Με το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, το 1945, η ιαπωνική οικονομία ήταν ολοκληρωτικά κατεστραμμένη και η χώρα υπό στρατιωτική κατοχή.
Η Ελλάδα σήμερα είναι μια χώρα με κατεστραμμένη την παραγωγική της οικονομία και με μειωμένη εθνική κυριαρχία λόγω του διεθνούς οικονομικού ελέγχου από τους δανειστές της. Η ιαπωνική οικονομία κατόρθωσε να ανορθωθεί από τα ερείπια και να αναπτυχθεί χωρίς κρατικές επιδοτήσεις, χωρίς απολύσεις εργαζομένων και χωρίς τη χρεοκοπία των μεγάλων επιχειρήσεών της.
Αυτή η επιτυχημένη αναγέννηση της οικονομίας οφείλεται στις κοινοπραξίες Keiretsu, που ήταν μέρος της ιαπωνικής επιχειρηματικής παράδοσης. Είναι η πραγματική δύναμη της ιαπωνικής οικονομίας στη μεταπολεμική περίοδο.
Μια κοινοπραξία Keiretsu χαρακτηρίζεται από μια οριζόντια και μια κάθετη οργανωτική δομή. Ενα παράδειγμα Keiretsu είναι η κοινοπραξία της Mitsubishi. Στην κορυφή του κεντρικού πυρήνα της οριζόντιας οργάνωσής του βρίσκεται η Τράπεζα Mitsubishi-Tokyo, η Mitsubishi Motors, η Mitsubishi Trust and Banking, η Meiji Mutual Life Insurance, και η Mitsubishi Shoji που είναι η εμπορική εταιρεία του Keiretsu.
Η κάθετη δομή του Keiretsu αποτελείται από πολυάριθμες εταιρείες όπως προμηθευτές και κατασκευαστές εξαρτημάτων, υπεργολάβοι παραγωγής, βιομηχανίες χάλυβα, βιομηχανίες παραγωγής πλαστικών και ηλεκτρονικών, κτλ. Χαρακτηριστικό των ιδιοκτησιακών σχέσεων όλων των εταιρειών του Keiretsu είναι η διασύνδεσή τους μέσω της αμοιβαίας ανταλλαγής μετοχών που έχει ως αποτέλεσμα τη στενή επιχειρηματική τους σχέση, συχνά σαν προμηθευτές η μία της άλλης.
Η Τράπεζα του Keiretsu κατέχει ένα μικρό ποσοστό από καθεμιά εταιρεία-μέλος και όλες οι εταιρείες-μέλη κατέχουν ένα ποσοστό των μετοχών της τράπεζας. Αυτό δομεί μια σχέση σύμπλεξης που επιτρέπει στην τράπεζα να ελέγχει τους εταιρικούς δανεισμούς, να ενδυναμώνει τις σχέσεις μεταξύ των εταιρειών-μελών, να ελέγχει και να παρακολουθεί τους πελάτες, και να βοηθά σε χρηματοοικονομικά προβλήματα.
Η ιαπωνική πρακτική των Keiretsu θα μπορούσε να συνδυαστεί με τον παραδοσιακό ελληνικό κοινοτισμό. Σε αυτή την κατεύθυνση δίνεται το ακόλουθο παράδειγμα πιθανής οργάνωσης των ελληνικού τύπου κοινοπραξιών Keiretsu, χωρίς κρατικές και ευρωπαϊκές επιδοτήσεις.
Μια μεγάλη κοινοπραξία θα μπορούσε να αναπτυχθεί γύρω από τα ελληνικά ναυπηγεία. Εκτός από τα ναυπηγεία, στον οριζόντιο οργανωτικό πυρήνα της κοινοπραξίας θα μπορεί να συμμετέχουν ελληνικές ναυτιλιακές εταιρείες, χαλυβουργίες, μηχανουργικές εταιρείες και η κοινοπρακτική τράπεζα που η κοινοπραξία θα δημιουργήσει. Ενας ασφαλιστικός οργανισμός επικουρικής ασφάλισης όλων των εργαζομένων μπορεί να ιδρυθεί.
Στην κάθετη οργανωτική δομή της κοινοπραξίας θα συμμετέχουν πολυάριθμες εταιρείες, ανεξαρτήτως μεγέθους, όπως εταιρείες χρωμάτων, σχεδιασμού και ανάπτυξης, μηχανουργία, εταιρείες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών, μηχανολογικού εξοπλισμού, ξενοδοχειακού εξοπλισμού, κτλ. Ολες αυτές οι εταιρείες θα συνδέονται μέσω ιδιοκτησιακής σύμπλεξης με κατοχή μετοχών η μία της άλλης. Οι εταιρείες της κάθετης δομής δεν θα συνεργάζονται αποκλειστικά με την κοινοπραξία, αλλά μπορούν να παράγουν και συναλλάσσονται και με τρίτους. Η κοινοπραξία θα μπορεί να επεκταθεί και σε άλλους τομείς κατασκευών και νέας επιχειρηματικότητας, όπως για παράδειγμα σιδηροδρομικό υλικό, μέσα μεταφοράς, κτλ. Ετσι θα δημιουργηθεί μια μεγάλη εταιρεία που θα έχει την ικανότητα παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας.
Στον αγροτικό τομέα το μικρό μέγεθος των εταιρειών είναι αρνητικό χαρακτηριστικό σε όλους τους τομείς αγροτικής παραγωγής και έχει ως αποτέλεσμα τη μειονεκτική θέση τους στην προσπάθεια πρόσβασης στα μεγάλα παγκόσμια δίκτυα διανομής αγροτικών προϊόντων και τροφίμων. Για παράδειγμα, θα μπορούσε να δημιουργηθεί μια κοινοπραξία παραγωγών ελαιολάδου στην Πελοπόννησο με brand name «Πελοποννησιακό Ελαιόλαδο». Θα συμμετέχουν οι παραγωγοί ελαιολάδου της Πελοποννήσου, συνεταιριστικά και ιδιωτικά ελαιοτριβεία. Μια συνεταιριστική – κοινοπρακτική τράπεζα και μία εταιρεία εμπορίας που θα ιδρυθούν θα βρίσκονται στον πυρήνα της οριζόντιας οργάνωσης της κοινοπραξίας.
Η Ελλάδα χρειάζεται ένα νέο, καινοτόμο, δυναμικό ελληνοκεντρικό σχέδιο οικονομικής οργάνωσης και ανάπτυξης που δεν θα βασίζεται στις κρατικές επιδοτήσεις και στο κράτος, αλλά στη συλλογική δυναμική της κοινωνίας και στην ελληνική επιχειρηματική ιδιοφυΐα. Το παρόν άρθρο δίνει την ιδέα.
*Ο κ. Χρίστος Θ. Γάλλης είναι διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Ελσίνκι, πρώην επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Hyogo της Ιαπωνίας, ερευνητής στο Ινστιτούτο Δασικών Ερευνών Θεσσαλονίκης.