Από τότε που ο Καρλ Ικαν ανέλαβε καθήκοντα ειδικού συμβούλου του προέδρου Τραμπ σε ενεργειακά θέματα, έχει επικεντρωθεί στην αναθεώρηση του κανόνα της Υπηρεσίας Προστασίας Περιβάλλοντος (ΕΡΑ) που ορίζει τα κριτήρια για την πρόσμειξη αιθανόλης με βενζίνη. Είναι μια αποστολή που ταιριάζει σε όλη την προεκλογική φιλοσοφία του κ. Τραμπ για την απελευθέρωση της χώρας από ασφυκτικά κανονιστικά πλαίσια. Αλλά υπάρχει μια επιπλέον λεπτομέρεια που κάνει μεγάλη εντύπωση στην Ουάσιγκτον: ο κ. Ικαν είναι μέτοχος με πλειοψηφικό μερίδιο στη CVR Energy, εταιρεία διύλισης πετρελαίου στο Τέξας, που θα είχε εξοικονομήσει 205,9 εκατ. δολάρια εάν είχαν αναθεωρηθεί πέρυσι τα κριτήρια πρόσμειξης αιθανόλης-βενζίνης.
Ο κ. Ικαν, γνωστός για τον ακτιβισμό και την επιμονή του, ως μεγαλοεπενδυτής σε διάφορες εταιρείες εφαρμόζει την ίδια τεχνική στη νέα αποστολή του ως ειδικού συμβούλου του κ. Τραμπ στα ενεργειακά. Ο κ. Ικαν βοήθησε τον Σκοτ Προύιτ, πρώην γενικό εισαγγελέα στην πολιτεία της Οκλαχόμα, να γίνει επικεφαλής της ΕΡΑ. Επειτα απευθύνθηκε στον Γκάρι Κον, ήτοι τον κορυφαίο οικονομικό σύμβουλο του Αμερικανού προέδρου, για τον κανόνα της αιθανόλης, η οποία παράγεται από το καλαμπόκι. Ο κ. Ικαν δήλωσε, μάλιστα, πως τον Φεβρουάριο είχε απευθείας τηλεφωνική συνομιλία με τον κ. Τραμπ επί του ιδίου θέματος.
Αυτή η τεράστια ενεργοποίηση έχει οδηγήσει σε ένα πολύ συγκεκριμένο αποτέλεσμα: η τιμή της μετοχής της CVR Energy έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Από τότε που ο Ντόναλντ Τραμπ κέρδισε τις προεδρικές εκλογές –με την ένθερμη υποστήριξη του κ. Ικαν και με συνεισφορές 200.000 δολαρίων του ιδίου στο κόμμα των Ρεπουμπλικανών– η μετοχή της ενεργειακής εταιρείας έχει σημειώσει μεγάλα κέρδη προς όφελος των μετόχων της. Ενας εξ αυτών είναι ο κ. Ικαν. Από τον Νοέμβριο μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου του 2016 είχε διπλασιαστεί η τιμή της. Παραμένει 50% υψηλότερα συγκριτικά με τα επίπεδα προ αμερικανικών εκλογών, με αποτέλεσμα να καταγράφονται επενδυτικά κέρδη 455 εκατ. δολαρίων, τουλάχιστον μέχρι την περασμένη Παρασκευή.
Η σύμπτωση επιχειρηματικών συμφερόντων με κυβερνητικά αξιώματα –με πτυχές που έχουν ήδη δημοσιευτεί από το πρακτορείο Bloomberg και έχουν προβληθεί από τους New York Times– έχουν προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον από ειδήμονες δεοντολογίας και μέλη του Δημοκρατικού Κόμματος στο Κογκρέσο. Θεωρούν πως ο διπλός ρόλος του κ. Ικαν είναι το πιο τρανταχτό δείγμα σύγκρουσης συμφερόντων που έχει ανακύψει από την υπάρχουσα κυβέρνηση των ΗΠΑ.
«Το δεοντολογικό χάσμα είναι τεράστιο από κάθε άποψη», σχολιάζει ο Σέλντον Γουάιτχαουζ, γερουσιαστής των Δημοκρατικών. Μαζί με άλλα μέλη του κόμματος απέστειλε επιστολή στον κ. Ικαν, στην Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Δεοντολογίας και στο υπουργείο Ενέργειας, τονίζοντας πως πρέπει να τεθούν ορισμένες ερωτήσεις για τον διπλό ρόλο του κ. Ικαν. «Εάν ανάλογο φαινόμενο παρουσιάζονταν σε μία από τις δύο κυβερνήσεις του Μπαράκ Ομπάμα, οι Ρεπουμπλικανοί θα είχαν εξεγερθεί», σχολιάζει ο κ. Γουάιτχαουζ.
Ο 81χρονος κ. Ικαν δεν υιοθέτησε απολογητική στάση σε σειρά συνεντεύξεων που έδωσε πρόσφατα. Υποστήριξε πως δεν τίθεται θέμα σύγκρουσης συμφερόντων, διότι ο ρόλος του είναι ανεπίσημος. Εκτελεί καθήκοντα συμβούλου άνευ αποδοχών στην κυβέρνηση Τραμπ. Δεν είναι κυβερνητικός αξιωματούχος. «Δεν έχω καμία αρμοδιότητα σε θέματα πολιτικής. Δίνω απλά τη γνώμη μου».
Τόσο ο κ. Ικαν όσο και η Κέλι Λοβ, εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, συνέκριναν τον ρόλο του μεγαλοεπενδυτή με αυτόν που αναλαμβάνουν επιχειρηματικά στελέχη τα οποία προσφέρουν τις υπηρεσίες τους σε ομοσπονδιακές συμβουλευτικές επιτροπές. Σε αυτές τις περιπτώσεις, τα επιχειρηματικά στελέχη καλούνται να επιχειρηματολογήσουν υπέρ κάποιων αλλαγών στη χάραξη πολιτικής.
Αλλά η CVR Energy, το 82% της οποίας ελέγχει ο κ. Ικαν, είναι ένα ακόμη δείγμα μιας διευρυνόμενης λίστας με περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων. Ο ίδιος είναι μεγαλοεπενδυτής σε εταιρείες που εξετάζονται από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς ή άλλες υπηρεσίες του αμερικανικού κράτους. Σε αυτές τις εταιρείες συγκαταλέγεται η CVR Energy και η εταιρεία θρεπτικών πρωτεϊνούχων ροφημάτων Herbalife. Στην τελευταία ελέγχει το 24% των μετοχών, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία στα τέλη του 2016.