Θεσμικά εμπόδια και αγκυλώσεις στο διεθνές εμπόριο υπηρεσιών, όπως οι δασμοί, τα τέλη και κάθε είδους ρυθμίσεις αυξάνουν το κόστος έως και κατά 150% σε ορισμένους τομείς, όπως, για παράδειγμα, στις τηλεπικοινωνίες ή ακόμη και στο 154% στον κατασκευαστικό κλάδο. Οι ίδιοι παράγοντες, συμπεριλαμβανομένου και του κόστους μεταφοράς ή ασφάλισης, αυξάνουν το κόστος έως και κατά 73%, όταν πρόκειται για τις πωλήσεις θυγατρικών στο εξωτερικό.
Η εικόνα προκύπτει από σχετική έρευνα που εξεπόνησε ο ΟΟΣΑ και αφορά τουλάχιστον 22 τομείς υπηρεσιών και 44 χώρες που αντιπροσωπεύουν πάνω από το 80% του παγκόσμιου εμπορίου υπηρεσιών. Τα πορίσματά του τείνουν να διαψεύσουν την αντίληψη ότι στην εποχή μας έχουν μικρύνει οι αποστάσεις. Ο διεθνής οργανισμός συνιστά ανοικτές αγορές και μείωση των εμποδίων στο εμπόριο, αναθεώρηση των πολιτικών ανταγωνισμού, εμπορίου και επενδύσεων και αντιμετώπιση των προβλημάτων που παρακωλύουν τις μεταφορές. Ζητούμενο για τον ΟΟΣΑ είναι να μειωθεί το κόστος των υπηρεσιών προς όφελος των καταναλωτών και της ευρύτερης οικονομίας.
Από την έρευνα του διεθνούς οργανισμού προκύπτει ότι η αύξηση του κόστους, εξαιτίας ρυθμίσεων με σκοπό τον ανταγωνισμό ή και τον προστατευτισμό, είναι συχνά μικρότερη για τις πωλήσεις των θυγατρικών από την αύξηση του κόστους για τις εξαγωγές υπηρεσιών. Ωστόσο, στον τομέα των μεταφορών, παράγοντες αυτού του είδους αυξάνουν το κόστος από 51% έως και στο δυσθεώρητο ποσοστό του 292%. Στον τομέα των υπηρεσιών ηλεκτρονικών υπολογιστών, ρυθμίσεις και γραφειοκρατία οδηγούν σε αύξηση του κόστους κατά 31%. Αυτή η αύξηση, όμως, μπορεί και να φθάσει στο 147%, όταν πρόκειται για τις λεγόμενες «εξειδικευμένες υπηρεσίες», εκείνες για τις οποίες η ζήτηση επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από παράγοντες όπως οι τιμές ή το εισόδημα των καταναλωτών.
Μείζων επιβαρυντικός παράγων αποδεικνύεται η διαφορά ανάμεσα στα ρυθμιστικά πλαίσια διαφόρων χωρών. Σύμφωνα, πάντα, με τον ΟΟΣΑ, όταν οι χώρες έχουν απελευθερώσει σε σημαντικό βαθμό τις οικονομίες τους, αυτός ο παράγοντας μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση του κόστους του διασυνοριακού εμπορίου υπηρεσιών από 20% έως 80% για όλους τους τομείς. Οταν πρόκειται, αντιθέτως, για χώρες με πιο περιοριστική νομοθεσία, τότε το κόστος επιβαρύνεται λιγότερο, κατά μέσον όρο από 12% έως 45%. Εν ολίγοις, ο διεθνής οργανισμός διαπιστώνει πως, όταν οι χώρες απελευθερώνουν τις αγορές τους, τότε οι διαφορές ρυθμιστικού πλαισίου αποδεικνύονται πιο δαπανηρές. Συνιστά ως εκ τούτου όχι μόνον την απελευθέρωση των αγορών αλλά και τη συνεργασία μεταξύ αρχών με σκοπό την εναρμόνιση των ρυθμίσεων.
Οπως επισημαίνει ο ΟΟΣΑ, είναι σαφές ότι το κόστος των κάθε είδους εμποδίων στο εμπόριο υπηρεσιών βαρύνει δυσανάλογα τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, καθώς έχουν υψηλότερο σταθερό κόστος λειτουργίας. Προεξοφλεί, συνεπώς, πως η χαλάρωση των ρυθμίσεων θα βοηθήσει να επωφεληθούν όλοι από την παγκοσμιοποίηση. Θα ενισχύσει, άλλωστε, τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, τη ραχοκοκαλιά πολλών ευρωπαϊκών οικονομιών, η συνεργασία ανάμεσα στις ρυθμιστικές αρχές των διαφόρων χωρών για να μην καταβάλουν οι επιχειρήσεις εις διπλούν το κόστος της συμμόρφωσης με τους κανονισμούς.
Εμπόδια υψώνουν οι αναπτυσσόμενες
Οι αναπτυσσόμενες χώρες τείνουν να επιβάλουν αυστηρότερη πολιτική και αυστηρότερες ρυθμίσεις στο εμπόριο υπηρεσιών σε σύγκριση με τις χώρες του ΟΟΣΑ. Εχει διαπιστωθεί ότι όσο μικρότερο είναι το ΑΕΠ μιας χώρας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο αντίκτυπος των ρυθμίσεων στο κόστος του εμπορίου υπηρεσιών και ιδιαιτέρως στους τομείς της λιανικής τραπεζικής, των ασφαλειών και των τηλεπικοινωνιών.
Πρόκειται για τους τομείς που όλες οι χώρες ρυθμίζουν αρκετά αυστηρά, προκειμένου να διασφαλίσουν τον ανταγωνισμό. Οι τηλεπικοινωνίες και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης θεωρούνται πάντοτε στρατηγικής σημασίας, γι’ αυτό και πολλές χώρες θέτουν αυστηρούς περιορισμούς ή ακόμη και απαγορεύουν στους ξένους να επενδύουν ή να ελέγχουν επιχειρήσεις στους κλάδους αυτούς.
Σε άλλες χώρες, το κράτος διατηρεί τον έλεγχο των μεγαλύτερων και σημαντικότερων εταιρειών αυτών των κλάδων. Οπως, άλλωστε, τονίζει ο ΟΟΣΑ, τα επίπεδα του κατά κεφαλήν ΑΕΠ συνδέονται στενά με τη δυνατότητα μιας χώρας να επιβάλει τις κατάλληλες ρυθμίσεις. Ως εκ τούτου, είναι εύλογο ότι οι φτωχότερες χώρες είναι πολύ πιο επιφυλακτικές σε ό,τι αφορά την απελευθέρωση των αγορών τους, καθώς ανησυχούν πως η είσοδος ξένων επιχειρήσεων μπορεί να επισκιάσει τη δυνατότητά τους να ρυθμίζουν την αγορά τους. Ελάχιστες είναι, πάντως, οι ρυθμίσεις που ισχύουν μόνον στις αναδυόμενες οικονομίες.
Οι περισσότερες πολιτικές που θέτουν φραγμούς στο εμπόριο ισχύουν υπό κάποια μορφή σε όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ.