Το εγχειρίδιο των Ομπστφελντ – Κρούγκμαν στα Διεθνή Οικονομικά είναι «μαστ». Δεν νοείται φοιτητής των Οικονομικών, ανόητος και μη, που να μην έχει οργώσει τις σελίδες του. Ως ομότεχνος, καθότι επίτιμος διδάκτωρ Οικονομίας, ο κ. πρωθυπουργός έπρεπε να το γνωρίζει. Ε, δεν εννοώ το βιβλίο και το εμβριθές περιεχόμενό του, αλλά τουλάχιστον το όνομα και το ποιόν του συγγραφέα / τεχνοκράτη προτού τον αποκαλέσει ανόητο. Βέβαια, δύσκολο το αγγλικό όνομα, δύο φωνήεντα μόνο. Αμα, δε, δουλεύει και στο νεοφιλελεύθερο ΔΝΤ –ναι, αυτό που θέλει μικρότερα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα και λιγότερη λιτότητα– τι σημασία έχει πώς τον λένε, τι κι αν διδάσκει στο μακρινό Μπέρκλεϊ; Σημασία έχει ότι, δεν μπορεί, είναι σίγουρα ανόητος. Είναι όμως ο μόνος;
Η σχετική συζήτηση στη χώρα έχει εσχάτως εγκλωβιστεί στο ύψος των δημοσιονομικών πλεονασμάτων του προγράμματος και της όποιας διευθέτησής τους από το +3,5% στο +2 – 2,5%, ώστε, ως λέγεται, να δημιουργηθεί δημοσιονομικός χώρος και τα σχετικά ποσά να «διατεθούν αλλού» (πού άραγε;). Η δικαιολογία είναι, δε, ότι η έντονα περιοριστική δημοσιονομική πολιτική του +3,5% θα περιορίσει έτι περαιτέρω τον ρυθμό οικονομικής μεγέθυνσης.
Ομως οι σχετικές προβλέψεις στο πρόγραμμα για, πράγματι, υψηλά πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα έχουν γίνει με ταυτόχρονα σχετικά ικανοποιητικό ρυθμό μεγέθυνσης, κάτι που είναι μάλλον φυσιολογικό και καθόλου πρωτάκουστο. Αυτό μας δίνει την ευκαιρία να δούμε το μοναδικό παράθυρο διαφυγής από τη σημερινή δύσκολη κατάσταση αλλά και από την ανόητη στατική και μίζερη συζήτηση του 3,5% και του 2% ή 2,5%. Πρέπει να καταλάβει κανείς ότι τα πρωτογενή δημοσιονομικά πλεονάσματα παράγονται από τους ρυθμούς μεγέθυνσης, ενώ είναι λάθος να πιστεύεται ότι αυτά εμποδίζουν την οικονομική μεγέθυνση. Οπως ακριβώς είχε 3% περίπου μέσο πρωτογενές πλεόνασμα η Ελλάς όλο το δεύτερο μισό του ’90, μαζί με τις ΗΠΑ, το Βέλγιο, αλλά και άλλες χώρες. Υστερα τι νόημα έχουν τα ποσοστά όταν το απόλυτο νούμερο σε δισ. είναι περισσότερο σημαντικό για τις αποπληρωμές του χρέους που έρχονται; Εξηγούμαι. Αν ξεπερνούσαμε την πρόβλεψη του 2,5% – 3% οικονομικής μεγέθυνσης ετησίως, ταυτοχρόνως το απόλυτο ποσό που θα αντιστοιχούσε στο 3,5% θα ήταν αναλόγως μεγαλύτερο και τότε το υπερβάλλον δημοσιονομικό πλεόνασμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, όχι βέβαια για την εξαγορά ψήφων όπως κάνουν μερικοί ανόητοι πάτρωνες πολιτικοί, αλλά για τη θεσμική κατοχύρωση, ας πούμε, του ελαχίστου εγγυημένου εισοδήματος. Κάτι που ζητούν εσχάτως και αυτοί οι ανόητοι τεχνοκράτες του ΔΝΤ.
Τέλος, να τονίσω ότι θεωρητικά οπωσδήποτε η απαίτηση για υψηλό πρωτογενές πλεόνασμα είναι προ-κυκλική σε περιβάλλον οικονομικής δυσπραγίας, να μην ξεχνάμε όμως ότι το γενικό δημοσιονομικό ισοζύγιο παραμένει ελλειμματικό(!), ενώ οι δημόσιες δαπάνες αποτελούν το κολοσσιαίο 55% του ΑΕΠ. Μήπως, τελικώς, είναι –ακόμη– επεκτατική η εγχώρια δημοσιονομική πολιτική;
Ολα αυτά, όταν σύσσωμο σχεδόν το πολιτικό σύστημα ωρύεται ότι το πρόγραμμα δεν βγαίνει με τέτοια πλεονάσματα και τέτοιο ύψος χρέους. Πράγματι, άμα κάθεσαι με σταυρωμένα χέρια, ανήμπορος κι ανόητος μοιράζοντας λεφτά που δεν έχεις, ε, φυσικά, κανένα πρόγραμμα δεν μπορεί να βγει, κανένα πλεόνασμα να επιτευχθεί.
Αλλά, μια στιγμή, η κυβέρνηση πανηγυρίζει ότι μόνο για το 11μηνο του 2016 το «δημοσιονομικό περίσσευμα» έφτασε τα 7,5 δισ.! Ε, αυτό δεν είναι 4% του ΑΕΠ πρωτογενές πλεόνασμα; Μια χαρά τα έχει καταφέρει η κυβέρνηση, λοιπόν, πέτυχε τον στόχο από το 2016 αντί για το 2018, γιατί γκρινιάζει για το +3,5%; Γιατί όχι λοιπόν και για τα επόμενα χρόνια; Πολύ περισσότερο όταν «έρχεται η ανάπτυξη» και όλα θα είναι πιο εύκολα; Να σας πω γιατί. Γιατί το πολιτικό σύστημα θέλει «αέρα» για να μοιράζει με πατρωνία τα λεφτά από το ελικόπτερο.
Οπου νά ’ναι. Ετσι τουλάχιστον ισχυρίζεται ο ανόητος τεχνοκράτης που αναφερόμενος στις ελληνικές συντάξεις ξεχνάει να αναφέρει τον λόγο που η Ελλάδα επιδοτεί τις συντάξεις με 11% του ΑΕΠ. Γιατί 30% των συνταξιούχων δεν έχει πληρώσει ποτέ εισφορές. Κι ας περιφέρονται εκατομμύρια ανέργων και πραγματικών φτωχών άσκοπα στους δρόμους. Σημασία έχει πάντα να κερδίζουμε τις εκλογές.
Εν κατακλείδι, είναι επείγον να απεγκλωβιστούμε από τα παράγωγα της κρίσης και να επικεντρωθούμε στο πώς θα απελευθερώσουμε την οικονομία από τα βαρίδια της οικονομικής και πολιτικής παρακμής, ώστε υψηλοί ρυθμοί οικονομικής μεγέθυνσης να δώσουν νέα εισοδήματα, ευκαιρίες και πολλές, πολλές καθαρές νέες θέσεις εργασίας.
* Ο κ. Θοδωρής Πελαγίδης είναι καθηγητής Οικονομικής Ανάλυσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, NR senior fellow, Brookings Institution.