Η ιταλική κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να παρέμβει κρατικοποιώντας την τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα της Ιταλίας στην περίπτωση που η Monte dei Paschi δεν καταφέρει να αντλήσει νέα κεφάλαια ύψους 5 δισ. ευρώ από ιδιώτες επενδυτές. Η Ρώμη έχει δώσει διορία μέχρι το τέλος της εβδομάδας στην Monte Paschi, ωστόσο Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και παράγοντες της αγοράς θεωρούν απίθανο να ευοδωθεί η προσπάθεια. H ιταλική κυβέρνηση δηλώνει ότι θα “διαφυλάξει σε κάθε περίπτωση την ύπαρξη και τις αποταμιεύσεις των πελατών” την στιγμή που Βρυξέλλες και Βερολίνο πιέζουν ώστε να εφαρμοστούν οι νέοι κανόνες που προβλέπουν “κούρεμα” των πιστωτών μιας τράπεζας προτού επιχειρηθεί κρατική διάσωση. Το “κούρεμα” χιλιάδων μικροεπενδυτών θα μπορούσε να προκαλέσει πολύ σοβαρή πολιτική αναταραχή και να ενισχύσει τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα της Ιταλίας.
Η ιταλική κυβέρνηση έχει δώσει διορία μέχρι το τέλος της εβδομάδας στην διοίκηση της Monte Paschi ώστε να επιχειρήσει να αντλήσει 5 δισ. ευρώ από ιδιώτες επενδυτές, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες της εφημερίδας La Repubblica. Την Κυριακή η διοίκηση της Monte Paschi είχε ανακοινώσει πως θα προσπαθήσει να πείσει πιστωτές της να μετατρέψουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης ονομαστικής αξίας ύψους 2,1 δισ. ευρώ που κατέχουν σε μετοχές της τράπεζας. Πρόκειται για την ύστατη προσπάθεια της παλαιότερης εν λειτουργία τράπεζας του κόσμου να αποφύγει την κρατική διάσωση και το “κούρεμα” των πιστωτών της. Την προηγούμενη Παρασκευή η ΕΛΤ είχε απορρίψει αίτημα της Monte Paschi να της δοθεί παράταση μέχρι τις 20 Ιανουαρίου ώστε να βρει νέα κεφάλαια.
“Στο υπουργείο Οικονομικών πιστεύουμε ότι μπορεί να πετύχει η ανακεφαλαιοποίηση της Monte Paschi. Αν αποτύχει η επιχείρηση, τότε το κράτος θα προχωρήσει σε προληπτική ανακεφαλαιοποίηση. Θα διαφυλάξουμε σε κάθε περίπτωση την ύπαρξη της τράπεζας και τις αποταμιεύσεις των πελατών της”, δήλωσε χθες, ανώνυμα, αξιωματούχος του ιταλικού υπουργείου Οικονομικών στο Reuters. Η Monte Paschi θα επιχειρήσει ξανά να πείσει κατόχους ομολόγων της να τα μετατρέψουν σε μετοχές. Την προπερασμένη εβδομάδα είχε συγκεντρώσει 1 δισ. ευρώ από παρόμοια επιχείρηση. Αυτή τη φορά θα επιτραπεί και σε περίπου 40 χιλιάδες μικροεπενδυτές της τράπεζας που κατέχουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης (junior bondholders) να συμμετάσχουν στην επιχείρηση. Τον προηγούμενη φορά η κανονιστική αρχή είχε απαγορεύσει την συμμετοχή τους εκτιμώντας ότι είχε υπερβολικό ρίσκο. Η αξία των συγκεκριμένων ομολόγων έχει καταρρεύσει τις τελευταίες ημέρες. Στην συνέχεια η Monte Paschi και η Ρώμη θα πρέπει να πείσουν το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ να επενδύσει 1 με 2 δισ. ευρώ στην προβληματική ιταλική τράπεζα. Αν το καταφέρουν ελπίζουν ότι θα ακολουθήσουν 10 με 20 ακόμη θεσμικοί επενδυτές που θα επενδύσουν από 100 εκατομμύρια ευρώ ο καθένας. Ενδεικτικό της δυσκολίας του εγχειρήματος είναι ότι η JMPorgan και η Mediobanca έχουν αρνηθεί να γίνουν ανάδοχοι της ανακεφαλαιοποίησης, δηλαδή να καλύψουν οι ίδιες το ποσό που θα υπολείπεται ώστε να συμπληρωθούν τα 5 δισ. ευρώ. Η Ρώμη έχει συμφωνήσει με τις Βρυξέλλες ώστε να καλυφθούν ενδεχόμενα προβλήματα ρευστότητας στην Monte Paschi. Ωστόσο αν αποτύχει η ανακεφαλαιοποίηση από ιδιώτες, τότε η ιταλική κυβέρνηση δηλώνει αποφασισμένη να βάλει η ίδια τα κεφάλαια που απαιτούνται.
Σε περίπτωση κρατικής διάσωσης η ιταλική κυβέρνηση θα βρεθεί στην ιδιαίτερα δυσάρεστη θέση να “κουρέψει” τουλάχιστον τους επενδυτές που κατέχουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης. Μεταξύ τους υπάρχουν περίπου 40 χιλιάδες μικροεπενδυτές τους οποίους είχαν πείσει δολίως οι τραπεζίτες της Monte Paschi να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε ομόλογα. Η Ρώμη δηλώνει πως αυτοί οι ομολογιούχοι θα μπορούσαν να διεκδικήσουν αποζημίωση και προσπαθεί να πείσει τις Βρυξέλλες να το επιτρέψουν. Ωστόσο η Κομισιόν και η ΕΚΤ καλούνται να εφαρμόσουν την νέα οδηγία που προβλέπει ότι οι πιστωτές μιας τράπεζας θα πρέπει να καλύψουν υποχρεωτικά μέρος του κόστους διάσωσης προτού βάλει κεφάλαια το κράτος.
