Είναι οι καλύτεροι καιροί, είναι οι χειρότεροι καιροί. Βρυξέλλες, 23 Μαρτίου, ξενοδοχείο Steigenberger: 750 άνθρωποι του πνευματικού, επιχειρηματικού και πολιτικού κόσμου έχουν δώσει ραντεβού στο ετήσιο συνέδριο του German Marshall Fund, το Brussels Forum.
Επικρατεί η ανησυχία, ακόμα και η αγωνία για έναν κόσμο που αλλάζει δραματικά. Η φιλελεύθερη τάξη πραγμάτων είναι σε αποδρομή. Το Brexit, ο Trump, φαινόμενα που απειλούν καθιερωμένες αλήθειες, απειλούν τις αυταπάτες μας για το τι σημαίνει ομαλότητα, τι σημαίνει κανονικότητα. Το κίνημα του Trump ανανεώνει τη δημοκρατία ή την απειλεί; Το ΝΑΤΟ είναι φορέας σταθερότητας ή δεινόσαυρος μιας ξεπερασμένης εποχής; Η Κίνα και η Ινδία έχουν σκοπό την ανατροπή στη διεθνή τάξη και ισορροπία ή την ανατροπή της προς όφελός τους;
Η τεχνολογία απελευθερώνει τον άνθρωπο, που τώρα έχει το δικαίωμα να βρει τη δικιά του ισορροπία μεταξύ εργασίας και ζωής, ή τον καταδυναστεύει στερώντας του δουλειές και ευκαιρίες; Ο λαϊκισμός αποτελεί ιστορική αναγκαιότητα μιας παγκόσμιας οικονομίας που διέρχεται μια από τις μεγαλύτερες κρίσεις της ή ένα εργαλείο εξαπάτησης των λαών και περιορισμού των δικαιωμάτων του από την πίσω πόρτα;
Τα ερωτήματα είναι πολλά και αμείλικτα. Οι απαντήσεις είναι κρίσιμες γιατί καθορίζουν τις πολιτικές αποφάσεις. Ο κόσμος βρίσκεται σε σταυροδρόμι.
Βρυξέλλες, 25 Μαρτίου, place du Luxembourg: χίλιοι νέοι συγκεντρώνονται να γιορτάσουν τα 60 χρόνια από την υπογραφή της Συνθήκης της Ρώμης. Ο παλμός ζεστός και δυναμικός, σε αρμονία θα έλεγε κανείς με τον ασυνήθιστα θερμό για την εποχή βελγικό ήλιο.
Οργανώσεις όπως η Stand for Europe, η Pulse for Europe και η Youth for EU έχουν κινητοποιήσει χιλιάδες κόσμου σε όλες τις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Πρόκειται για νέους που έχουν κατανοήσει τι σημαίνει Ευρώπη, έχουν ταξιδέψει, έχουν σπουδάσει σε άλλη χώρα μέσω του προγράμματος Erasmus, έχουν αγγίξει διαφορετικούς πολιτισμούς από αυτούς που τους γέννησαν και τους ανέθρεψαν.
Δεν είναι τυφλοί οπαδοί της Ε.Ε. – βλέπουν τα προβλήματά της και δεν είναι ικανοποιημένοι με τις επιδόσεις της. Θέλουν μία Ε.Ε. που να ακούει και να λύνει προβλήματα, όχι τη σημερινή Ενωση, που αναλώνεται στην αναπαραγωγή των θεσμών και των διαδικασιών της και που έχει ύψιστο καθήκον να ξοδέψει τον προϋπολογισμό της.
Είναι νέοι που θέλουν αλλαγή. Δεν θέλουν να ξαναγυρίσουμε σε μια άλλη εποχή, λιγότερο οικολογική, λιγότερο ειρηνική, χωρίς αλληλεγγύη, χωρίς εμπιστοσύνη.
Στο ξενοδοχείο Steigenberger οι φωνές της ψυχραιμίας δεν είναι λίγες. Αυτοί που ζητούν ισορροπία ανάμεσα στην ασφάλεια και την ελευθερία, τη χρυσή τομή ανάμεσα στα δικαιώματα της μειοψηφίας και τη νομιμοποίηση της πλειοψηφίας να αποφασίζει. Λέγεται συχνά πως οι ελίτ ξέχασαν πώς να κυβερνούν. Οι πολιτικοί ξέχασαν να ακούν. Οι πολίτες ξέχασαν να αξιολογούν.
Σε αυτές τις εποχές της αβεβαιότητας μόνο οι αξίες μπορούν να δείξουν τον δρόμο. Σεβασμός στην προσωπικότητα των άλλων· ασφάλεια για όλους· αλληλεγγύη σε όσους βιώνουν την κρίση χωρίς να μπορούν να αντιδράσουν, ελευθερία σε όσους θέλουν να προσπαθήσουν να προκόψουν και να δημιουργήσουν, κοινωνική ανταμοιβή σε όσους το πετυχαίνουν αλλά και σε όσους προσφέρουν στους συνανθρώπους τους.
Στην πλατεία Λουξεμβούργου, οι νέοι ανεβαίνουν στο βήμα ο ένας μετά τον άλλο και εμψυχώνουν τον κόσμο με τα λόγια τους. Μια νέα ελπίδα φωλιάζει στις καρδιές όσων είναι εκεί. Βλέπουν μια νέα γενιά πολιτικών να γεννιέται μπροστά στα μάτια τους. Μάρτυρες μιας νέας εποχής που ξεκινάει.
Στην πραγματικότητα είμαστε σε πόλεμο. Υπάρχουν άνθρωποι που πολεμούν τις αξίες μας. Που προτιμούν τον αυταρχισμό από τη δημοκρατία, την επιβολή από τον διάλογο, τη μισαλλοδοξία από την ανεκτικότητα.
Μόλις κατανοήσουμε πως είμαστε σε πόλεμο, θα συνειδητοποιήσουμε και τι πρέπει να κάνουμε: να αγωνιστούμε και να αλλάξουμε. Να αγωνιστούμε για τις αξίες και τα πιστεύω μας. Αυτά που μας ξεχώρισαν από άλλους πολιτισμούς, που γεννήθηκαν στη χώρα μας και εμπλουτίστηκαν από τις υπόλοιπες δυτικές δημοκρατίες.
Πρέπει να αλλάξουμε, γιατί έχουμε κάνει λάθη. Η Ε.Ε. δεν είναι η γραφειοκρατία της, ούτε το λόμπι των μεγάλων εταιρειών. Η Ε.Ε. είναι οι πολίτες της και τα προβλήματά τους, η δημιουργική σύνθεση της πολιτισμικής διαφορετικότητας των λαών της Ευρώπης.
Ο αξίες που θα μπορέσουν να μετατρέψουν την Ευρώπη από γεωγραφική περιοχή στο κοινό μας σπίτι, δεν θα έρθουν από τα think tanks και από τα επάνω. Θα έρθουν από τους νέους που αναγνωρίζουν πως όσα μας ενώνουν είναι περισσότερα από όσα μας χωρίζουν και τους πολιτικούς που θα αρχίσουν να τους ακούν ξανά και θα τους αγκαλιάσουν.
Θα έρθει από τη συνάντηση δύο κόσμων.
* Ο κ. Χάρης Θεοχάρης είναι ανεξάρτητος βουλευτής.