Ο τερματισμός των μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης και δανεισμού από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) είναι το κυρίαρχο θέμα συζήτησης στις αγορές ομολόγων και συναλλάγματος του Λονδίνου και της Φρανκφούρτης. Ομως, σε μια μεσαιωνική πόλη στην περιφέρεια της Τοσκάνης, συγκεκριμένα στην Πιστόια, όλες οι συζητήσεις αφορούν τα τρένα. Η αλλαγή κατεύθυνσης της ΕΚΤ από τη χαλαρή νομισματική πολιτική των τελευταίων ετών είναι ζήτημα επιβίωσης για την Πιστόια, την ιταλική πόλη που απέχει 30 χιλιόμετρα από τη Φλωρεντία.
Μάλιστα, η οικονομική αναγέννηση της Πιστόια λόγω της πολιτικής της ΕΚΤ αποδεικνύει στην πράξη τα οφέλη από τη γενναιοδωρία της κεντρικής τράπεζας της Ευρωζώνης. Προ ολίγων ετών, οι 92.000 κάτοικοι της πόλης βρίσκονταν σε πολύ δύσκολη κατάσταση. Το τοπικό εργοστάσιο, το οποίο κατέχει ο ιταλικός όμιλος Finmeccanica, παράγει τρένα εδώ και 100 χρόνια, αλλά η πολυετής ύφεση στη χώρα μετά την κρίση χρέους είχε βαριές συνέπειες στην τοπική κοινωνία.
Το εργοστάσιο δεν ελάμβανε αρκετές παραγγελίες και υπήρχε μεγάλος κίνδυνος να μπει λουκέτο. Απέλυσε χιλιάδες εργάτες και μείωσε το ωράριο λειτουργίας. Εκλεισαν δεκάδες εταιρείες που προμήθευαν το εργοστάσιο. Νέοι άνθρωποι μετανάστευσαν στην Αυστραλία για να αναζητήσουν καλύτερες ευκαιρίες για εργασία. Ακροδεξιά και λαϊκιστικά κόμματα άρχισαν να εκμεταλλεύονται την ανασφάλεια των πολιτών για να επεκτείνουν τη σφαίρα επιρροής τους στην τοπική κυβέρνηση. «Υπήρχε μεγάλος φόβος», σχολιάζει ο Τζούρι Σιτέρα, γραμματέας του συνδικάτου που εκπροσωπεί τους εργαζομένους στο εργοστάσιο. «Κανένας δεν πίστευε ότι υπήρχε μέλλον για την εταιρεία».
Στις αρχές του 2015, όμως, η ΕΚΤ ανακοίνωσε την έναρξη του προγράμματος αγοράς ομολόγων, χρησιμοποιώντας τη δύναμή της για να δημιουργήσει ρευστότητα στο τραπεζικό σύστημα από το πουθενά. Ξεκίνησε το πρόγραμμα με αγορές κρατικών ομολόγων και μετά πρόσθεσε εταιρικά ομόλογα. Η τράπεζα δαπάνησε 2 τρισ. ευρώ σε αγορές ομολόγων, με αποτέλεσμα να μειώνονται τα επιτόκια και να διευκολύνεται ο δανεισμός. Στα ομόλογα που αγόρασε η ΕΚΤ συμπεριλαμβάνονταν αυτά της κρατικής Ferrovie dello Stato Italiane, που διαχειρίζεται το σιδηροδρομικό δίκτυο της Ιταλίας. Ετσι, η εταιρεία κατάφερε με τη ρευστότητα που απέκτησε να παραγγείλει 39 τρένα.
Αίφνης δημιουργήθηκαν νέες δουλειές στην Πιστόια. «Προ ολίγων ετών νιώθαμε σαν να κάναμε στατικό ποδήλατο, δηλαδή προσπαθούσαμε να κινηθούμε, αλλά μέναμε στάσιμοι. Σήμερα, όμως, έχουμε πάρει μπρος», σχολιάζει η Αντονέλα Νανέτι, μέλος συνδικάτου των εργαζομένων στα τρένα. Η Ferrovie dello Stato Italiane σχεδίαζε, ούτως ή άλλως, να αγοράσει καινούργια τρένα, δηλώνει ο οικονομικός διευθυντής της κρατικής εταιρείας, Στέφανο Πιερίνι. Ομως, η υποχώρηση των επιτοκίων βοήθησε να επιταχυνθούν οι επενδυτικές πρωτοβουλίες και να γίνουν μεγαλύτερες παραγγελίες. Η ΕΚΤ τονίζει ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων ουδέποτε στόχευε σε συγκεκριμένες περιφέρειες, ούτε καν συγκεκριμένες χώρες. Εντούτοις, οι αγορές που πραγματοποιήθηκαν μέσω αυτού επέτρεψαν σε κυβερνήσεις και εταιρείες να εκδώσουν ομολόγα με χαμηλό επιτόκιο, που διαφορετικά δεν θα μπορούσαν να το κάνουν.
Οι υποδομές, ο μεγάλος κερδισμένος
Είναι θετικό το γεγονός ότι το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της ΕΚΤ στηρίζει εταιρείες σε περιοχές όπως η Πιστόια της Ιταλίας, είχε δηλώσει ο Μπενουά Κερέ, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σε συνέντευξη που έδωσε πρόσφατα.
Πράγματι, οι αγορές κρατικών ομολόγων στήριξαν διάφορους κλάδους στα 19 κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Ερευνα των New York Times κατέληξε στο συμπέρασμα ότι οι αγορές εταιρικών ομολόγων της ΕΚΤ έχουν ένα κοινό σημείο αναφοράς: υποδομές. Αυτό ισχύει ειδικά για την περίπτωση της Ιταλίας.
Εκτός των ομολόγων της Ferrovie dello Stato Italiane, η ΕΚΤ αγόρασε, επίσης, ομόλογα της εταιρείας κατασκευής και διαχείρισης αυτοκινητοδρόμων Autostrade per l’ Italia αλλά και του παρόχου υπηρεσιών κοινής ωφελείας Hera στην Μπολόνια.
Οπως τονίζει η αμερικανική εφημερίδα, η ΕΚΤ έχει χρηματοδοτήσει ένα τεράστιο πρόγραμμα δημοσίων έργων.
Στο πλαίσιο του προγράμματος, η ΕΚΤ αγόρασε, επίσης, εταιρικά ομόλογα των ζυθοποιιών Anheuser-Busch InBev και Heineken, των φαρμακοβιομηχανιών Novartis and Roche, της εταιρείας οπτικών Luxottica αλλά και των εταιρειών ειδών ευρείας κατανάλωσης Nestlé και Unilever. «Η πολιτική της ΕΚΤ με την εφαρμογή μέτρων ποσοτικής χαλάρωσης έχει διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο», σχολιάζει η Εμα Μαρσεγκάλια, πρόεδρος του ιταλικού ενεργειακού ομίλου Eni. «Δίχως αυτό η Ιταλία θα είχε πολλά προβλήματα», προσθέτει η ίδια.