Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να αναβάλει για τον Σεπτέμβριο την απόφαση για επιβολή προστίμου σε Ισπανία και σε Πορτογαλία, επειδή δεν είχαν καταφέρει πέρυσι να μειώσουν το δημοσιονομικό τους έλλειμμα στον βαθμό που τους είχε ορίσει το Eurogroup. Η Κομισιόν καλείται να ισορροπήσει μεταξύ των συνεχών πιέσεων που δέχεται από το Βερολίνο να εφαρμόσει άτεγκτα τους ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς κανόνες και να διαψεύσει τον περιβόητο αφορισμό του πρώην προέδρου της Μάριο Πρόντι που είχε παρατηρήσει το 2002 ότι «το Σύμφωνο Σταθερότητας είναι ηλίθιο, διότι όλες οι αποφάσεις που λαμβάνονται στο πλαίσιό του είναι τόσο άκαμπτες». Η απειλή επιβολής προστίμου έχει προκαλέσει έντονη οργή και εκνευρισμό τόσο στην υπηρεσιακή κυβέρνηση Ραχόι στην Ισπανία όσο και στην κυβέρνηση Κόστα στην Πορτογαλία, οι οποίες θεωρούν ότι είναι άδικο να τιμωρηθούν έπειτα από χρόνια σκληρής λιτότητας και πολύ μεγάλης προσπάθειας να περιορίσουν το δημοσιονομικό τους έλλειμμα.
Η Κομισιόν θα πρέπει να καταθέσει πρόταση για την πιθανή επιβολή προστίμου σε Ισπανία και σε Πορτογαλία στην τελευταία συνεδρίαση του Κολεγίου των Επιτρόπων την ερχόμενη εβδομάδα. Ωστόσο, ο αντιπρόεδρος της Κομισιόν, Μάρος Σέφκοβιτς, δήλωσε στις αρχές της εβδομάδας ότι είναι πιθανό να αναβληθεί η λήψη της απόφασης για επιβολή προστίμου 0,2% του ΑΕΠ και «παγώματος» μεγάλου μέρους της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης προς τις δύο χώρες. Οι ευρωπαϊκοί κανόνες αναγκάζουν την Κομισιόν να ανακοινώσει αν θα επιβάλει το πρόστιμο μέχρι τις αρχές Αυγούστου, ωστόσο δεν προβλέπεται συγκεκριμένο χρονικό περιθώριο σχετικά με το «πάγωμα» των επιδοτήσεων. «Πιθανότατα θα πρέπει να ασχοληθούμε με αυτό μετά το καλοκαίρι», είχε δηλώσει την Τρίτη ο κ. Σέφκοβιτς, προσθέτοντας ότι ήταν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτό που ζήτησε από την Κομισιόν να υπάρξουν διαπραγματεύσεις πριν από τη λήψη απόφασης για «πάγωμα» των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Σε σχέση με την επιβολή προστίμου, ο κ. Σέφκοβιτς δήλωσε ότι η Κομισιόν δεν έχει ακόμη αποφασίσει, προσθέτοντας ότι θα μπορούσε να ανακοινώσει πρόστιμο και στη συνέχεια να το μειώσει ή να αναστείλει την εφαρμογή του. Τους προηγούμενους μήνες είχε κυκλοφορήσει σενάριο, σύμφωνα με το οποίο η Κομισιόν θα μπορούσε να επιβάλει συμβολικό πρόστιμο στις δύο χώρες για παραβίαση του κανόνα του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης.
Στο τελευταίο Eurogroup στις 12 Ιουλίου, οι υπουργοί της Ευρωζώνης είχαν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι «η Ισπανία και η Πορτογαλία δεν έχουν αναλάβει αποτελεσματική δράση ως απάντηση στις συστάσεις για (λήψη) μέτρων ώστε να διορθώσουν το υπερβολικό τους έλλειμμα». Με απλά λόγια, ότι οι κυβερνήσεις των δύο χωρών δεν κατάφεραν να μειώσουν το δημοσιονομικό τους έλλειμμα στον βαθμό που είχε αποφασίσει το Eurogroup. Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο πολύπλοκη. Η Ισπανία είχε καταφέρει να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα από το 5,9% του ΑΕΠ στα τέλη του 2014 στο 5,1% του ΑΕΠ στα τέλη του 2015, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Πρόκειται για πολύ μεγάλη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, τη στιγμή μάλιστα που είχαν προηγηθεί πολλά χρόνια λιτότητας και που η ανεργία ανερχόταν στα τέλη του 2015 στο 22,1%. Η τεράστια προσπάθεια, που έχουν καταβάλει η ισπανική κυβέρνηση και ο ισπανικός λαός, φαίνεται ακόμη σαφέστερα αν αναλογιστεί κανείς ότι η Ισπανία έχει καταφέρει να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα από το 10,4% του ΑΕΠ στα τέλη του 2010 στο 5,1% στα τέλη του 2015. Ο υπηρεσιακός υπουργός Οικονομικών της Ισπανίας, κ. Ντε Γκίντος, υπερασπίστηκε τις προσπάθειες της κυβέρνησής του να μειώσει το δημοσιονομικό έλλειμμα και εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι δεν θα επιβληθεί πρόστιμο. «Ο λόγος για τον οποίο είμαι αισιόδοξος, είναι η καθαρή ανοησία που θα σηματοδοτούσε η επιβολή προστίμου στην Ισπανία», είχε δηλώσει ο κ. Ντε Γκίντος στις 12 Ιουλίου.
Τι λέει ο Αντ. Κόστα
Ανάλογη είναι και η περίπτωση της Πορτογαλίας. Η προηγούμενη συντηρητική κυβέρνηση της χώρας είχε καταφέρει να μειώσει το δημοσιονομικό της έλλειμμα από το 7,2% στα τέλη του 2014 στο 4,4% στα τέλη του 2015. Μπορεί να είχε χάσει τον στόχο που της είχε ορίσει το Eurogroup, αλλά και πάλι πρόκειται για τεράστια μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος (από σχεδόν 10% του ΑΕΠ το 2010) και μάλιστα την πρώτη χρονιά μετά την έξοδο της χώρας από το μνημόνιό της. Στις αρχές Ιουλίου ο Πορτογάλος πρωθυπουργός, κ. Αντόνιο Κόστα, είχε προειδοποιήσει ότι η επιβολή ενός προστίμου, απλώς θα ενίσχυε τον ευρωσκεπτικισμό στη χώρα και δεν θα είχε κανένα άλλο αξιόλογο αποτέλεσμα. «Η Πορτογαλία έχει καταβάλει τεράστιες προσπάθειες τα προηγούμενα χρόνια. Δεν αξίζει να τιμωρηθεί υπερβολικά», είχε δηλώσει χαρακτηριστικά και ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, κ. Μισέλ Σαπέν, στις 12 Ιουλίου. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας αλλά και της Ισπανίας πρέπει να αναλογιστεί κανείς κατά πόσον ήταν εφικτοί οι στόχοι που τους είχαν τεθεί από το Eurogroup.