Tο χρέος των αφρικανικών χωρών σε δολάρια επανήλθε σε πολύ υψηλά επίπεδα, ξεπερνώντας τα 443 δισ. δολάρια, παρά τη μεγάλη έκθεση σε δανεισμό, που οδήγησε σε διαγραφή υποχρεώσεων το 2005, έπειτα από πρωτοβουλία του G7, του θεσμικού οργάνου των επτά ισχυρότερων οικονομικά χωρών του κόσμου.
Τότε, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα αποδέχθηκαν απομείωση χρέους κατά 55 δισ. δολάρια για 18 από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου.
Σήμερα, εξαιρουμένης της Νότιας Αφρικής και της Νιγηρίας, οι κυβερνήσεις των υπολοίπων αφρικανικών χωρών δεν έχουν λάβει τα απαραίτητα μέτρα για να μπορούν να δανείζονται σε δικό τους νόμισμα. Τέτοιας φύσεως μέτρα θα ήταν η μεταρρύθμιση των συνταξιοδοτικών συστημάτων τους, ο έλεγχος του πληθωρισμού και η μεγαλύτερη ευελιξία του εγχώριων νομισμάτων τους.
Το κόστος δανεισμού αυτών των χωρών στο εθνικό νόμισμα είναι εξαιρετικά υψηλό εξαιτίας της έλλειψης διαφάνειας, ρευστότητας και των κατάλληλων μηχανισμών αντιστάθμισης κινδύνου.
Στοιχεία της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη (UNCTAD) του ΟΗΕ δείχνουν ότι το εξωτερικό χρέος των αφρικανικών χωρών εκτοξεύθηκε στα 443 δισ. δολάρια έως το 2013, μέσω διμερών συμφωνιών, κοινοπρακτικών δανείων και της έκδοσης ομολόγων σε δολάρια. Εκτοτε έχει παρατηρηθεί απότομη υποτίμηση των νομισμάτων σε αρκετές χώρες, οδηγώντας στα ύψη το κόστος εξυπηρέτησης χρέους. Ενδεικτικό είναι ότι τα δύο τρίτα του χρέους της Ζάμπιας είναι σε ξένο νόμισμα και έχει διπλασιαστεί την τελευταία τετραετία.
«Ολοι πιστεύαμε ότι οι αφρικανικές χώρες θα εξελίσσονταν σε αναδυόμενες αγορές. Οι κυβερνήσεις τους θα έπρεπε να ξεφορτωθούν το χρέος σε δολάρια και να στραφούν σε εγχώριο νόμισμα, όπως έκανε η Βραζιλία προ 20ετίας και το Μεξικό προ 30ετίας», σχολίασε ο Μπράιαν Κάρτερ, επικεφαλής αναδυόμενων αγορών στην BNP Paribas Investment Partners.
Στοιχεία της Concerto Financial Solutions έδειξαν ότι το χρέος σε εθνικό νόμισμα 37 χωρών της υποσαχάριας Αφρικής ανερχόταν σε 260 δισ. δολάρια έως τα τέλη του 2016. Τα 146 από τα 260 δισ. δολάρια είναι χρέος της Νοτίου Αφρικής, που είναι η πιο ανεπτυγμένη οικονομία της Αφρικής, και 40 δισ. δολάρια είναι το χρέος της Νιγηρίας.
Αυτές οι αγορές είναι μεγάλες σε μέγεθος και ρευστότητα, γι’ αυτό και περιλαμβάνονται στον δείκτη αναδυόμενων αγορών GBO-EM.
Ωστόσο έχει σημειωθεί πρόοδος σε μία περίπτωση. Αναφερόμαστε στην Γκάνα, η κυβέρνηση της οποίας πούλησε ομόλογο αξίας 2,2 δισ. δολαρίων στο δικό της νόμισμα.
Αυτή ήταν η μεγαλύτερη συναλλαγή σε όλη την υποσαχάρια Αφρική. Αξιωματούχος της κυβέρνησης της Γκάνας, διατηρώντας την ανωνυμία του, είπε ότι θα παραταθεί η λήξη των ομολόγων σε εγχώριο νόμισμα και δεν θα εκδοθούν χρεόγραφα σε ευρώ.