Ενδιαφέρουσα τροπή παίρνει το ζήτημα του κατά πόσον είναι υποχρεωτικό, προτού δοθεί κρατική βοήθεια σε τράπεζες, να έχει προηγηθεί «κούρεμα» των πιστωτών τoυς. Χθες, το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης έκρινε ότι η οδηγία της Ε.Ε., με την οποία επιβάλλεται «κούρεμα» τουλάχιστον 8% πριν επιχειρηθεί διάσωση με κρατικό χρήμα, είναι μεν σύμφωνη με την ευρωπαϊκή νομοθεσία, αλλά έκρινε επίσης ότι το «κούρεμα» των πιστωτών των τραπεζών δεν είναι υποχρεωτικό και ότι δεν πρέπει να γίνεται αυτόματα. Η εξέλιξη είναι πολύ σημαντική για την ιταλική κυβέρνηση η οποία έχει αφήσει να εννοηθεί ότι θέλει να ανακεφαλαιοποιήσει τις τράπεζές της με 40 δισ. ευρώ, αλλά υποστηρίζει ότι δεν πρέπει να εφαρμοστεί η οδηγία περί «κουρέματος» επειδή θα προκληθεί αποσταθεροποίηση του τραπεζικού συστήματος.
Η απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης αφήνει πράγματι μεγάλα περιθώρια ερμηνείας στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία θα πρέπει να ισορροπήσει μεταξύ των γερμανικών πιέσεων για άτεγκτη εφαρμογή των κανόνων και της πιθανότητας αν επιβάλει «κούρεμα» των πιστωτών των ιταλικών τραπεζών να αποσταθεροποιήσει ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης και μαζί την κυβέρνηση Ρέντσι.
«Το Δικαστήριο θεωρεί ότι δεν είναι υποχρεωμένο ένα κράτος-μέλος να επιβάλει, στην περίπτωση τραπεζών που βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση, υποχρεωτικά τη μετατροπή ομολόγων χαμηλής εξασφάλισης σε μετοχές ή ουσιαστικά τη διαγραφή του κεφαλαίου αυτών των ομολόγων, προτού χορηγήσει κρατική βοήθεια», αναφέρεται στην απόφαση του ΔΕΕ. Η απόφαση αφορά προσφυγή επενδυτών σλοβενικής τράπεζας, των οποίων τα ομόλογα είχαν «κουρευθεί» κατά τη διαδικασία διάσωσης της τράπεζας. Σύμφωνα με την νέα οδηγία που τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του έτους, προτού δοθεί κρατική βοήθεια σε τράπεζα, θα πρέπει να έχει προηγηθεί η συμμετοχή των πιστωτών της τράπεζας στο κόστος της διάσωσης κατά τουλάχιστον 8%. Κινδυνεύουν να χάσουν τα χρήματά τους ακόμη και οι ανασφάλιστοι καταθέτες όπως φάνηκε στην περίπτωση της Κύπρου το 2013. Στόχος της ευρωπαϊκής οδηγίας είναι να προστατευθούν οι φορολογούμενοι από το κόστος της διάσωσης των τραπεζών, το οποίο ήταν μεγάλο την περίοδο της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008-2009. Ωστόσο, η χρονική συγκυρία κατά την οποία εφαρμόζεται η οδηγία θα μπορούσε να πει κανείς ότι δεν είναι η ευτυχέστερη. Ο ευρωπαϊκός τραπεζικός τομέας δεν έχει ακόμη ανακάμψει από το χτύπημα της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης, της κρίσης δημοσίου χρέους της Ευρωζώνης που ακολούθησε και της ύφεσης της οικονομίας της Ευρωζώνης το 2012-2013. Οι ιταλικές τράπεζες βρίσκονται σε ακόμη χειρότερη κατάσταση από τον μέσο όρο εξαιτίας της τριετούς ύφεσης της ιταλικής οικονομίας που τερματίστηκε πέρυσι και γενικότερα του πολύ χαμηλού ρυθμού ανάπτυξης που είχε η Ιταλία από το 2008 και μετά.
Μία από τις συνέπειες είναι να αυξηθούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των ιταλικών τραπεζών από το ποσό των 84 δισ. ευρώ το 2008 στο ποσό των 360 δισ. ευρώ στα τέλη του 2015. Η απόφαση του ΔΕΕ φάνηκε ότι ικανοποιεί την Κομισιόν, εκπρόσωπος της οποίας δήλωσε χθες ότι το δικαστήριο της αφήνει σημαντικά περιθώρια ώστε να εφαρμόσει την οδηγία περί bail in (συμμετοχής των πιστωτών στη διάσωση). «Το κράτος-μέλος και οι τράπεζες που θα γίνουν αποδέκτες της σχεδιαζόμενης κρατικής βοήθειας αναλαμβάνουν τον κίνδυνο ότι θα υπάρξει απόφαση της Κομισιόν σύμφωνα με την οποία η βοήθεια είναι ασύμβατη με την εσωτερική αγορά», έκρινε χθες το ΔΕΕ. Στα τέλη Ιουνίου, η Γερμανίδα καγκελάριος κ. Αγκελα Μέρκελ είχε απορρίψει το αίτημα της Ρώμης για αναστολή της υποχρέωσης για «κούρεμα» των τραπεζικών πιστωτών, ενώ ο κ. Σόιμπλε έχει προειδοποιήσει ότι το θέμα δεν πρέπει να συζητείται πριν δημοσιευθούν, στις 29 Ιουλίου, τα αποτελέσματα των πανευρωπαϊκών τραπεζικών δοκιμασιών αντοχής.