Η κρατική διάσωση της Monte dei Paschi, πιθανώς και ορισμένων ακόμη μικρότερων ιταλικών τραπεζών, τις επόμενες ημέρες, απομένει ως η μοναδική λύση για να μην καταρρεύσει το ιταλικό τραπεζικό σύστημα. Η απέλπιδα προσπάθεια της τρίτης μεγαλύτερης τράπεζας να αντλήσει κεφάλαια 5 δισ. από την αγορά απέτυχε, διότι δεν κατάφερε να προσελκύσει μεγάλους θεσμικούς επενδυτές. Η ιταλική κυβέρνηση έλαβε χθες από το Κοινοβούλιο άδεια για να δανειστεί 20 δισ. ευρώ με στόχο να διασώσει τη Monte dei Paschi και να ανακόψει την επέκταση της κρίσης. Ωστόσο το πολιτικό κόστος θα είναι μεγάλο για την κυβέρνηση, δεδομένου ότι η κρατική διάσωση είναι σχεδόν βέβαιο πως θα συνοδεύεται από «κούρεμα» μικροεπενδυτών.
Το κρατικό επενδυτικό ταμείο του Κατάρ αποφάσισε να μην επενδύσει στη Monte dei Paschi, σύμφωνα με αποκλειστικές πληροφορίες του πρακτορείου Reuters, με αποτέλεσμα να αποτύχει η προσπάθεια της αρχαιότερης εν λειτουργία τράπεζας του κόσμου να ανακεφαλαιοποιηθεί από τις αγορές και να αποφύγει την κρατική διάσωση. Η απροθυμία του Κατάρ να επενδύσει στην τράπεζα απέτρεψε και άλλους μεγάλους θεσμικούς επενδυτές από το να επενδύσουν, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει ολόκληρο το σχέδιο. Πλέον είναι θέμα χρόνου πότε θα επέμβει η νέα ιταλική κυβέρνηση υπό τον κ. Πάολο Τζεντιλόνι ώστε να διασώσει τη Monte dei Paschi και να αποτρέψει την επέκταση της κρίσης και σε άλλες προβληματικές ιταλικές τράπεζες. Χθες, το ιταλικό Κοινοβούλιο και η Γερουσία είχαν εγκρίνει αίτημα της κυβέρνησης να δανειστεί 20 δισ. ευρώ ώστε να διασφαλίσει «επαρκές επίπεδο ρευστότητας για το τραπεζικό σύστημα» και να ενισχύσει τα κεφάλαια μιας τράπεζας «αγοράζοντας νέες μετοχές της».
Ο Ιταλός υπουργός Οικονομικών Πιερ Κάρλο Παντοάν υποσχέθηκε χθες πως θα προστατευθούν από οικονομικές απώλειες οι μικροεπενδυτές των τραπεζών. «Η επίπτωση στους αποταμιευτές, στην περίπτωση που λάβει χώρα παρέμβαση (της κυβέρνησης), θα είναι η απολύτως ελάχιστη ή ανύπαρκτη», υποστήριξε ο κ. Παντοάν. Το γεγονός ότι το σχέδιο διάσωσης των τραπεζών περιλαμβάνει 20 δισ. ευρώ υποδηλώνει πως η Ρώμη σκοπεύει να διασώσει και μερικές ακόμη, μικρές ιταλικές τράπεζες, όπως οι Banca Carige, Banca Veneto και Banca Popolare di Vicenza, που επίσης προσπαθούσαν να ανακεφαλαιοποιηθούν από τις αγορές. Ωστόσο το Bloomberg υπολογίζει ότι οι ιταλικές τράπεζες έχουν ανάγκη από νέα κεφάλαια 52 δισ. ευρώ, ώστε να μπορέσουν να πουλήσουν μεγάλο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχουν και να καλύψουν τις ζημίες που θα προκύψουν. Η προθεσμία που είχαν οι θεσμικοί επενδυτές για να πάρουν μέρος στην αύξηση μετοχικού κεφαλαίου λήγει σήμερα το μεσημέρι. Η ιταλική κυβέρνηση θα μπορούσε να ενεργοποιήσει το σχέδιο διάσωσης της Monte dei Paschi και των υπόλοιπων προβληματικών τραπεζών είτε σήμερα είτε την Παρασκευή. Πλέον, το καλύτερο σενάριο για τη Ρώμη θα ήταν να προβεί σε «προληπτική ανακεφαλαιοποίηση» της Monte dei Paschi αγοράζοντας μετοχές της. Μέχρι χθες η ιταλική κυβέρνηση κατείχε το 4% των μετοχών της τράπεζας. Η λεγόμενη «προληπτική ανακεφαλαιοποίηση» αφορά τράπεζες που, όπως η Monte dei Paschi, έχουν αποτύχει σε τραπεζικές δοκιμασίες, ωστόσο εξακολουθούν να θεωρούνται φερέγγυες. Η μετοχή της τράπεζας έκλεισε χθες με πτώση άνω του 10% ενώ η κεφαλαιοποίησή της έχει υποχωρήσει στα 502 εκατ. ευρώ. Η μετοχή της Monte dei Paschi έχει υποχωρήσει κατά 86% από την αρχή του έτους.
«Κούρεμα» μικροεπενδυτών
Το μεγάλο πολιτικό πρόβλημα για την ιταλική κυβέρνηση είναι το «κούρεμα» που θα πρέπει να υποστούν οι πιστωτές μιας τράπεζας προτού επιχειρηθεί κρατική διάσωση, όπως ορίζει η οδηγία BRRD που ισχύει πλήρως από τις αρχές του 2016. Υπάρχουν περίπου 40.000 μικροεπενδυτές που κατέχουν ομόλογα μειωμένης εξασφάλισης της Monte dei Paschi, ονομαστικού ύψους 2,1 δισ. ευρώ. To προηγούμενο καλοκαίρι ο τότε πρωθυπουργός Ματέο Ρέντσι είχε απορρίψει τη λύση της προληπτικής ανακεφαλαιοποίησης, διότι συνοδευόταν από «κούρεμα» των κατόχων ομολόγων μειωμένης εξασφάλισης, ενώ είχε αποτύχει να πείσει την Αγκελα Μέρκελ ότι θα πρέπει να εξαιρεθεί η Ιταλία από τους νέους κανόνες. Η ιταλική κυβέρνηση υποστηρίζει ότι θα αποζημιωθούν οι μικροεπενδυτές, διότι τους είχαν εξαπατήσει οι τραπεζίτες πείθοντάς τους να μετατρέψουν τις καταθέσεις τους σε ομόλογα, χωρίς να τους εξηγήσουν το ρίσκο που αναλάμβαναν. Ωστόσο είναι ασαφές εάν οι Βρυξέλλες θα επιτρέψουν την αποζημίωσή τους και ποιο ποσοστό της ζημίας που θα υποστούν θα καλύπτει αυτή. Το κυβερνών Δημοκρατικό Κόμμα και το Forza Italia υποστηρίζουν την κρατική διάσωση. Οχι όμως και το ευρωσκεπτικιστικό Κίνημα των 5 Αστέρων του Μπέπε Γκρίλο, που έχει ταχθεί υπέρ της εθνικοποίησης της Monte dei Paschi. Το «κούρεμα» των μικροεπενδυτών είναι βέβαιο ότι θα ωφελήσει τα ευρωσκεπτικιστικά κόμματα της Ιταλίας, ενώ είναι πολλές οι πιθανότητες η Ιταλία να οδηγηθεί σε πρόωρες εκλογές στα τέλη της άνοιξης.