Μετά τη Βρετανία, ποια χώρα έχει σειρά να φύγει από την Ευρωπαϊκή Ενωση ή ακόμα και από την Ευρωζώνη; Ο νομπελίστας οικονομολόγος Τζόζεφ Στίγκλιτζ βλέπει έξοδο της Ιταλίας και προτείνει να κάνουν το ίδιο η Ελλάδα και η Πορτογαλία.
Η συζήτηση αυτή ίσως φαίνεται θεωρητική και αρκετά υποθετική σήμερα. Οσο δηλαδή ήταν πριν από 10 χρόνια η αντίστοιχη συζήτηση για έξοδο της Βρετανίας από την Ε.Ε. και για άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη. Κι όμως, αυτή η στιγμή ήρθε. Θα έρθει η επόμενη;
Σύμφωνα με τον αναλυτή του Stratfor, Αντριάνο Μποζόνι, το Brexit αποτελεί το σύμπτωμα του προβλήματος στην Ευρωπαϊκή Ενωση και όχι το πρόβλημα το οποίο μπορεί να πυροδοτήσει τάση φυγής χωρών από το μπλοκ. Μιλώντας στην «Κ», ο Αργεντινός αναλυτής σημειώνει ότι η Ευρωζώνη βιώνει σήμερα διασπαστικές τάσεις και ότι το Brexit θα δημιουργήσει τον οδικό χάρτη και τον μηχανισμό για την επόμενη έξοδο.
Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι σίγουρα θα υπάρξει νέα έξοδος χωρών ή ότι η Ευρωζώνη θα εξαφανιστεί. Σίγουρα όμως θα αλλάξει.
Οι αναλυτές επικεντρώνονται στην Ιταλία, διότι συνδυάζει τις αδυναμίες του Νότου με το ισχυρό οικονομικό (βιομηχανικό και εξαγωγικό) προφίλ του πυρήνα της Ευρωζώνης. Επίσης, χωρίς Ιταλία η Ευρωζώνη με κάποια μορφή ίσως να συνεχίσει να υπάρχει. Χωρίς Γερμανία ή Γαλλία δεν γίνεται.
Επίσης, η Ιταλία, λόγω του ειδικού βάρους της στην Ευρωζώνη, θα μπορούσε να πιέσει για να αλλάξουν κάποια πράγματα στην Ζώνη του Ευρώ προς όφελος των χωρών του Νότου. Η Ιταλία έχει μεγαλύτερη διαπραγματευτική δύναμη απ’ ό,τι η Βρετανία, κυρίως διότι είναι μέλος της Ευρωζώνης. Δεν είναι δηλαδή απλώς ένα ισχυρό μέλος της Ε.Ε., όπως η Γερμανία.
Στην ερώτησή μας για την Ελλάδα, ο κ. Μποζόνι πιστεύει ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να βγει από την Ευρωζώνη ή από την Ε.Ε. λόγω πολιτικών και γεωπολιτικών κρίσεων (μεταναστευτικό, κουρδικό, σχέσεις Ρωσίας – Τουρκίας, σε συνδυασμό με ΗΠΑ και Ευρωζώνη κ.λπ.). Οχι λόγω οικονομικής κρίσης.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Χόλγκερ Σμίντινγκ, μιλώντας στην «Κ», διατύπωσε τη διαφωνία του για την «υποψηφιότητα» της Ιταλίας ως πιθανής επόμενης κίνησης εξόδου από το ευρώ ή από την Ε.Ε. Ο κ. Σμίντινγκ εξηγεί ότι, μολονότι η οικονομία της Ιταλίας είναι μεγάλη και εξαγωγική, έχει ένα μεγάλο μειονέκτημα, το οποίο γνωρίζουν οι υπόλοιποι «μεγάλοι» της Ευρωζώνης. Το «εξαγωγικό και οικονομικό μείγμα» της Ιταλίας είναι ευθέως ανταγωνιστικό με εκείνο της Κίνας. Ομως η Ιταλία έχει πρόβλημα με την ανταγωνιστικότητά της. Ο κ. Σμίντινγκ δεν βλέπει καμία χώρα να ακολουθεί τη Βρετανία. Την ίδια άποψη έχει και ο διευθυντής οικονομικών μελετών του Γερμανικού Ινστιτούτου της Kολωνίας Γιούργκεν Μάτθες.
O διευθυντής του ευρωπαϊκού think tank Γκούντραμ Γουλφ υπογραμμίζει ότι η συνοχή της Ευρώπης θα εξαρτηθεί από το πόσο ελκυστική είναι – κυρίως για τα μέλη της. Επίσης, μια κακή συμφωνία με τη Βρετανία μπορεί να αποτρέψει βραχυπρόθεσμα την έξοδο άλλων χωρών, αλλά θα έχει αρνητικές επιπτώσεις σε όλη την Ε.Ε., διότι θα βλάψει την ελκυστικότητά της.
Πάντως, ο επικεφαλής αναλύσεων της Bank of America Αθανάσιος Βαμβακίδης πιστεύει ότι η Ευρώπη θα αλλάξει και αυτό θα συμβεί όταν η ΕΚΤ σταματήσει να τυπώνει χρήμα. Ο κ. Βαμβακίδης εξηγεί στην «Κ» ότι πραγματική σύγκλιση στην Ε.Ε. δεν υπάρχει και ότι τα χρέη του Νότου βρίσκονται σε επίπεδα ρεκόρ. Η πολιτική της ΕΚΤ «κουκουλώνει» σήμερα τα προβλήματα. Αυτό κάποτε θα σταματήσει. Τότε θα έρθουν στην επιφάνεια όλα τα προβλήματα. Αν μάλιστα η απόφαση της Βρετανίας αποδειχθεί ότι της βγήκε σε καλό, τότε αυτό θα αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση για τους λαούς των υπερχρεωμένων χωρών του ευρωπαϊκού Νότου. Αντίθετα, εάν η Βρετανία καταστραφεί λόγω της επιλογής που έκαναν οι κάτοικοί της, τότε ο ευρωσκεπτικισμός θα εξαφανιστεί και οι υπερχρεωμένες χώρες θα αναγκαστούν να υποστούν σκληρά μέτρα λιτότητας για αρκετά χρόνια.
Ολοι οι αναλυτές συμφωνούν ότι κάθε χώρα της Ε.Ε. είναι μέλος για δικούς της λόγους: οι ανατολικές για λόγους ασφαλείας, οι νότιες για τη χρηματοδότηση, οι βόρειες για να μεταθέτουν το κόστος των δημοσιονομικών μέτρων στον Νότο, με αντάλλαγμα τη χρηματοδότηση αλλά και για να συναντούν αντίσταση τα ακροδεξιά ρεύματα από τα αριστερά αντανακλαστικά του Νότου.