χώρας». Η κ. Λαγκάνρτ τόνισε, επίσης, πως για να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη στην παγκοσμιοποίηση πρέπει να καταπολεμηθούν οι ανισότητες. Ολα αυτά τα χρόνια, το ΔΝΤ έχει συσχετιστεί με τη δημοσιονομική πειθαρχία και την οικονομία της αγοράς, παραβλέποντας τις όποιες κοινωνικές και πολιτικές συνέπειες. Εν τούτοις, το τμήμα μελετών του Ταμείου έχει τα τελευταία χρόνια δημοσιεύσει σειρά «προκλητικών» μελετών με αντικείμενο την ανισότητα μεταξύ των δυο φύλων, την εισοδηματική ανισότητα και το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Δυσπιστία
Πολιτικοί και οικονομικοί αναλυτές συστήνουν, ωστόσο, επιφύλαξη ως προς την πρόθεση του ΔΝΤ να αποκτήσει ένα πιο κοινωνικό και ανθρώπινο προφίλ. Σε άρθρο του Bretton Woods Project με τίτλο «Μπορεί η λεοπάρδαλη του ΔΝΤ να αλλάξει τις βούλες της;» τονίζεται πως η πρόθεση αλλαγής του ΔΝΤ σε ένα πιο ανθρώπινο και κοινωνικό προφίλ θα εξακριβωθεί εάν ενσωματώσει ανάλογους όρους στα δανειοδοτικά προγράμματα προς τις φτωχές χώρες.
Ενδεικτικό των τάσεων αυτών είναι πως το ΔΝΤ ξανανοίγει, σε έκθεση του Φεβρουαρίου, τη συζήτηση για την αποτελεσματικότητα της αυστηρής δημοσιονομικής πειθαρχίας για τη μείωση του δημόσιου χρέους. Τονίζεται, μάλιστα, πως «οι πολιτικές λιτότητας προκαλούν σημαντικές δαπάνες στα συστήματα πρόνοιας και πλήττουν τη ζήτηση». Τελευταία έχει πυροδοτηθεί διαμάχη για τη νεοφιλελεύθερη προσέγγιση του ΔΝΤ μεταξύ και των στελεχών του. Στο περιοδικό του Ταμείου, τρεις κορυφαίοι οικονομολόγοι του οργανισμού δημοσίευσαν άρθρο με τίτλο «Νεοφιλελευθερισμός: Υπερτιμημένος;» και προκάλεσαν διαμαρτυρίες από την «πτέρυγα» των οπαδών της οικονομίας της αγοράς.