Είναι μη αναστρέψιμο φαινόμενο. Ο αριθμός των ηλικιωμένων ξεπερνά τον αριθμό των παιδιών σε ολοένα και περισσότερες χώρες. Το φαινόμενο ξεκίνησε το 1995 από την Ιταλία και αναμένεται έως το 2030 να εξαπλωθεί σε 56 χώρες, οι οικονομίες των οποίων είναι τόσο διαφορετικές μεταξύ τους. Σε αυτό το πόρισμα καταλήγει ο Τζόζεφ Τσάμι, ο οποίος μελετά τις τάσεις των πληθυσμών εδώ και μία 25ετία ως ερευνητής του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και σήμερα ως ανεξάρτητος μελετητής.
Το φαινόμενο περισσότεροι ηλικιωμένοι –με μεγάλη αύξηση του προσδόκιμου ζωής τα τελευταία χρόνια–, λιγότερα παιδιά δεν παρατηρείται μόνον σε χώρες του βιομηχανοποιημένου κόσμου, όπως είναι η Γερμανία και η Ιαπωνία. Πρόκειται να γίνει αισθητό στην Κούβα και στη Νότια Κορέα έως το 2020 και μία πενταετία αργότερα στην Ταϊλάνδη και στις ΗΠΑ. Εως το 2075, το φαινόμενο αυτό θα έχει εξαπλωθεί σε παγκόσμια κλίμακα.
Ενώ η προοπτική αύξησης του προσδόκιμου ζωής είναι θετική, εντούτοις δημιουργούνται προβλήματα στην κάλυψη των συνταξιοδοτικών αναγκών του πληθυσμού από ένα εργατικό δυναμικό που συρρικνώνεται. Αρκετές δεκαετίες πριν αναλογούσαν 10 εργαζόμενοι ανά έναν συνταξιούχο. Αν και οι πολιτικές επιλογές δεν είναι ευχάριστες –αύξηση φόρων και μείωση των επιδοτήσεων–, εξαντλούνται τα χρονικά περιθώρια για να δράσουν οι κυβερνήσεις.
Εκθεση της Citi, που δόθηκε στη δημοσιότητα νωρίτερα φέτος, αναφέρει ότι οι 20 μεγαλύτερες χώρες του κόσμου και κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ εμφανίζουν έλλειμμα 78 τρισ. δολαρίων στα συνταξιοδοτικά τους ταμεία. «Τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, τα εθνικά συνταξιοδοτικά προγράμματα, οι συντάξεις του ιδιωτικού κλάδου και τα ατομικά συνταξιοδοτικά προγράμματα είτε δεν χρηματοδοτούνται καθόλου είτε υποχρηματοδοτούνται ανά την υφήλιο», αναφέρεται στην έκθεση. «Είναι αναγκαίο να γίνουν μειώσεις στην παροχή υπηρεσιών από το κράτος, στην κερδοφορία των επιχειρήσεων ή ακόμα και στα συνταξιοδοτικά οφέλη, για να λειτουργήσει το σύστημα. Είναι μια μεγάλη πρόκληση για τους εργοδότες, τους εργαζομένους και τις κυβερνήσεις». Τα κρατικά συνταξιοδοτικά συστήματα της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Βρετανίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας εμφανίζουν υποχρεώσεις που ξεπερνούν το 300% του ΑΕΠ τους.
Η Ιαπωνία εμφανίζει ένα από τα υψηλότερα προσδόκιμα ζωής. Φθάνει το 86ο έτος για τις γυναίκες και το 79ο έτος για τους άντρες. Με περιουσιακά στοιχεία 1,1 τρισ. δολαρίων, το Κρατικό Ταμείο Συντάξεων της Ιαπωνίας είναι ένα από τα ισχυρότερα του κόσμου σε μια χώρα που όμως έχει ένα από τα μεγαλύτερα δημογραφικά προβλήματα.