Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την επικράτηση των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων και στο Γερουσία αντιπροσωπεύουν την απόρριψη της προοδευτικής ατζέντας του κατεστημένου. Και αυτό θα σηματοδοτήσει σημαντικές αλλαγές στη δυναμική της εσωτερικής και της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ. Ωστόσο, οι πολλαπλοί έλεγχοι και ισορροπίες που θα λαμβάνουν χώρα στην Ουάσιγκτον, συμπεριλαμβανομένου του σημαίνοντος ρόλου που διαδραματίζουν το Κογκρέσο και άλλες υπηρεσίες του ομοσπονδιακού κράτους, θα οδηγήσουν σε πολύ λιγότερο ριζοσπαστικές αλλαγές απ’ ό,τι φοβούνται πολλοί.
Οι αγορές συχνά αντιδρούν ή ακόμη αντιδρούν υπερβολικά προτού εξετάσουν ορισμένα θεμελιώδη ζητήματα. Σε βάθος χρόνου θα δαμαστεί η αλλοπρόσαλλη και προκλητική ρητορική του προέδρου Τραμπ. Το Κογκρέσο θα τον αναγκάσει να προσαρμόσει και να εκλογικεύσει τις υποσχέσεις που έδωσε προεκλογικά για μεταρρυθμίσεις στο καθεστώς φορολόγησης και στις δημόσιες δαπάνες. Επίσης, το Κογκρέσο θα αποτρέψει την ψήφιση νομοσχεδίων που θα οδηγήσουν σε σημαντική αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Μετά την αρχική, αρνητική αντίδραση των αγορών, οι διαχειριστές των διεθνών χαρτοφυλακίων θα αναγνωρίσουν πως οι νέες πολιτικές δεν θα πλήξουν την οικονομία –μπορεί και να την βοηθήσουν– και θα εντοπίσουν επενδυτικές ευκαιρίες.
Ο κ. Τραμπ έχει προτείνει τη μείωση της φορολογίας σε ιδιώτες και στις περιουσίες τους, όπως επίσης τη μεταρρύθμιση του φορολογικού κώδικα των επιχειρήσεων. Προτείνει, για παράδειγμα, τη μείωση των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις, τη διεύρυνση της φορολογικής βάσης τους και την επιβολή έκτακτου φόρου 10% για τον επαναπατρισμό ρευστού από τις επιχειρήσεις.
Εν τούτοις, τα σχέδια αυτά είναι αόριστα και δεν εμπεριέχουν τις κατάλληλες λεπτομέρειες για να μετατραπούν σε νομοσχέδιο. Ούτως ή άλλως, το Κογκρέσο θα απαιτήσει να μην υπάρξουν επιπτώσεις στον προϋπολογισμό –με την αύξηση του δημοσιονομικού ελλείμματος– και στο δημόσιο χρέος. Το Κογκρέσο θα απορρίψει κάθε πρόταση για αύξηση των δαπανών εάν δεν συνοδεύεται από ανάλογες αυξήσεις στη φορολογία. Σε ό,τι αφορά τη μεταρρύθμιση του κώδικα φορολόγησης των επιχειρήσεων, το Κογκρέσο θα πιέσει για ένα συνδυασμό περικοπών και διεύρυνσης της φορολογικής βάσης, που, όμως, θα έχει ουδέτερη επίπτωση στο έλλειμμα του προϋπολογισμού.
O κ. Τραμπ έχει δηλώσει πως επιθυμεί να πραγματοποιήσει κάποιες αλλαγές στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed). Μπορεί ο ίδιος να επικρίνει τη Fed και την Τζάνετ Γέλεν, αλλά θα παραμείνει στη θέση αυτή μέχρι να εξαντλήσει τη θητεία της, που λήγει τον Φεβρουάριο του 2018. Ισως η κ. Γέλεν να δεχθεί πιέσεις, αλλά γνωρίζει πολύ καλά ότι η παραίτησή της θα είχε αρνητικό αντίκτυπο στην ανεξαρτησία και την αξιοπιστία της Fed. H Fed θα προχωρήσει τελικά με την αύξηση των επιτοκίων στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου.
Στο πεδίο των διεθνών σχέσεων, ο κ. Τραμπ θα συνειδητοποιήσει πως τα πράγματα δεν είναι απλά, αλλά περίπλοκα. Θα αποταθεί σε διάφορες υπηρεσίες του ομοσπονδιακού κράτους για να κατανοήσει την προσέγγιση των ΗΠΑ στις διεθνείς υποθέσεις. Δεν αναμένονται αλλαγές στις σχέσεις των ΗΠΑ με τη Βρετανία ή την Ευρωπαϊκή Ενωση. Παράλληλα δεν θα υπάρξουν νέες εμπορικές συμφωνίες. Καμία δραματική αλλαγή δεν θα υπάρξει στον ρόλο των ΗΠΑ εντός του ΝΑΤΟ και δεν θα κτιστεί κανένα τείχος στα σύνορα με το Μεξικό.
Η προσέγγιση του κ. Τραμπ στην Κίνα είναι αβέβαιη και ενδεχομένως ανησυχητική. Την έχει κατηγορήσει για «χειραγώγηση του νομίσματός» της και έχει προτείνει την επιβολή δασμών. Ομως, το Κογκρέσο θα μπλόκαρε τέτοιας φύσεως πρωτοβουλίες. Η Κίνα και το Μεξικό είναι οι μεγαλύτεροι εμπορικοί εταίροι των ΗΠΑ. Καμία πλευρά δεν επιθυμεί έναν εμπορικό πόλεμο και δεν έχει αυτά τα περιθώρια. Οι ΗΠΑ, ταυτόχρονα, εξαρτώνται πολύ από τους συγκεκριμένους εταίρους και έτσι οι ανησυχίες για την επιβολή εμποδίων στις εμπορικές σχέσεις τους δεν είναι ρεαλιστικές.
Είναι υπερβολικοί οι σημερινοί φόβοι για την εφαρμογή παράλογων και αποσταθεροποιητικών νόμων. Κάποια στιγμή θα διαμορφωθούν πολιτικές που θα ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) θα προχωρήσει με προσοχή και σταδιακά στην αύξηση των επιτοκίων σε φυσιολογικά επίπεδα. Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων θα αυξηθούν, αλλά μόνον σε μετριοπαθή επίπεδα. Οι μεγάλες αλλαγές από την εκλογική νίκη του κ. Τραμπ θα φανούν στην Ουάσιγκτον και όχι στις χρηματοοικονομικές αλλαγές.
* Ο αρθογράφος είναι επικεφαλής οικονομολόγος της Berenberg Bank για τις ΗΠΑ, τον Καναδά και τη Νότιο Αμερική.