«Κούρεμα» σε κάθε σενάριο
Η χορήγηση κρατικής βοήθειας προς την Monte Paschi θα πρέπει να έχει εγκριθεί από την Κομισιόν και από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, οι οποίες καλούνται να ισορροπήσουν μεταξύ της τήρησης των νέων κανόνων από την μια πλευρά και της ιδιαιτερότητας της κατάστασης από την άλλη δεδομένου ότι η Ιταλία είναι η τρίτη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης και συνεπώς ενδεχόμενη αποσταθεροποίηση της θα αποτελούσε ανυπέρβλητο πρόβλημα. Σε σχεδόν κάθε περίπτωση το “κούρεμα” των ομολογιούχων μειωμένης εξασφάλισης της Monte Paschi θεωρείται δεδομένο. Ωστόσο κάτι τέτοιο είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ενίσχυε κόμματα που τάσσονται κατά του ευρώ όπως το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, ενώ είναι πολύ πιθανό η Ιταλία να οδηγηθεί σύντομα σε εκλογές. Το λιγότερο κακό σενάριο για τη Ρώμη (το είχε απορρίψει ο Ρέντσι το καλοκαίρι φοβούμενος τις συνέπειες “κουρέματος” των ομολογιούχων) θα περιελάμβανε “προληπτική ανακεφαλαιοποίηση” της Monte Paschi από το κράτος οπότε ελπίζεται ότι το “κούρεμα” θα περιελάμβανε μόνο ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης μέσω της μετατροπής τους σε μετοχές (σε τιμή πολύ χαμηλότερη από την ονομαστική τους). Ερωτηθείς χθες ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών κ. Βόλφγκανγκ Σόιμπλε για το θέμα των ιταλικών τραπεζών απάντησε ότι υπάρχουν ευρωπαϊκοί κανόνες και ότι η γερμανική κυβέρνηση παρακολουθεί στενά τις συζητήσεις σε όλες τις χώρες. Εχουμε εμπιστοσύνη στην εποπτική αρχή των ευρωπαϊκών τραπεζών, πρόσθεσε. Ο κεντρικός τραπεζίτης της Αυστρίας κ. Εβαλντ Νοβότνι δήλωσε χθες ότι απ' ό,τι φαίνεται η Monte Paschi οδεύει προς κρατική διάσωση και ότι δεν θα ήταν καλό “να καθυστερήσουν τα πράγματα για πολύ”. Σε τέτοιο κλίμα είναι εξαιρετικά δύσκολο να πετύχει η ανακεφαλαιοποίηση της τράπεζας από ιδιώτες.
Πολύ δυσκολότερη θα είναι η πολιτική διαχείριση του προβλήματος από την ιταλική κυβέρνηση στην περίπτωση που η αποτυχία ανακεφαλαιοποίησης της Monte Paschi εκτροχιάσει την προσπάθεια ανακεφαλαιοποίησης επτά ακόμη μικρομεσαίων ιταλικών τραπεζών, οπότε και το κόστος της κρατικής διάσωσης θα μπορούσε να ανέλθει στα 15 δισ. ευρώ. Σε αυτό το εφιαλτικό σενάριο για την Ρώμη η ιταλική κυβέρνηση θα καλούνταν να υπογράψει Μνημόνιο συνεργασίας με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (όπως είχε κάνει η Ισπανία το 2012) και να αποδεχτεί πολύ στενότερη επιτήρηση της οικονομικής της πολιτικής αλλά και σκληρά μέτρα λιτότητας. Ο Ιταλός κεντρικός τραπεζίτης κ. Ιγκνάσιο Βίσκο έχει προειδοποιήσει πολλές φορές ότι η εφαρμογή της οδηγίας για το υποχρεωτικό “κούρεμα” πιστωτών τραπεζών σε περίπτωση κρατικής διάσωσης αποτελεί σοβαρή πηγή αστάθειας για το τραπεζικό σύστημα. Υπάρχει η ανησυχία πως το “κούρεμα” θα μπορούσε να πλήξει την εμπιστοσύνη των επενδυτών στο σύνολο του ιταλικού τραπεζικού συστήματος. Στην χειρότερη περίπτωση θα απειλούνταν η προσπάθεια ανακεφαλαιοποίησης με 13 δισ. ευρώ της UniCredit, της μεγαλύτερης ιταλικής τράπεζας, που είναι προγραμματισμένη για το Φεβρουάριο. Χθες η UniCredit ανακοίνωσε την πώληση αντί 3,6 δισ. ευρώ της Pioneer Investments στην γαλλική εταιρεία διαχείρισης κεφαλαίων Amundi, ενισχύοντας την κεφαλαιοποίησης της. Η μετοχή της UniCredit έκλεισε χθες με πτώση 3,04% ενώ η μετοχή της Monte Paschi έκλεισε με άνοδο 3,69% διότι οι επενδυτές ενθαρρύνθηκαν από τον σχηματισμό κυβέρνησης στη Ρώμη.